حکیم مهر - جکوی انگشت‌باریک آسیای صغیر با نام علمی cyrtopodion heterocercum از خانواده جکوها، یکی از انواع سوسماران نادر است که نواحی معتدل و نیمه‌بیابانی زیستگاه اصلی آن است.
حدود هشت نوار عرضی تیره نامشخص زاویه‌دار که به سمت دم رأس آنها نوک تیزتر می‌شود روی بدن این سوسمار مشهود است به‌طوری‌که اولین نوار روی گردن و هشتمین نوار روی ناحیه خاجی دیده می‌شود و این نوارها گاهی با هم ترکیب و ادغام می‌شوند همچنین 13 نوار تیره روی دم دیده می‌شود. اندازه نوک پوزه تا دم در این سوسمار 50 میلی‌متر است و از حشرات و عنکبوت‌ها تغذیه می‌کنند.
توضیحات ذکر شده مربوط به زیرگونه c.h.heterocercum است که تنها در ایران پراکندگی دارد و تاکنون دو نمونه از همدان و کرمانشاه و دو نمونه از تخت جمشید گزارش شده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست کردستان اعلام کرد: گونه‌های جدید خزندگان در کردستان شناسایی شده و یکی از این گونه‌ها "جکوی انگشت باریک آسیای صغیر" با نام علمی (cyrtopodion-heterocercum) بوده و این‌گونه در ایران نیز فقط در منطقه حفاظت‌شده کوسالان در استان کردستان شناسایی و گزارش شده است.
ناصح قادری اظهار داشت: شرایط توپوگرافی استان کردستان، قرار گرفتن در مسیر رشته کوه‌های زاگرس و تنوع‌زیستی مناسب منطقه برای زیست این جانوران مناسب است.
کارشناس محیط زیست کردستان در مورد وضعیت این گونه گفت: به‌دلیل تراکم جمعیت پایین نیاز به اقدامات حفاظتی ویژه دارد از مشخصات اصلی آن به رنگ خاکستری روشن و سه جفت فلس پس‌چانه‌ای است که در مناطق کوهستانی و غارهای سنگی کوچک که دارای جنگل‌های بلوط باشد زیست می‌کند این‌گونه شب‌فعال بوده و روزها در غارها بر سقف آویزان است و به محض تاریک شدن هوا در اولین دقایق تاریکی به دهانه غارحرکت کرده و با تغذیه از حشرات شروع به فعالیت می‌کنند.
لاسرتای کوهستانی
نبی احسنی در مورد دومین گونه جدید شناسایی شده این‌گونه توضیح می‌دهد: نام فارسی آن "لاسرتای کوهستانی" با نام علمی (Eremias – montanus) که در سال 2001 میلادی برای اولین بار در دنیا از استان‌های کرمانشاه و همدان گزارش شده که امسال طی این مطالعات گسترده و منظم و همچنین علمی در ارتفاعات 2800-1900 متری بدر و پریشان شهرستان قروه شناسایی شده است که در نواحی نیمه‌بیابانی و معتدل در دشت‌های باز یا دامنه‌ها با زمین‌های پوشیده از سنگریزه و ریگزارها همراه با پوشش‌گیاهی استیپی زیست می‌کنند و روز فعالند و اغلب در صخره‌های پایین بوته‌ها مخفی می‌شوند و از بند پایان تغذیه می‌کنند.
سوسمار صخره‌ای ارومیه‌ای (آناتولیایی)
وی افزود: آخرین گونه جدید شناسایی شده با نام سوسمار صخره‌ای ارومیه‌ای با نام علمی (lacerta-cappadocica) قبلاً در ایران فقط در آذربایجان غربی مشاهده شده بود که پراکنش جدید این گونه در منطقه حفاظت شده کوسالان شناسایی شده است که در نواحی کوهستانی و مدیترانه‌ای و دره‌های تنگ و سراشیبی‌های سنگلاخی و تخته سنگ‌های اطراف آبگیرها زیست می‌کنند و از نوع روز فعال‌ها به‌شمار می‌آیند به‌ویژه در ساعات آفتابی و گرم میان سنگ‌ها و مکان‌های آفتاب‌گیر مخفی می‌شوند و از حشرات مختلف مثل زنبورها و عنکبوت‌ها و گاهی نرمتنان تغذیه می‌کنند.
احسنی خاطرنشان کرد: خزندگان از مهم‌ترین عناصر اکوسیستم هستند که با تغذیه‌کردن از حشرات و جوندگان کوچک علاوه برکنترل آفات با تغذیه‌شدن توسط جانوران در سطوح بالاتر، هرم غذایی مناسبی مانند پرندگان و پستانداران کوچک نقش بسزایی در حفظ چرخه اکوسیستمی و بقای این جانوران است که در آخرین مطالعات انجام شده 23 گونه خزنده شامل مارها، سوسمارها، مارمولک‌ها و لاک‌پشت‌ها در استان کردستان شناسایی شده‌است.
