موشپروری میکنیم!
دکتر اسماعیل کهرم
مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست
حیواناتی که وارد شهرها و محل زندگی ما آدمها میشوند همه از یک جنس نیستند و نباید به اشتباه تصور شود همه این موجودات از یک جنس و با یک دسته ویژگیها هستند. برخی از این موجودات برای انسان و سلامتی او خطرناکند، در حالی که برخی دیگر از جانوران نه تنها برای انسان ضرری ندارند، بلکه رفتار احتیاطآمیز و استفاده درست از آنها میتواند برای انسانها فواید زیادی به همراه داشته باشد. این حیوانات یا جانوران شهری به سه دسته اصلی موشها، سگها و گربهها تقسیم میشوند.
موشها باید از شهرها حذف شوند
موش عامل انتقال بیماریهاست. در جایی خواندم ۳۷ نوع بیماری از طریق موش منتقل میشود که بدترین آنها طاعون است. موش موجودی آلوده و کثیف است و سوسک حمام هم از این نظر شبیه موش است. این جانوران حتی اگر یک دهم غذای ما را بخورند همه آن را آلوده میکنند. راه رفتن سوسک با پاهایی که روی آن سیخ دارد باعث آلوده شدن مواد غذایی تا شعاع بسیار زیاد میشود و موش هم چنین وضعیتی دارد.
ما در تهران به جای اینکه موشها را از بین ببریم موشپروری میکنیم. ما جویها و نهرها را مسقف کرده و محیط گرمی برای موشها درست کردهایم. از طرف دیگر انواع و اقسام غذاها را در جوی آب ریختهایم که اینها باعث میشود موشها از این غذاها تغذیه کرده و روز به روز بزرگتر شوند. در کنار اینها روند تولید مثل و بچه کردن آنها روز به روز بیشتر میشود. موشها این قابلیت را دارند که در هر بار باروری تا بیست بچه بیاورند و باز هم این بچههای آنها بعد از دو ماه به سن باروری رسیده و بچهدار میشوند و اینگونه است که از یک موش ظرف مدت یک سال میلیونها بچه تولید میشود. این درحالی است که منطقه یک تهران که منطقه اعیاننشین پایتخت است به گفته شهرداری بیشترین حجم زبالههای ریختهشده در جوی آب را به خود اختصاص داده و این یعنی محل مساعد برای زندگی و تکثیر موشها در این منطقه بیشتر است.
گربهها را باید حفظ کنیم
در مورد گربهها وضعیت متفاوت است. باید گربهها را حمایت کرده و نباید آنها را نابود کنیم. گربه هرقدر در شهر تهران بیشتر باشد میتواند در مبارزه با موشهای بزرگ یا کوچک و حتی حشرات به ما کمک کند. گربهها به دنبال هرچیزی که میجنبند میدوند و آن را میخورند و از این طریق کف را تمیز میکنند. با این وجود اگر گربههای ما داخل سطلهای زباله یا مخاذن زباله میشوند به دلیل این است که ما در مناسبی برای این مخاذن در نظر نگرفتهایم و برای حیوانات هم عبور و مرور داخل آن آسان است. نکته جالب توجه این است که گربهها جمعیت خودشان را کنترل میکنند و هیچ وقت جمعیت آنها بیشتر از حد طبیعی نمیشود زیرا آنها جمعیت خودشان را بر اساس غذای موجود تنظیم میکنند. همه ایرانیها و بهویژه تهرانیها گربهها را دوست دارند و برای مثال در پارکهای تهران به آنها غذا میدهند. گربههای ما بهترین نژاد گربههای دنیا هستند که تحت عنوان گربههای کرمانی و یزدی و نژاد Persian cat درهمه دنیا با قیمت بالایی خرید و فروش میشوند.
برداشتی درباره سگها
من خودم شخصا نگهداری سگ را در جایی که کودک وجود دارد یا شخص بیماری زندگی میکند اصلا مناسب نمیدانم و در ضمن جای سگ بزرگ در آپارتمان کوچک نیست. این کار هم خود حیوان را ناراحت میکند و هم صاحب آن را و از طرف دیگر دهان و انتهای بدن سگ آلوده است و اگر کودکی به این مناطق دست بزند و به چشم و دهانش بزند خطرات زیادی دارد. آماری وجود دارد که در انگلستان روزی دو نفر در پارکها در اثر دست زدن به فضله سگ نابینا میشوند و این به دلیل بیماریای است که در سگ است اما این به معنی این نیست که سگ را گرفته و آنها را به دیوار بکوبیم. اگر در شهری تعداد سگها زیاد شده باید آنها را به نقاط بیرون شهر و مکانهای خاص نگهداری این حیوانات ببریم.
مرز حیوانآزاری و دفع خطر
به هر حال باید پذیرفت که انسانها به دلیل زندگی در شهرها در مواردی مجبور هستند مقابلههایی با حیوانان داشته باشند، اما باید توجه داشت که مرز مشخصی بین حیوانآزاری و دفع خطر حیوانات وجود دارد. درباره حیوانان موذی که اشاعهدهنده بیماریهای خطرناک هستند، وضعیت کاملا مشخص است، اما درباره حیواناتی که می توان با آنها به گونهای دیگر برخورد کرد باید ملاحظاتی را در نظر گرفت. در ماههای اخیر موارد دلخراشی از حیوانآزاری رسانه ای شده است. نباید به بهانه خطرناک بودن حیوانات آنها را بی دلیل آزار دهیم، چرا که شیوه های برخورد در این زمینه کاملا مشخص است.