پیش‎کشی عرب‎ها در پردیسان!

حکیم مهر -  هیات جوان و دشداشه پوش قطری دو راس آهوی اوریکس(غزال عربی) را در پارک پردیسان رها کردند. این دو اوریکس جبران مافات دو راس آهوی ایرانی بود که چند ماه پیش امیر قطر از ایران به دوحه برد. رفتن دو راس آهو به دوحه همزمان با رفتن پلنگ‌های ایرانی به سوچی روسیه بود. این رفت و آمد‌ها به واکنش تندی در میان افکارعمومی و انجمن‌های طرفدار محیط‌زیست منجر شد. البته بعد از چند ماه مشخص شد که پلنگ‌هایی که از ایران رفتند خیلی خوشبخت‌‌تر از دو ببری هستند که هنوز پشت میله‌های باغ‌وحش ارم قرار دارند.

«محمدجواد محمدی‌زاده» رئیس سازمان محیط‌زیست، رهاسازی اوریکس‌های عربی را از پشت قفس بالابان‌ها شروع کر د. دو بالابانی (بازهای شکاری) هدیه وزیر محیط‌زیست روسیه به او بود. اوریکس‌ها در میان جمعی از خبرنگاران وهیات همراه «عبدالله بن مبارک بن اعبود المعاذی» وزیر محیط‌زیست قطر از جعبه چوبی در بخش فنس‌کشی شده پارک، رها شدند. محیط بانی آرام در یکی از جعبه‌ها را باز می‌کند. شلنگ‌هایی که روی شاخ‌های بلند و حلقه‌ای غزال ماده کشیده شده را درمی‌آورد. شلنگ‌ها برای حفاظت از شاخ‌ها روی آنها کشیده شده‌اند تا در برخورد به دیواره جعبه حیوان صدمه نبیند.

 غزال ماده که یک سال از تولدش می‌گذرد. از جعبه بیرون می‌آید. بدن کشیده و تنومندش به آنی در میان درختان پردیسان گم می‌شود. حالا نوبت غزال نر است. محیط بان از عکاسان می‌خواهند تا عقب تر بروند. شاخ اوریکس‌ها بسیار بلند و قدرتمند است. شاخی که بین 70 تا 75 سانتی متر طول دارد. ممکن است به خبرنگاران صدمه بزند. در میان تعجب همگان غزال نر خیلی آرام از جعبه بیرون می‌آید. غزال نر در سال 2008 به دنیا آمده است. چند گام در میان درختان بر می‌دارد.بعد سرش را آرام به سمت جمعیت برمی‌گرداند و نگاهی به دوربین‌هایی که به سمتش زوم شده‌اند، می‌کند. بعد آرام در میان درختان گم می‌شود.

غزال‌های سفید عربی خیلی زود با سایه سار سبز پردیسان اخت می‌گیرند. هرچند این پارک هیچ شباهتی به محل زندگی آنها ندارد. آنطور که «محمود مرعشی» دامپزشک سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید: غزال‌های عربی در مناطق بیابانی و نیمه بیابانی زندگی می‌کنند. دو غزال پردیسان هم در منطقه‌ای میان عربستان و یمن چشم به دنیا گشودند. همین مسئله هم باعث شده تا محمدی‌زاده و کارشناسان او در جزیره هندورابی و قشم به دنبال جایی برای استقرار آنها بگردند.

بنابراین اوریکس‌های عربی تا پیدا شدن محلی برای استقرار دائم آنها مهمان پردیسان خواهند بود. همین مسئله باعث می‌شود تا خبرنگاران بحث را به وضعیت ببرهای سیبری بکشانند. ببرها هم در ابتدای ورود به ایران قرار بود که به تالاب میانکاله بروند اما الان مدت‌هاست که پشت قفس‌های ارم کز کرده اند. محمدی‌زاده بیش از هرچیزی دیر رسیدن طرح روس‌ها برای ساماندهی محیط زندگی ببرها را باعث ماندن ببرها در تهران می‌داند. در میان حرف‌های او که در حوالی میانکاله دور می‌زند اوریکس‌ها بدون هیچ ترسی در دل پردیسان می‌چرخند.

