منطقه دامشهر قم یکی از بزرگ ترین میادین دامی کشور محسوب می شود و مدتی است سکونت انسانها در کنار واحدهای دامداری به معضلی در این منطقه تبدیل شده که از نظر بهداشتی، فرهنگی و اجتماعی تهدیدی برای شهر قم به شمار میآید.
به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، شهرک صنعتی دامشهر قم به مساحت ۶۶۴ هکتار، در سال ۷۵ در کیلومتر ۱۳ محور قم - جعفریه احداث شد؛ ۳۰ کاروانسرای دام در این شهرک وجود دارد و سالانه بین ۶۰۰ هزار تا یک میلیون راس دام از استانهای مختلف کشور وارد میدان دامشهر میشود.
حضور تعدادی از خانوادههای اتباع و ایرانی در این منطقه باعث نگرانیهایی از سوی مسئولان و مردم شده است؛ این خانوادهها به بهانه شاغل بودن در دامداریها، در این میدان دامی ساکن شدهاند.
منطقهای که کاربری آن دامی است و حضور انسان علاوه بر این که تهدیدی برای سلامت کل شهر قم محسوب میشود، به دلیل دور بودن ساکنان از امکانات شهری، میتواند باعث معضلات اجتماعی و فرهنگی نیز باشد.
در زمان حاضر به گفته مسئولان حدود ۸۰۰ خانوار ساکن این منطقه هستند.
شرایط راه اندازی پایگاه سلامت در دامشهر قم وجود ندارد
معاون فنی مرکز بهداشت قم گفت: شرایط لازم برای راه اندازی پایگاه سلامت در منطقه دامشهر قم با توجه به توزیع جمعیتی که تخمین زده میشود، وجود ندارد.
محمد نیک پور با اشاره به طرح تحول سلامت که از سال ۹۳ با هدف دسترسی عموم جامعه به خدمات بهداشتی و شناسایی بیماریها پیش از بروز علائم، همزمان با سراسر کشور در استان قم رقم خورد، اظهار داشت: در این طرح در حوزه بهداشت، ملاک تقسیم بندی نیروها و راه اندازی پایگاهها و مراکز سلامت، جمعیت ساکن در مناطق است و بر اساس دستورالعملها، نحوه استقرار مراکز و پایگاههای سلامت بر اساس توزیع جمعیت تعریف شده است.
وی افزود: برای یک مرکز خدمات جامع سلامت جمعیت متوسط ۶۰ هزار نفری، برای هر پایگاه سلامت ۱۲ هزار و ۵۰۰ تن و برای هر کارشناس مراقب ۲ هزار و ۵۰۰ تن تعریف شده است.
به گفته وی، تعیین جمعیت بهره مند از خدمات مراکز و پایگاههای سلامت با هدف ارائه خدمت و جلوگیری از هدر رفت سرمایه و تجهیزات صورت گرفته است.
نیک پور خاطرنشان کرد: با توجه به این که جمعیت ساکن در منطقه دامشهر معمولا افراد جویای کار هستند که خانواده محسوب نمیشوند و از سوی دیگر دامشهر جزو مناطق مسکونی تعریف نشده است، امکان راه اندازی پایگاه سلامت در آن وجود ندارد.
معاون مرکز بهداشت قم گفت: منطقه دامشهر کانون دامی استان قم است و ورود و خروج روزانه تعداد زیادی دام، خطر انتقال بیماری را برای افراد ساکن افزایش داده است.
وی خاطرنشان کرد: به دلیل نبود شرایط لازم برای راه اندازی پایگاه سلامت در دامشهر، خدمات مرکز بهداشت از طریق نزدیک ترین پایگاه سلامت با نام ایثار واقع در منطقه قلعه کامکار صورت میگیرد.
به گفته معاون مرکز بهداشت قم ،درصدد هستیم با مهیا شدن شرایط، یک یا ۲ روز در هفته، یک مراقب سلامت به منطقه دامشهر اعزام کنیم تا جمعیت ساکن در آنجا زیر پوشش خدمات بهداشتی قرار گیرند و برای این کار فضایی نیز آماده شده است.
