تعداد دانشکده‌های دامپزشکی کشور باید به ۱۰ دانشکده کاهش یابد/ در پاسخ به استعلام، اعلام کردیم دانشکده پیرادامپزشکی همدان صلاحیت پذیرش دکترای عمومی را ندارد

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: «در حال حاضر ۲۴ دانشکده دامپزشکی شامل ۱۲ دانشکده دولتی و ۱۲ دانشکده آزاد در کشور فعال است که این تعداد خیلی بیش از حد نیاز است.» این را رئیس کارگروه علمی دامپزشکی وزارت علوم در گفت‌وگو با حکیم مهر می‌گوید: «در جلسه‌ای که در شورای گسترش برگزار شد، تقاضای اول بنده به‌عنوان مسئول گروه دامپزشکی این بود که وزارتخانه تحت هیچ شرایطی، هیچ مجوز جدیدی برای تاسیس دانشکده‌های دامپزشکی جدید صادر نکند. کمااینکه پیشنهاد ما به‌عنوان گروه دامپزشکی با توجه به شرایط امروز کشور به لحاظ جمعیت انسانی، جمعیت دامی و شرایط اقتصادی که در دامپروری حاکم است، طبق استانداردهای جهانی، در نهایت ۱۰ دانشکده دامپزشکی است. یعنی حداکثر دانشکده‌های دامپزشکی ما باید به ۱۰ دانشکده کاهش پیدا کند، حالا اینکه چه تعداد دولتی و چه تعداد آزاد باشد، بسته به سیاست‌های کشوری است.»

«دکتر مهدی قمصری» در گفت‌وگو با حکیم مهر تصریح می‌کند: «در استعلامی که درخصوص دانشگاه همدان از ما صورت گرفت، پاسخ دادیم که دانشکده پیرادامپزشکی صلاحیت اجرای رشته‌های دکترای عمومی را ندارد.»

حکیم مهر:‌ آقای دکتر، آیا دانشکده پیرادامپزشکی دانشگاه همدان، برای جذب دانشجو مجوز گرفته است؟

اتفاقا بنده قصد داشتم پیرامون گزارش‌های میدانی اخیر پایگاه خبری حکیم مهر درخصوص مشکلات دانشکده‌های دامپزشکی سراسر کشور، صحبت‌هایی را با حکیم مهر انجام دهم که فکر می‌کنم این فرصت مغتنمی است تا تصمیمات گروه دامپزشکی در مورد کاهش ظرفیت‌ها را اطلاع‌رسانی کنم، لذا ابتدا مقدمه‌ای را عرض می‌کنم  که البته پاسخ سؤال شما هم در آن هست.

به دنبال درخواستی که از گروه دامپزشکی وزارت علوم صورت گرفته بود، بنده در شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم، گزارشی را از برنامه جامع آموزش دامپزشکی کشور در آینده ارائه کردم و شرایط موجود دانشکده‌ها، صنعت دام و طیور، جمعیت دامی، جمعیت دامپزشکان و مقایسه آن با کشورهای مختلف دنیا به لحاظ وسعت و صنعت حتی با همسایگان را تشریح کردم. بنده در آن گزارش چند پیشنهاد ارائه دادم که تلویحا مورد تایید قرار گرفت.

حکیم مهر: چه پیشنهاداتی؟

از آنجا که ۲۴ دانشکده دامپزشکی شامل ۱۲ دانشکده دولتی و ۱۲ دانشکده آزاد در کشور فعال است که این تعداد خیلی بیش از حد نیاز است، تقاضای اول بنده به‌عنوان مسئول گروه این بود که وزارتخانه تحت هیچ شرایطی، هیچ مجوز جدیدی برای تاسیس دانشکده‌های دامپزشکی جدید صادر نکند.

