روایت یک دامپزشک از سقوط آزاد اخلاق دامپزشکی/ وقتی دامپزشک چهره اینستاگرامی علیه همکارش گواهی بروز خطای دامپزشکی صادر کرده و به دست صاحب حیوان می‌دهد!

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: برخلاف پزشکی، اخلاق حرفه‌ای در دامپزشکی یکی از مقولاتی است که نه در حوزه آکادمیک و نه در آوردگاه عمل و تجربه، آن طور که باید به آن پرداخته نشده است. اگرچه حمایت و پشتیبانی از همکار و به نوعی رقیب، ایده‌آل‌ترین شکل پیاده‌سازی اخلاق حرفه‌ای در صنف بوده که اجرای صد درصدی آن کمی دور از ذهن به نظر می‌رسد، اما حداقل عدم تخریب همکار نزد مراجعین، جزو الفبای اخلاق حرفه‌ای هر رسته‌ای از مشاغل است؛ معضلی که در حوزه دامپزشکی، کم اتفاق نمی‌افتد.

به گزارش حکیم مهر، نمونه اخیر و قدری عجیب آن، اقدام یکی از دامپزشکان معروف و از چهر‌ه‌های اینستاگرامی درخصوص همکار کلینیسین خود بود. جایی که این چهره مشهور، یک گواهی با مهر و امضا صادر نموده و در اختیار صاحب حیوان قرار داد که فلان همکار دامپزشک دچار خطا در درمان شده و می‌بایست تمام هزینه‌ها و خسارت صاحب حیوان را پرداخت نماید!

ماجرا از آنجا شروع شد که یک کیس گربه ماده برای جراحی عقیم‌سازی به یکی از کلینیک‌های دامپزشکی شهر تهران مراجعه می‌کند. مدیر این کلینیک دامپزشکی به حکیم مهر می‌گوید: «این کیس با یک بیماری خاص و با احتمال وجود باقی‌مانده تخمدان بعد از انجام جراحی عقیم‌سازی مراجعه کرد. ما از روی علائم بالینی حیوان مشکوک شدیم به اینکه ممکن است باقی‌مانده تخمدان وجود داشته باشد که اگر بود، به نوعی خطای جراحی محسوب می‌شد و این خطا باید توسط تیمی که این کار را کرده و دامپزشکی که جراحی کرده، پوشش داده می‌شد. گاهی پیش می‌آید که صاحبان کیس بعد از اینکه متوجه می‌شوند دامپزشک خطایی داده یا گاهی اوقات زمانی که هنوز درمان کامل نشده، کیس را پیش دامپزشک دیگری می‌برند. در اینجا اخلاق حکم می‌کند که دامپزشک دوم، همکار خود را پوشش دهد و کیس را مجددا به دامپزشک مربوطه ارجاع دهد. اما متاسفانه در این مورد به خصوص، دامپزشک دوم که اتفاقا یکی از چهره‌های معروف اینستاگرامی است، نه تنها این کار را نکرده، بلکه هیزم در آتش ریخته است.»

۲۴ میلیون تومان برای یک عقیم‌سازی پول گرفتند!

وی می‌افزاید: «ما کیس را مجددا به یک بیمارستان خیلی مجهز ارجاع دادیم تا عکس سونوگرافی تهیه شود. بماند که بیمارستان یک قیمت بسیار بالا و حدود دو میلیون تومان برای سونوگرافی گرفته بود، اما درنهایت در ریپورتی که به من دادند، اثری از تخمدان باقی‌مانده در کیس مذکور وجود نداشت و برای من حجت شده بود. اما صاحب کیس، حیوان را پیش آن دامپزشک معروف اینستاگرامی برد و متاسفانه در آنجا به صورت غیرحرفه‌ای مساله را بزرگنمایی کردند. یعنی حتی اگر باقی‌مانده تخمدان هم مانده باشد، مساله در آن حد اورژانسی نیست و خود دامپزشک می‌تواند جراحی کند و مجددا آن تخمدان باقی‌مانده را خارج کند، اما به ایشان گفته بودند کیس شما باید اورژانسی و تحت بیهوشی استنشاقی عمل شود و نزدیک ۲۴ ساعت تحت مانیتور باشد. در نهایت حدود ۲۴ میلیون تومان به خاطر یک جراحی عقیم‌سازی از این بنده خدا پول گرفت. خب، مسلما هر کسی هم جای ایشان باشد، از دامپزشک مبدا که ممکن است خطا کرده باشد، عصبانی می‌شود. صاحب حیوان نسبت به موارد دامپزشکی آگاهی ندارد و با این بزرگنمایی‌های صورت گرفته، قطعا تحریک شده است.»