نیک پور با اشاره به استقرار اتباع در منطقه دامشهر، گفت: در حوزه سلامت قومیت و نژاد فرد مطرح نیست و خدمات به کل جامعه مورد نظر ارائه میشود.
راه اندازی پایگاه سلامت در منطقه دامشهر از مصوبههای جلسه کمیسیون ارتقاء امنیت اجتماعی و اخلاقی قم در اسفندماه سال گذشته است که این امر به مرکز بهداشت استان واگذار شده است.
طرح تحول نظام سلامت کشور در راستای سیاستهای کلی نظام و تاکید جدی رهبر معظم انقلاب به مقوله سلامت جامعه و افزایش شاخصهای سلامت و بهداشت مردم در بخشهای مختلف از ۱۵ اردیبهشت ماه سال ۹۳ از سوی دولت یازدهم و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به اجرا درآمد.
افراد ساکن در دامشهر در معرض بیماری هستند
مدیرکل دامپزشکی قم نیز گفت: مجتمع دامشهر منطقهای ویژه دام است و سکونت انسان در آن پیش بینی نشده است.
«دکتر مهدی رفیعی محمدی» با اشاره به مسائل اجتماعی و بهداشتی که به واسطه حضور دام در دامشهر به وجود میآید، اضافه کرد: دورههای آموزشی با موضوع پیشگیری از بیماریهای دام ویژه دامداران توسط اداره کل دامپزشکی در این منطقه برگزار میشود.
وی ادامه داد: دامها ۲ گروه بیماری دارند که یک گروه خاص خودشان است و گروه دیگر قابل انتقال از انسان به حیوان و یا از حیوان به انسان است که بیماریهای مشترک گفته میشود.
رفیعی محمدی تصریح کرد: در هر منطقهای که جمعیت دامی حضور داشته باشد افرادی که در نزدیکی این دامها هستند در معرض بیماری مشترک هستند.
وی بیان کرد: برای مراقبت از دامها باید کارگر دامداری به صورت ۲۴ ساعته در محل حاضر باشد و این مساله با شیفتی شدن کار کارگرها قابل حل است.
به گفته رفیعی محمدی، سکونت خانوادهها کنار جمعیت دامی پیش بینی نشده و هرچه تماس افراد با دامها بیشتر باشد، تعداد افراد در معرض ابتلا به بیماری افزایش مییابد.
سکونت در منطقه دامشهر قم قانونی نیست
فرماندار قم نیز بیان کرد: مجتمع دامشهر قم مجموعه دامی است و با توجه به این که سکونت خانواده ها در این منطقه قانونی نیست، سازمان جهاد کشاورزی به عنوان متولی امر باید به این مساله رسیدگی نماید.
رضا سیار افزود: در دهه ۷۰، دامداری های استان قم در کنار واحدهای مسکونی بود و برای ساماندهی این واحدها، طرح انتقال دام به خارج از شهر و ایجاد منطقه دامشهر در جاده قم - جعفریه مصوب شد.
وی اضافه کرد: اعتبار قابل توجهی برای این امر اختصاص یافت و زیرساختهای این منطقه اصلاح شد تا جداسازی بین زندگی انسان از محل پرورش دام محقق شود.
فرماندار قم تصریح کرد: اگر خانوادهها در این منطقه مقیم شوند، اصل هدف ایجاد مجتمع دامشهر زیر سوال میرود؛ متولیان امر نباید اجازه دهند این منطقه دامی، محلی برای سکونت انسان شود.
سیار با بیان این که سکونت کارگر و خانواده در دامشهر پیش بینی نشده است، بیان کرد: در سالهای گذشته به تدریج اتباع بیگانه در این منطقه ساکن شدند و علاوه بر این که اجاره خانه نمیدهند به همسرانشان در کارهای دامداری کمک میکنند.
وی خاطرنشان کرد: سکونت خانوادهها در این منطقه دامی به عنوان تفاهم بین صاحب واحد دامداری و کارگر تبدیل به معضل شده است.