نکته دومی که در مورد آن بحث شد، تکلیف قانونی ایجاد شده در وزارت علوم بود. همانطور که استحضار دارید چند سال پیش قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی در مجلس مصوب شد. ماده ۲۱ این قانون تعیین ظرفیت پذیرش دانشجو و ترکیب جنسیتی آن را در کلیه رشته‌های کشاورزی و منابع طبیعی به عهده کمیته‌ای زیر نظر وزارت جهاد کشاورزی می‌گذارد. امسال دکتر خیام نکویی معاونت محترم وزیر جهاد کشاورزی به وزارت علوم ابلاغی کردند و یک جدولی دادند که ظرفیت رشته‌های مختلف را برای سال ۱۴۰۲ تعیین کرده بودند. در این ابلاغ در مورد دامپزشکی نیز اعلام کرده بودند که در کل کشور چه تعداد کاردانی، کارشناسی‌ و کارشناسی ارشد در چند رشته‌ای که هست، جذب شوند. ظرفیت دکترای عمومی را ۶۱۵ نفر و ظرفیت دکترای تخصصی در کلیه رشته‌ها را ۳۱۰ نفر تعیین کرده بودند. اتفاقا جدول این ابلاغ را گذاشتند و خود دوستان هم در جریان بودند و گفتند که اگر بخواهیم بر اساس این تکلیف قانونی جلو برویم، وضعیت بهتر می‌شود.

 در سال ۱۴۰۱ با مراجعه به دفترچه سنجش و آماری که از آن درآوردیم، حدود ۱۴۰۰ نفر دانشجوی دکترای عمومی پذیرش شده بود که تقریبا ۵۰۰ نفر آن در دانشگاه آزاد و مابقی حدود ۸۰۰ نفر در دانشگاه‌های دولتی بودند. یعنی ۶۵ درصد در دانشگاه‌های دولتی و ۳۵ درصد در دانشگاه آزاد. این نسبت یک فرایند طبیعی و بدون هیچ نظارتی بوده است. نکته‌ای که هست اینکه در سال ۱۴۰۱ قریب به ۱۴۰۰ نفر پذیرش شدند که بیش از دو برابر ظرفیتی است که حسب قانون باید برای ۱۴۰۲ دانشجو بگیریم. پیشنهاد من این بود که همین نسبت را رعایت و ۳۵ درصد در دانشگاه آزاد و ۶۵ درصد در دانشگاه‌های دولتی پذیرش کنیم اما ظرفیت را به عدد ۶۱۵ یا ۶۳۰ نفر برسانیم. بر اساس این پیش‌فرض، ما ظرفیت را اعلام کردیم و گفتیم که کلا ۲۳۰ نفر سهم دانشگاه‌های آزاد و ۴۲۰ نفر سهم دانشگاه دولتی خواهد شد.

در واقع اگر بخواهیم کمی هم اغماض کنیم و ظرفیت را از ۶۱۵ به ۶۵۰ برسانیم، دانشگاه‌های دولتی ۴۲۰ نفر می‌توانند پذیرش کنند. در مورد این ۴۲۰ نفر بر اساس سابقه، ظرفیت دانشگاه‌ها و اندازه دانشکده‌ها پیشنهادی دادیم که مثلا دانشگاه تهران که بزرگترین دانشکده را دارد، ۶۰ نفر جذب کند و برای سایرین هم حدود ۴۰ نفر و ۳۰ نفر و ۲۵ نفر توزیع کردیم. این ظرفیتی بود که قانون‌گذار تکلیف کرده بود و خوشبختانه به آن عمل شد. در واقع یک نکته مثبت امسال این است که نسبت به سال قبل که نزدیک به ۱۵۰۰ نفر دانشجو گرفته شده، یعنی طبق اطلاعات رسمی ۱۴۰۰ نفر و در بعضی اطلاعات غیررسمی ۱۵۰۰ نفر هم بوده، امسال روی همین عدد تقریبا ۶۳۰ نفر یا همان ۶۵۰ نفر بسته شده است.

طبیعتا در این فرایند دانشکده پیرادامپزشکی همدان قرار ندارد چون آن موقع جزو دانشکده‌های مصوب ما نبوده است. این دستاوردی است که دوستان کمتر از آن اطلاع دارند که ظرفیت پذیرش دکترای عمومی از یک عدد بزرگ به یک عدد منطقی‌تر رسیده است. البته دانشگاه آزاد با توجه به اینکه درآمد آنها از محل دریافت شهریه است، با مشکلاتی مواجه می‌شوند. پیگیری‌هایی هم کرده بودند که حداقل به اندازه سال گذشته ظرفیت داشته باشند که در دفترچه نیامده و پیشنهاد گروه رفته است.