تا امروز تصور می‌کردم که این اتفاق فقط برای من افتاده است

این دامپزشک ادامه می‌دهد: «در اینجا قطعا اخلاق سقوط کرده است، چون اقداماتی که برای حیوان انجام شده، اصلا نیاز نبوده و نه تنها کیس به دامپزشک مربوطه برگشت داده نشده، بلکه یک هزینه اضافی هم به او تحمیل شده است. همه اینها به کنار، این دامپزشک مشهور در کمال ناباوری یک گواهی برای صاحب حیوان صادر کرده که دامپزشک قبلی در مورد این کیس خطا داشته است. در واقع یک سند مکتوب به صاحب کیس داده که برو و از دامپزشک قبلی شکایت کن و اگر هزینه‌ای پرداخت کرده‌ای، آن را پس بگیر. این حرکت را خود من تا الان ندیده بودم و واقعا می‌توان گفت که یک فاجعه است.»

وی تصریح می‌کند: «تا امروز فکر می‌کردم که این اتفاق صرفا برای من افتاده است و به قول معروف آن را در دل خودم نگه داشتم اما متوجه شدم که بار اول ایشان نبوده و بارها اتفاق افتاده که کیسی از دامپزشک دیگری به او مراجعه کرده و ایشان در قالب یک نمایش، موضوع را بزرگنمایی کرده که خطا صورت گرفته و ما به شما یک گواهی می‌دهیم مبنی بر اینکه خطای دامپزشک قبلی حیوان بوده است. صاحبان کیس هم که دیگر راه نظام دامپزشکی را یاد گرفتند و در آنجا سند قانونی ارائه می‌دهند. به هر حال اگر به شما هم یک سند بدهند که فلان دکتر خطاکار بوده است، شما آن را برای خود حجت می‌دانی.»

شهرت برخی باعث شده که هر چه بگویند، صاحب حیوان می‌پذیرد

این دامپزشک در پاسخ به این سوال که واکنش نظام دامپزشکی چه بوده و آیا این قبیل مسائل در کمیته‌ای مشخص بررسی می‌شود، یا نه؟ توضیح می‌دهد: «در این مورد خاص که برای من اتفاق افتاد، ما در ابتدا کیس را به مکانی ارجاع داده بودیم که خیلی نسبت به تشخیص آن مطمئن بودیم و عقل و اخلاق هم حکم می‌کرد که خود ما جراحی را انجام دهیم، اما در گزارش سونوگرافی آمده بود که اثری از باقی‌مانده وجود ندارد، اما در کمال تعجب وقتی به دامپزشک معروف مراجعه کردند، حرف دیگری زد. از طرفی ما نمی‌توانیم با قطعیت بگوییم این گواهی‌ها و تشخیص‌های سونوگرافی که صادر می‌شود، اصالت دارد. یعنی در این میان شهرت برخی افراد باعث شده که هرچیزی که بنویسند، برای نظام دامپزشکی و صاحب حیوان حجت شود. به طوری که می‌گویند فلان شخص که دیگر اشتباه نمی‌کند. از طرفی وقتی صاحب کیس یک عدد و رقم زیادی را هزینه می‌کند، مثلا برای جراحی ارتوپدی حدود ۶۰ میلیون تومان می‌پردازد، مسلما هر چیزی که از دامپزشک بخواهد، برای او می‌نویسد، چون ۶۰ میلیون تومان از صاحب حیوان پول گرفته است. در این میان درمان‌های غیرضروری نیز انجام می‌شود. مثل همین مورد که دامپزشک حدود ۲۵ میلیون تومان برای یک عمل عقیم‌سازی گربه ماده پول گرفته است. صاحب حیوان از این دامپزشک شاکی نیست اما از آن دامپزشکی که حالا ممکن است به هر دلیلی یک خطایی داده باشد، شاکی است. البته در صورت بروز خطا نیز صاحب حیوان باید دوباره مراجعه کند که دامپزشک بتواند خطا را برطرف کند. کمااینکه دامپزشکی که در مقابل خطای خود مسئول نباشد، او هم خطاکار است.»

دامپزشکانی که به خاطر کمبود کیس دست به هر کاری می‌زنند

وی خاطرنشان می‌کند: «گاهی اوقات برخی دامپزشکان به خاطر کمبود کیس دست به هر کاری می‌زنند. تصور کنید در شرایطی که بسیاری از دامپزشکان ما ماهی ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان درآمد دارند، این شخص صرفا از یک کیس ۲۵ میلیون تومان پول می‌گیرد. اما اینکه در این میان بخواهد همکار خود را هم خراب کند، کار درستی نیست. البته ساختار نظام دامپزشکی نیز به آن شکلی نیست که به راحتی این موارد را بپذیرد. بالاخره آن شخص را می‌خواهد و سوال می‌پرسد اما وقتی یک دامپزشک چنین گواهی را صادر می‌کند، صاحب حیوان حتی اگر مسیر قانونی را هم بلد نباشد، در آنجا تحریک می‌شود و امنیت محل کار را به هم می‌ریزد. به هر حال همه صاحبان حیوانات هم انسان‌های فرهیخته و نرمالی نیستند.  خیلی‌ از آنها مشکلات زیادی دارند و زمانی که برای آنها حجت شود که به او ضرر رسیده و جان حیوانش به مخاطره افتاده، به هر طریقی که بتواند، حتی تخریب محل کار و خودروی دامپزشک تلافی می‌کند.»