وی ادامه داد: سازمان جهاد کشاورزی باید به واحدهای تولیدی تذکر دهد تا از سکونت خانوادهها در این منطقه جلوگیری شود و مراکز قانونی نیز تاکنون اجازه سکونت افراد را در دامشهر ندادهاند.
فرماندار قم گفت: مرکز بهداشت و دامپزشکی برای بهبود بهداشت فردی افراد و همچنین واکسیناسیون دام اقدام هایی انجام داده و بهتر است این خانوادهها به جای این که به خانههای بهداشت داخل شهر ارجاع شوند، در همین منطقه معاینه و واکسینه شوند.
سیار افزود: باید برای دامداران و کارگران شاغل در دامشهر قم، پرونده سلامت تشکیل تا وضعیت سلامتی آنها به صورت مرتب کنترل شود.
وی با بیان این که عمد خانوادههای ساکن اتباع، افغان هستند، افزود: به دلیل متغیر بودن افراد ساکن در این منطقه، آمار دقیقی در دست نیست و ممکن است تعدادی کارگر ایرانی نیز به همراه خانواده ساکن دامشهر باشند.
ساخت مدرسه در مجتمع دامشهر کارشناسی نیست
فرماندار قم همچنین در نخستین جلسه شورای آموزش و پرورش قم گفت: با وجود این که تعدادی دانش آموز ساکن در مجتمع دامشهر از تحصیل بازماندهاند، ساخت مدرسه در این مناطق کارشناسی و منطقی نیست.
سیار افزود: کل شهر قم ۱۲ هزار و ۵۰۰ هکتار میباشد و مناطق دامشهر و لبن ۹۹۰ هکتار معادل هشت درصد وسعت شهر است.
وی اضافه کرد: با وجود این که وجود نیروی انسانی به عنوان کارگر و نه به عنوان خانواده در این منطقه تعریف شده است، خانوادههای مهاجر و اتباع زیادی در این مجتمع ها سکونت دارند.
سیار ضمن مخالفت با درخواست ساخت مدرسه در مجتمع دامشهر، افزود: با احداث مدرسه، به این مناطق هویت مسکونی داده میشود و مدتی بعد خانواده های ساکن در آن مطالبه گر همه امکانات شهری خواهند شد.
وی ادامه داد: مالکان این واحدها بسیار رغبت دارند این مجتمع به منطقه مسکونی تبدیل شود که در این صورت چالشی برای آینده خواهد بود.
سیار خاطرنشان کرد: مجتمع دامشهر در تقسیمات کشوری به عنوان مجتمع تولیدی تعریف شده، نه روستا و نه شهر.
فرماندار قم افزود: در سالهای ۷۱ و ۷۴ در ۲ مرحله با هدف پاکسازی محیط شهر قم از دام، دامشهر به عنوان منطقهای برای انتقال دام سبک و سنگین ایجاد شد.
دامداری بدون سکونت کارگر قابل مدیریت نیست
رییس سازمان جهاد کشاورزی قم با اشاره به انتقاد برخی مسئولان از سکونت تعدادی از خانوادهها در مجتمع دامشهر این شهر، گفت: کارگر باید شبانه روز و با خانواده در دامداری مستقر باشد و دامداری بدون سکونت کارگر قابل مدیریت نیست.
محمدرضا طلایی افزود: ایجاد مجتمع دامی جزو سیاستهای وزارت جهاد کشاورزی نیست و علاوه بر این که این وزارتخانه چنین مجتمعهایی را قبول ندارد، بر اساس ابلاغ هیات دولت نیز هر گونه مجوز برای مجتمعهای دامی ممنوع است.
وی اضافه کرد: در گذشته نیز مخالف ایجاد مجتمع دامداری بودیم، زیرا بر اساس قانون دامپروری، دامداریها باید با فاصله چندین متری از هم ایجاد شود، در حالی که دامداریها در مجتمع دامشهر دیوار به دیوار هم میباشد.