حکیم مهر: وضعیت در خصوص دانشکده پیرادامپزشکی دانشگاه همدان چگونه است؟

در مورد دانشکده جدیدالتاسیس نیز این مساله مطرح شد و ما صرفا می‌توانیم نظر کارشناسی دهیم و تصمیم را خود مقامات وزارت علوم می‌گیرند. در استعلامی که از ما صورت گرفت، پاسخ دادیم که دانشکده پیرادامپزشکی در واقع معمولا صلاحیت اجرای رشته‌های دکترای عمومی را ندارد، کمااینکه دانشکده پیراپزشکی، دانشکده پرستاری و مامایی و همه این دانشکده‌ها که در حوزه علوم پزشکی هستند، دانشجوی کارشناسی ارشد و حتی دکترا در زمینه‌های خاص خود دارند، اما پزشک تربیت نمی‌کنند.

به هر حال بر اساس این استدلال و ضرورت‌هایی که در آن دوره بوده، صرفا در چند دانشگاه‌ کشور دانشکده پیرادامپزشکی تشکیل شده است. اما جواب و پاسخ اول ما این بود که این دانشکده اصلا دانشکده دامپزشکی نیست و دانشکده پیرادامپزشکی است؛ اگر بخواهند دانشجوی دکترا بگیرند، در ابتدا باید آن را اصلاح کنند و نکته دوم این بحث تکلیف قانونی است. یعنی ما ظرفیت‌ اعلامی کمیسیون مربوطه را بین ۱۲ دانشکده فعال توزیع کرده بودیم و این دانشکده زمانی می‌تواند دانشجوی دکترا بگیرد که بخواهند ظرفیت اضافه بدهند که ظاهرا در مورد آن هم خود وزارتخانه تصمیم گرفته است.

ریاست محترم دانشگاه بوعلی سینای همدان یک استدلال در مورد مثلا غیرموجه بودن عنوان پیرادامپزشکی داده بودند که خیلی از نظر من دلایل آنها قانع‌کننده نیست. از نظر من که این عنوان اصلا موجه نیست. همانطور که پیراپزشکی هست، پیرادامپزشکی هم هست. پیراپزشکی شامل رشته‌هایی است که حول و حوش یا اطراف پزشکان فعالیت می‌کنند. فارغ‌التحصیلان پیرادامپزشکی ما هم مثلا در حوزه میکروب‌شناسی، ویروس‌شناسی، قارچ‌شناسی و سم‌شناسی و در واقع علوم پیرامونی پزشکی فعالیت می‌کنند. به هر شکل بر اساس مصلحت‌هایی که وزارتخانه داشته است، من نمی‌دانم که عنوان دانشکده را تغییر دادند یا نه؟

حکیم مهر: آقای دکتر، همین که عنوان دانشکده بخواهد تغییر کند، به همین معناست که باید یک دانشکده جدید ایجاد شود. چون پیرادامپزشکی نمی‌تواند دکترا بگیرد. این با سیاست قبلی که فرمودید هیچ دانشکده جدیدی ایجاد نمی‌شود، منافات ندارد؟

ممکن است استدلال این باشد که این مساله را به هیات امنای دانشگاه می‌برند و عنوان دانشکده را عوض می‌کنند. به هر حال تغییر عنوان در دانشگاه‌ها متداول است و در خیلی از دانشگاه‌ها عنوان‌های جدید برای مراکز یا بخش‌هایی از دانشگاه خود انتخاب می‌کنند. عنوان گروه‌ها و دانشکده تغییر می‌کند و آن سازوکار خود را دارد که از طریق هیات امنای دانشگاه باید اقدام شود، اما مجوز اجرای رشته‌ها با وزارتخانه است، یعنی اینکه عنوان آن را هم دامپزشکی بگذارند، کمااینکه در دانشگاه علوم و فنون نوین آمل، درون ساختار خود دانشکده دامپزشکی دارند اما کماکان گروه دامپزشکی وزارتخانه مجوز اجرای رشته دکترای عمومی دامپزشکی را به آنها نداده است. لذا تغییر عنوان مساله‌ای است که دانشگاه می‌تواند آن را انجام دهد اما اینکه مجوز اجرای رشته را در حوزه دامپزشکی بگیرند، قبل از اینکه اسم آن را دامپزشکی بگذارند، اصلا موضوعیتی ندارد. در مورد تغییر عنوان، گروه دامپزشکی یک نظر کارشناسی می‌دهد و تصمیم نهایی در حوزه معاونت آموزشی یا حوزه وزارت علوم گرفته می‌شود و آن دیگر از اختیارات ما خارج است.

