روش‌های نوین اصلاح نژاد دام

حکیم مهر: از گذشته تا به امروز محصولات دامی نقش مهمی در تغذیه انسان داشته است و به همین دلیل است که انسان از دیرباز دامپروری را به عنوان یکی از شغل‌های اساسی پذیرفته است.

به گزارش حکیم مهر به نقل از فارس، با افزایش جمعیت کره زمین و نیاز مردم به محصولات دامی، روش‌های سابق برای پاسخگویی به این نیاز کافی نبودند و روش‌های نوینی مطرح شدند. امروزه دامداری و دامپروری وارد فاز جدیدی شده است که نیازمند ابزار و فناوری‌های جدید است.

 آمریکا از سال 2011 تا 2020 با بهره‌گیری از این روش‌های نوین، میزان تولید شیر دام‌های شیری به خصوص هلشتاین را حدود 14% افزایش داده است.

این پیشرفت چشم‌گیر در تولید شیر با استفاده از روش‌های اصلاح نژاد دام بر پایه ژنتیک در کنار روش‌های سنتی رخ داده است.

اصلاح نژاد ژنتیکی دام

دامدار در روش‌های سنتی، با توجه به شرایط ظاهری و بالینی دام دست به انتخاب برای جفتگیری می‌زند که این روش خطاهای متعددی نیز دارد.

در روش‌های نوین با استفاده از اطلاعات ژنوم و تحلیل و بررسی این اطلاعات، ژنوم بهترین دام‌ها را مشخص می‌کنند و سپس برای جفت‌گیری انتخاب می­شوند.

امروزه با پیشرفت علم ژنتیک دامداران قادر به تشخیص تمام ژن‌های موثر در دام خود هستند که باعث می‌شود با دقت بهتری تصمیمات خود را بگیرند.

فرایند اصلاح نژاد ژنتیکی دام عموما به ترتیب زیر است:

تهیه نمونه­ حاوی DNA گاو (نمونه خون، مو یا بخشی از بافت)
استخراج ژنوم با روش‌های آزمایشگاهی
تحلیل آن توسط متخصصین بیوانفورماتیک

اصلاح نژاد دام به صورت ژنتیک بیش از ۱۰ سال است که پایه اصلی دامداری‌های صنعتی جهان است.

لزوم انجام تست های ژنتیکی:

سازمان خوار و بار جهانی (FAO) از سال 2014 و طی بررسی‌های خود اعلام کرد که تا 40 سال آینده، تامین غذای دنیا، حدودا ۹۰ درصد وابسته به اصلاح ژنتیک و تحقیقات مرتبط خواهد بود.

دیگر نمی‌توان متناسب با افزایش جمعیت انسان‌ها، تعداد دام‌های موجود را افزایش داد بلکه بایستی به دنبال راهی دیگر برای افزایش تولیدات دامی باشیم.

راه حلی که کشورهای پیشرفته در پیش‌گرفته اند، اصلاح نژاد دام های خود با استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا و همچنین واردات نهاده‌های ژنتیکی مانند اسپرم بوده است.

در نظر داشته باشید که اصلاح نژاد به وسیله ژنتیک با محصولات تراریخته متفاوت است. زیرا در این روش برخلاف محصولات تراریخته هیچ ژن خارجی­ای­ وارد بدن حیوان نمی‌شود.

در ایران نیز مجموعه‌هایی در این حوزه فعالیت می‌کنند که برخی در حوزه واردات نهاده‌های ژنتیکی (اسپرم ژنومیک) و برخی با تحلیل اطلاعات در خارج از کشور، دام‌های برتر را شناسایی می‌کنند.

در گذشته ورود نهاده های ژنتیکی (اسپرم ژنومیک) یا خروج اطلاعات ژنی دام ها از کشور یکی از راه های شناسایی دام با روش های زیستی بوده است

در سال‌های اخیر به علت افزایش تحریم‌ها، افزایش قیمت و همچنین قوانینی که مانع  خروج داده‌های ژنتیکی از کشور می‌شوند، باعث بروز مشکلاتی برای این صنعت شده است. در همین راستا شرکت‌های دانش بنیان با بومی‌سازی این تکنولوژی گامی موثر در راستای اصلاح ژنومیک دام در داخل کشور برداشته‌اند.

نحوه انجام بررسی های ژنتیکی

در علم بیوانفورماتیک اطلاعات زیستی به داده‌های قابل پردازش و تحلیل تبدیل می‌شوند، به این صورت که پس از استخراج DNA به وسیله ابزارهای پیشرفته، فرم فیزیکی ژن به داده‌های کامپیوتری تبدیل می‌شود و سپس این اطلاعات بررسی می‌شوند.

با این کار می‌توان توانمندی‌ها و نقاط ضعف پنهان در ژنوم دام را استخراج نمود و برای پیشرفت نسل بعد آمیزش دام‌ها را به صورت کنترل شده و هدفمند انجام داد.

در سال‌های اخیر تیم فارموژن متشکل از دانش آموختگان علوم دامی، بیوانفورماتیک و زیست شناسی واقع در ایستگاه نوآوری شریف در این حوزه ورود کرده اند که با تحلیل داده‌های ژنتیکی، مسیر اصلاح ژنتیکی در داخل کشور را هموار کرده‌اند تا  علاوه بر کاهش هزینه‌های دامدار مانع خروج اطلاعات ژنتیکی از کشور شوند.

پس از تهیه نمونه از دام، استخراج نمونه DNA و انجام تحلیل‌ها، توانمندی‌ها و اطلاعات دام به صورت کاتالوگ اسپرم دام برای دامدار صادر خواهد شد و با کمک متخصصان اصلاح نژاد از این اطلاعات برای مدیریت اقتصادی دامداری بهره­بری خواهد شد.

چرا اصلاح نژاد ژنتیکی؟

همانطور که پیش‌تر اشاره شد، برای برطرف کردن نیاز غذایی جهان امروز بایستی همگام با افزایش جمعیت تولید محصولات دامی را نیز گسترش داد، از طرفی افزایش بی‌رویه دام، هزینه‌های مالی و محیط زیستی بالایی دارد پس راه حل بهینه افزایش بازدهی دامداری خواهد بود.
از جمله نتایجی که اصلاح ژنتیکی دام در پی دارد به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

افزایش تولیدات دامی
بهینه کردن دام در مصرف نهاده
کاهش بیماری‌ها

در شرایط حاضر با توجه به مشکلات اقتصادی دامدار‌ها، استفاده از روش‌های نوین می‌تواند می‌تواند بسیار مفید باشد و باعث افزایش بهره‌وری و سود مالی برای آن‌ها شود.

همچنین در آینده می‌توان با گزینش دام برتر و ایجاد نسلی سالم از این دام‌ها، محصولات مناسب‌تری برای انسان تولید کرد.

سخن پایانی اینکه با توجه به سرعت پیشرفت تکنولوژی، آینده تمام صنایع وابسته به استفاده از علوم جدید است تا همگام با تغییرات جهان خود را به روزرسانی کنند و صنعت دامداری و دامپروری نیز از این قانون مستثنی نیست.

برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص خدمات ژنومیک و اصلاح نژاد دام می‌توانید به وبسایت فارموژن مراجعه کنید.

منبع:https://www.farmogene.com/