طلایی تصریح کرد: قبل از ایجاد مجتمع دامشهر، ورودیهای شهر قم از سمت محور ساوه، قنوات، قمرود و اراک مملو از دامداری بود که چهره نازیبایی به شهر قم داده و مشکلات زیادی را موجب شده بود.
وی گفت: برای حل این مساله زمینی برای ایجاد مجتمع دامشهر اختصاص یافت و یک هزار و ۴۰۰ واحد دامی در این مجتمع مستقر شد و در چند سال گذشته اقدامهای بسیاری از جمله تامین آب شیرین، گازکشی و مباحث فنی برای این مجتمع توسط جهاد کشاورزی انجام شده است.
طلایی با بیان این که دامشهر معضل استان قم است، تصریح کرد: امروز این منطقه، صورت مسالهای شده که همه میخواهند آن را پاک کنند، ولی بدانیم اینطور درخصوص دامشهر صحبت کردن، مشکلی از شهر حل نمیکند.
وی افزود: کارگر باید شبانه روز و با خانواده در دامداری مستقر باشد و نمیتوان کارگران را به صورت شیفتی استخدام کرد، زیرا صرفه اقتصادی برای دامدار نخواهد داشت.
رییس سازمان جهاد کشاورزی قم اضافه کرد: امروز در یک دامداری ۲۰۰ راسی در هر نقطهای از کشور که باشد، ۱۰ کارگر با خانواده زندگی میکنند، نمیتوانیم سکونت را از دام جدا کنیم.
وی بیان کرد: جمعیتی که امروز ساکن دامشهر است، در گذشته در شهر قم از امکانات مختلف استفاده میکرد، امروز هم باید این خدمات به این خانوادهها ارائه شود.
طلایی افزود: مساحت دامشهر قم ۷۵۰ هکتار و به اندازه یک شهر است که ۲ هزار سکنه دائم و پنج هزار سکنه غیردائم دارد.
وی تصریح کرد: هر کسی بخواهد واحد دامداری را از سکونت جدا کند یا بخش کشاورزی را نمیشناسد یا میخواهد خودش را از کار تبرئه نماید.
رییس سازمان جهاد کشاورزی قم افزود: یکی از دلایلی که افاغنه در قم به بخش کشاورزی و دامداری ورود پیدا کردهاند، این است که ایرانیها حاضر به سکونت با خانواده در کنار زمین کشاورزی و یا دامداری نبودند، در حالی که افاغنه با خانواده ساکن میشدند و در این صورت صرفه اقتصادی برای دامدار و کشاورز دارد.
وی با تاکید بر این که رسیدگی به مشکلات دامشهر وظیفه جهاد کشاورزی نیست، خاطرنشان کرد: رسیدگی به بیماریهای دامی و زیرساخت این منطقه وظیفه جهاد کشاورزی است و این سازمان فراتر از وظایف خود در این منطقه ورود پیدا کرده است، ولی تامین مدرسه و بهداشت وظیفه دستگاههای ذیربط است.
دانش آموزان ساکن در دامشهر برای تحصیل به روستاهای اطراف مراجعه میکنند
مسئول رسیدگی به امور تحصیلی اتباع و مهاجران خارجی اداره کل آموزش و پرورش قم، با اشاره به سکونت حدود ۲۰۰ دانش آموز غیر ایرانی در شهرک دامشهر، گفت: این شهرک به لحاظ جغرافیایی مکانی دامی است و مناسب سکونت افراد نیست ، ولی با این وجود مسئولان آموزش و پرورش در شوراهای مختلف تلاش زیادی برای کسب مجوز راه اندازی مدرسه در این منطقه نمودند که با مخالفت مواجه شد.
محمدرضا اسلامی افزود: دانش آموزان ساکن در این منطقه به دلیل دور بودن از امکانات آموزشی، هر روز با ۶ دستگاه مینی بوس برای تحصیل به مدارس شهر جعفریه و روستاهای پاچیان و حیدرآباد این بخش اعزام می شوند.