عمده تلاش ما درخصوص استانداردسازی برخی مصوبات بود. اینکه در دوره‌های تخصصی به این سمت حرکت کنیم که امتحان بورد دانشجوهای تخصص به شکل ملی برگزار شود. اینها قول‌های مساعدی است که بزرگواران در وزارتخانه دادند و در واقع با نظرات ما همراهی کردند که مقدمات آن آماده شود تا به استانداردسازی آموزش کمک کند. در بخش دکترای عمومی هم برگزاری آزمون پیش‌درمانگاهی یکی از پارامتر‌ها و ابزاری است که می‌تواند به استانداردسازی دکترای عمومی در کل دانشکده‌های دامپزشکی کمک کند.

در فاز اول پیشنهاد ما این بود که گروه در ابتدا امتحان بورد تخصصی را به نمایندگی از وزارت علوم برگزار کند، چون این مساله مسبوق به سابقه هم هست و تا چندین سال قبل، کل دانشجویان تخصصی امتحان بورد خود را در تهران می‌دادند. اعضای کمیته هم از دانشگاه‌های مختلف می‌‌آمدند و گروه یک امتحان برگزار می‌کرد. بعدا این تفویض را به دانشکده‌های مختلف دادند و طبیعتا الان به سمتی رفته است که خود اساتید درس می‌دهند و خودشان هم آزمون می‌گیرند و آن هدف اصلی از برگزاری بورد یا امتحان جامع محقق نمی‌شود. اینها دستاوردهایی بوده که ما در این مدت در گروه داشتیم و وزارتخانه هم با ما همراهی کرده است.

دستاورد بعدی کاهش ظرفیت بوده است. کمااینکه دانشگاه‌های مختلف اعم از دولتی و آزاد به دلایل مختلفی ازجمله سیاسی، اقتصادی و اجتماعی که به دلیل نزدیک بودن ایام انتخابات من قصد ندارم آن را باز کنم، تلاش‌های زیادی دارند که در مجموعه خودشان دانشکده‌های دامپزشکی احداث کنند. اخذ هرگونه مجوز، شاید بتواند برای عده‌ای منافعی داشته باشد اما به دلایلی که عرض کردم، هیچ توجیه ملی، مذهبی، اقتصادی و اجتماعی برای ایجاد واحدهای جدید نداریم. خصوصا با وضعیت صنعت دامی کشور و کاهش دام صنعتی حتی دام ورزشی مثل اسب که تعداد آن خیلی قابل توجه نیست.

حکیم مهر: آیا گروه دامپزشکی وزارت علوم هیچ‌گونه قدرت اجرایی برای جلوگیری از فرایندهای این‌چنینی ندارد؟

خیر، گروه دامپزشکی یک گروه تخصصی و علمی است که صرفا کار کارشناسی می‌کند و قدرت اجرایی ندارد. اما در عین حال همین قدر هم که وزارتخانه درخصوص ظرفیت امسال همراهی کرده و ظرفیت‌ها را نسبت به سال گذشته به کمتر از نصف کاهش دادیم، یک دستاورد بزرگ است که حکایت از همراهی مقامات وزارتخانه دارد و از این بابت سپاسگذار هستم. اگر پیشنهادات دیگر هم به تدریج عملیاتی شود خیلی خوب خواهد بود. مورد همدان یک مساله خاص است که من خیلی نمی‌خواهم وارد جزئیات آن شوم.

حکیم مهر: از نظر هیات علمی چطور؟ آیا تعداد آن در دانشکده پیرادامپزشکی دانشگاه همدان در حد مجاز برای جذب دکترای دامپزشکی هست؟

اگر بخواهیم مقایسه کنیم، به هر حال دانشکده‌هایی مثل خرم‌آباد و کرمانشاه هم ممکن است که فاقد استانداردهای لازم باشند. البته تکلیفی که در همان جلسه برای ما تعیین کردند این است که یک گزارش از وضعیت اعضای هیات علمی دانشکده‌های دامپزشکی ارائه کنیم. چه بسا که تعداد اعضای هیات علمی در دانشکده پیرادامپزشکی دانشگاه همدان برابر یا حتی بیشتر از دانشکده‌هایی باشد که عنوان آنها دامپزشکی است و مجوز دارند و چند سالی است که دانشجو می‌گیرند.