خبرنگاران و هیات‌های همراه سعی می‌کنند خیلی نزدیک اوریکس‌ها نشوند. شاخ‌های آنان کاری است اما اوریکس‌ها هیچ ترسی از حضور انسان‌ها ندارند. محمدی‌زاده اعتقاد دارد که آماده کردن زیستگاه ببر در میانکاله کار بسیار خطیری است. هیچ انسانی نمی‌تواند به ببرها نزدیک شود. ببرهای خیلی راحت از ارتقاع 4 و نیم متری بالا می‌روند. وزنی 300 کیلویی دارند که هر دیواری را خراب می‌کند. برای همین باید همه مسائل امنیتی آن در منطقه رعایت شود، بعد ببرها به میانکاله بروند. غزال‌ها هنوز هم گروه انسانی را دور می‌زنند. هیچ گونه احساس غریبی نمی‌کنند. انگار که سال‌هاست با پارک پردیسان آشنا هستند. محمدی‌زاده از این اتفاق بسیار خوشحال است.

به گفته او یادداشت تفاهم‌های زیادی در زمینه تنوع زیستی بین ایران و قطر بسته شده است. به گفته او غزال‌های عربی از گونه‌های در حال انقراض است. تعداد آنها در دنیا زیر هزار راس قرار دارد. از نگاه محمدی زا ده این دو غزال از لحاظ زیباشناختی و تحقیقات ژنتیکی می‌توانند اطلاعات زیادی را در اختیار پژوهشگران ایرانی قرار بدهند. هرچند این مسئله به اعتراض برخی از شنوندگان منجر شد. آنها اعتقاد دارند که سازمان محیط‌زیست اعتبارهای موجود را صرف جلوگیری از انقراض گونه‌های منحصربفرد ایران کند اما محمدی‌زاده اعتقاد دارد که با این تبادل دیپلماسی یک گونه جدید به گونه‌های حیوانی کشور اضافه کرده است. هیاتی که دیروز مهمان پردیسان بودند یک‌بار هم اوریکس را نماد بازی‌های آسیایی در سال 2006 کرده بودند. محمدی‌زاده البته قصد دارد همکاری‌های خود را با «المعاذی» گسترش دهد. پرورش پرندگان کمیاب و گونه‌های گیاهی مشترک از دیگر همکاری این دو همتاست. محمدی‌زاده می‌گوید: قطری‌ها روی دو آهویی که از زنجان و از پردیسان به دوحه رفت مطالعات بسیاری انجام داده‌اند. نتیجه این مطالعات را هم به ایرانی‌ها داده اند البته 70 درصد آنها را. زمانی که المعاذی تصمیم گرفت به ایران بیاید 30 درصد از نتایج مطالعات آماده نبود. یکی از محیط بانان به حرف‌های او علاقه‌مند می‌شود حتی حاضر نیست جای خود را به خبرنگاران بدهد. خودش دو آهو را بزرگ کرده است. دو آهویی که امیرقطر با خود به دو حه برد. وی به تهران‌امروز می‌گوید: یکی از آهوها شش سال داشت و یکی از آنها دو سال. علاقه‌ای ندارد اسمی از خود به میان بیاورد. حتی ترجیح می‌دهد مشکلات مالی خود را هم دور از چشم خبرنگاران به مسئولان بگوید. دور تر از هیات عربی و خبرنگاران، آنها جمعی را تشکیل می‌دهند از محیط‌بانان. محیط بانانی که برخی از آنها بعد از 15 سال هنوز شرکتی هستند و هرسال برنامه جدیدی برای آنها دیده می‌شود. صدای یکی از آنها در سایه سار درختان بی‌خیال پارک پردیسان می‌پیچد.

المعاذی وزیر محیط‌زیست قطر اما از این تبادل راضی است. محیط‌بان سمج پشت سر او ایستاده است. حتی حقوق خود را فراموش کرده است. المعاذی می‌گوید: وضعیت دو آهوی ایرانی بسیار مطلوب است و مردم قطر هر روز به دیدار آنها می‌آیند. محیط‌بان خیالش راحت می‌شود.