خلاء قانونی یا جای خالی اخلاق در دروس دانشکده

سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که ریشه این مشکل کجاست؟ از نظر این دامپزشک، یکی از تفاوت‌هایی که بین پزشکان و دامپزشکان وجود دارد، عدم امنیت شغلی و مسائل مالی حاکم بر رشته دامپزشکی ناشی از کمبود کیسی است که اخیرا اتفاق افتاده است: «مثلا یک کلینیک دامپزشکی یا یک بیمارستان دامپزشکی که ماهیانه ۳۰۰ میلیون تومان کرایه می‌دهد و در طول روز فقط ۴ کیس دارد، باید از این تعداد کیس پول در بیاورد. اولین دلیلی که باعث می‌شود اخلاق زیر سوال ‌رود، شرایط بد حاکم است. افزایش کرایه مطب‌ها و عدم همخوانی هزینه‌های کلینیک با درآمد، باعث می‌شود که برخی دامپزشکان وقتی کیس مراجعه می‌کند، هر کاری بکنند.»

وی اضافه می‌کند: «مساله دوم این است که ما در طول دوره تحصیل آکادمیک دامپزشکی اصلا چیزی تحت عنوان اخلاق دامپزشکی نخواندیم و به ما آموزش ندادند که در این موقعیت‌ها چه واکنشی نشان دهیم و چطور ارجاع دهیم و رفتار کنیم. اینکه کیسی که به ما مراجعه می‌کند، یک سوال بپرسیم که آیا نزد دامپزشک دیگری رفتید یا خیر؟ آیا می‌توانم نسخه‌ها را ببینم؟ مگر اینکه طرف واقعا خودش رضایت داشته باشد و بگوید که من پذیرفتم دکتر حیوان من شما باشید. شما در آن جایگاه نیستی که گواهی کنی و فتوا دهی که دامپزشک قبلی خطا کرده است. کمااینکه ما در نظام دامپزشکی کمیته‌های بدوی داریم و چند نفر متخصص آن شخص را می‌خواهند.»

این دامپزشک ضمن گلایه از اینکه در دانشگاه اخلاق حرفه‌ای و نحوه برخورد آموزش داده نمی‌شود، می‌گوید: «روند درمان به شکل افسار گسیخته جلو می‌رود و نظارتی روی تعرفه‌ها نیست که این هم مساله مهمی است. دامپزشکی که به حق خود قانع است و با یک تعرفه منطقی کار می‌کند و اخلاق‌گرا است، بیشتر تحت فشار است تا دامپزشکی که مثلا ۵۰ میلیون تومان می‌گیرد و به راحتی هم پرداخت می‌کنند و خیلی کارها را به خاطر اخلاق انجام نمی‌دهد.»

دامپزشکان باید احساس کنند که نظام دامپزشکی برای آنها تکیه‌گاه است

اما سوال دیگری که مطرح می‌شود این است که اساسا چه باید کرد که تا دیر نشده از این رفتارها در جامعه دامپزشکی جلوگیری کرد تا تبدیل به اپیدمی نشود. این دامپزشک معتقد است که در این میان نقش نظام دامپزشکی خیلی مهم است: «یعنی دامپزشکان ما باید احساس کنند که نظام دامپزشکی واقعا برای آنها تکیه‌گاه است اما هیچ‌وقت این احساس را نداشتند. نظام دامپزشکی جدای از نقشی که امروز تبدیل به صادرکننده پروانه شده و صلاحیت اماکن را چک می‌کند، این مساله را خیلی می‌تواند جا بیندازد. به نظر من می‌تواند یک قانون تصویب کند که همکاران حتما از دامپزشک اول مشورت بگیرند و به این صورت یک تعامل و ارتباط وجود داشته باشد.»

وی می‌افزاید: «از طریق فرهنگ‌سازی و انتشار مقالات در پایگاه خبری پرمخاطب حکیم مهر می‌توان به آن نقطه رسید که زمانی که شخص برای اخذ پروانه مراجعه می‌کند، چند بروشور به او بدهند و امضا و تعهد بگیرند که اخلاق حرفه‌ای دامپزشکی این است و شما باید نسبت به همکار خود این‌چنین باشی، نه اینکه در مقابل او بایستی. در حال حاضر متاسفانه هر دامپزشکی که از سیستم ارجاع استفاده می‌کند، می‌گویند که طرف سواد ندارد. من دامپزشک عمومی هستم و تا حدی می‌توانم تشخیص دهم. چه اشکالی دارد که به متخصص داخلی ارجاع دهم؟»