من در حال حاضر عددی ندارم اما می‌دانم تعدادی دانشکده‌ی موجود، چه در سیستم دولتی و چه دانشگاه آزاد هستند که استاندارد لازم تعیین شده از سوی وزارتخانه برای هیات علمی را ندارند. فکر می‌کنم که استاندارد کنونی ۳۳ یا ۳۴ عضو هیات علمی است که خیلی از دانشکده‌های حال حاضر فاقد این استاندارد هستند و این مساله منحصر به همدان نیست. اما در کل ما نظر موافقی نداشتیم چون طبیعتا گروه نمی‌توانسته موافقت کند. ما ظرفیت تعیین شده توسط کمیسیون مربوطه را بین ۱۲ دانشکده‌ای که فعال بودند، توزیع کردیم و پیشنهاد دادیم که دفتر گسترش هم پذیرفتند. تعدادی که برای همدان در نظر گرفتند افزایش ظرفیتی است که در مجموع در حال اعمال است.

حکیم مهر: به‌عنوان حرف آخر...

امیدوارم که به سمت استانداردسازی برویم و قول‌هایی که از وزارتخانه گرفتیم، عملیاتی شود. در نهایت پیشنهاد ما به‌عنوان گروه دامپزشکی با توجه به شرایط امروز کشور به لحاظ جمعیت انسانی، جمعیت دامی و شرایط اقتصادی که در دامپروری حاکم است، طبق استانداردهای جهانی، در نهایت ۱۰ دانشکده دامپزشکی است که همین عدد را هم پیشنهاد دادیم. یعنی حداکثر دانشکده‌های دامپزشکی ما باید به ۱۰ دانشکده کاهش پیدا کند، حالا اینکه چه تعداد دولتی و چه تعداد آزاد باشد، بسته به سیاست‌های کشوری است و من کاری به آن ندارم تا بتوانیم بر اساس همان ماده ۲۱ قانون یعنی پیشنهاد حدود ۶۰۰ نفر دانشجوی دکترای عمومی حرکت کنیم.

چندین سال پیش در فرهنگستان علوم یک کار تحقیقاتی انجام شد و آنجا هم به همین عدد رسیدند. در واقع کارگروه ذی‌ربط در وزارت جهاد هم امسال ۶۱۰ نفر را پیشنهاد داده است. بنابراین برای ۶۰۰ نفر دانشجو قطعا ۲۴ یا ۲۵ دانشگاه قطعا هیچ توجیهی ندارد، حتی به لحاظ اقتصادی. اگر قرار باشد که آموزش باکیفیت برگزار شود، دانشجوی دامپزشکی دانشجوی پرهزینه‌ای است. من شهریه دانشگاه‌های کشورهای پیشرفته مثل آمریکا و استرالیا را اعلام کردم که در آن ساختارها شهریه دانشجو چقدر است و به خاطر همین مساله پرهزینه بودن، محدودیت ‌هایی اعمال می‌شود.

ضمن اینکه برخی وظایف قانونی و حاکمیتی بر عهده دامپزشکان است که حتما باید با یک کیفیت خاص از سوی آنان انجام شود. به همین خاطر کشورهای اروپایی نظیر اتریش و هلند یک دانشکده و فرانسه و انگلیس ۴ یا ۵ دانشکده دامپزشکی دارند. در کشور آمریکا با آن وسعت سرزمینی و با آن توسعه صنعت دامپروری که حداقل ۱۰ میلیون اسب رجیستر شده و حدود صد میلیون حیوان خانگی دارد، تنها ۳۰ دانشکده دامپزشکی فعالیت می‌کنند. چین با آن صنعت گسترده‌ای که در سیستم دام، طیور و آبزیان دارد، با جمعیت یک میلیارد و چهارصد و خورده‌ای میلیون نفر که آن خورده‌ای به اندازه جمعیت ایران است، فقط ۳۰ دانشکده دامپزشکی دارد. این نشان می‌دهد که استانداردهای خاص در این رشته باید اعمال شود.

من همه این اطلاعات را در جلسه مذکور ارائه کردم و ایده‌آل این است که ما دانشکده‌های دامپزشکی را به ۱۰ دانشکده تقلیل دهیم و بدانیم که این باعث می‌شود که دانشکده‌های باکیفیتی داشته باشیم. بهتر است نیروها در دانشکده‌های دامپزشکی تجمیع شوند و دانشکده‌های با قدرت و امکانات بهتری داشته باشیم که هم از نظر هیات علمی و هم از نظر امکانات آزمایشگاهی، کامل باشند تا دانشجو با کیفیت مناسب فارغ‌التحصیل شود و وظایفی را که قانون به عهده دامپزشکان می‌گذارد، به نحو احسن انجام دهد.

 حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.