به گفته وی، ۹۵ درصد از دانش آموزان ساکن در این منطقه در مقطع ابتدایی و پنج درصد نیز در مقطع متوسطه اول و دوم تحصیل میکنند.
۸۰ تن از اتباع ساکن در منطقه دامشهر آموزشهای سوادآموزی دریافت کردند
معاون نهضت سوادآموزی آموزش و پرورش قم گفت: ۸۰ تن از اتباع ساکن در شهرک دامشهر با شرکت در کلاس های نهضت، آموزش های سوادآموزی دریافت نمودند.
حجت الاسلام محمدرضا قاسمی نیا افزود: تعدادی از اتباع خارجی در شهرک دامشهر از فضاهای آموزشی، امکانات و تحصیل محروم هستند.
وی اضافه کرد: پس از پیگیریهای انجام شده توانستیم در نیمه نخست امسال حدود ۸۰ تَن از اتباعی که در این منطقه ساکن بوده و از مدرسه بازمانده بودند را جذب کلاس های نهضت سوادآموزی نماییم.
حجت الاسلام محمدرضا قاسمی نیا با بیان این که این افراد در گروه سنی۱۰ تا ۴۹ سال قرار دارند و در قالب پنج کلاس سازماندهی شدند، خاطرنشان کرد: کلاس های نهضت سوادآموزی در حسینیه شهرک دامشهر، صبحها برای خانمها و عصرها برای آقایان برگزار می شود.
وی تاکید کرد: اگر مسئولان استان قم به مباحث آموزشی دامشهر توجه نکنند و ساز و کار مناسبی در نظر نگیرند، در آینده به آمار جمعیت بی سوادان استان افزوده می شود و آسیبهای اجتماعی، اخلاقی و فرهنگی نیز به تبع آن بروز میکند.
معاون نهضت سوادآموزی آموزش و پرورش قم گفت: پیگیریهای زیادی از سوی آموزش و پرورش و معاونت سوادآموزی صورت گرفته تا افراد از سوادآموزی بازنمانند، ولی نتیجهای حاصل نشده است.
وی افزود: ظاهر برخی مسئولان معتقدند که سکونت در شهرک دامشهر قانونی نیست و ما نیز مجاز به ایجاد زیرساختهای آموزشی، بهداشتی و خدماتی نمیباشیم.
به گفته معاون نهضت سوادآموزی آموزش و پرورش قم، اگر مسئولان استان نظرشان بر قانونی نبودن سکونت در دامشهر است، پس چرا با سکونتها مخالفت و یا برخورد نمیشود؟
وی بیان کرد: اگر نیازی به این جمعیت نیست، پس چرا دامداری ها آن ها را شاغل نمودهاند و البته کمترین حق الزحمه را هم میدهند؛ مسئولان باید از دامداران بخواهند افراد را در آنجا سکونت ندهند تا حقی هم ایجاد نشود.
حجت الاسلام قاسمی نیا تاکید کرد: بهتر است هر جایی که شهرک صنعتی، کشاورزی و دامداری ایجاد می شود، محلی هم برای سکونت افرادی که قرار است در آنجا مشغول به کار شوند، در نظر گرفته شود و سزاوار نیست که این افراد از خواندن و نوشتن که حق اولیه هر انسانی است، محروم بمانند.
زیرساختهای مورد نیاز سکونت خانوادهها در دامشهر تقویت شود
بخشدار بخش مرکزی قم گفت: شهرک دامشهر مجموعهای تخصصی در خصوص دام است و مناسب سکونت انسان نیست .
داود حاج حسینی با اشاره به حضور تعدادی از خانوادههای اتباع در این شهرک، افزود: نمیتوانیم جلوی سکونت این افراد را بگیریم، ولی زیرساختهای این شهرک باید از نظر زیرساختی و امکانات بهداشتی برای سکونت این خانوادهها تقویت شود.
وی تاکید کرد: در این راستا مرکز بهداشت و دامپزشکی برای نظارت بر موارد بهداشتی و همچنین جلوگیری از ابتلای ساکنان به بیماریها باید نظارت کافی داشته باشند.