آشنایی با سبزیجات کوهی

حکیم مهر -  آیا تا به حال از سبزی‌های کوهی استفاده کرده‌اید؟ تا چه اندازه آنها را می‌شناسید یا از خواص تغذیه‌ای و دارویی آنها آگاهی دارید؟

اغلب این سبزی‌ها خودرو و وحشی هستند و تا به حال آنها را به صورت صنعتی کشت نکرده‌اند. این سبزی‌‌ها بسیار معطر، خوش‌طعم و سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی بوده و به دلیل آن که به صورت طبیعی و به دور از کودهای شیمیایی و به وسیله آب باران در زیر نور مستقیم خورشید رشد می‌کنند بسیار بیشتر از سبزی‌های پرورشی و گلخانه‌ای امروزی اثرات تغذیه‌ای و درمانی دارند. متاسفانه امروزه به دلیل آن که غذاهای صنعتی جایگزین غذاهای سنتی و اصیل ایرانی شده‌اند بیشتر خانواده‌های جوان از خواص دارویی و تغذیه‌ای این نوع سبزی‌ها آگاهی زیادی ندارند و گاهی نیز طبع نسل جوان عطر و طعم این سبزی‌ها را نمی‌پسندد. سبزی‌هایی چون والک، بابونه کوهی، غاز یاغی، شنگ، ترشک، سیرک، پیازک، ترب کوهی، آویشن کوهی و ... همگی جزو سبزی‌‌های کوهی به حساب می‌آیند که به خواص برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

والک:

 این سبزی معطر بهاری را ولیک، سیر جنگلی یا سیر خرس نیز می‌نامند. برگ‌های آن نواری شکل به همراه یک پیاز کوچک و گل است. دارای طبع گرم است. برگ و پیاز آن قابلیت خوراکی دارد، اما گل آن بسیار تلخ است، لذا در غذا استفاده نمی‌شود. پیاز آن نسبت به قسمت‌های دیگر گیاه پرخاصیت‌تر بوده و سرشار از آهن و کلسیم است. بنابراین مصرف آن برای درمان پوکی استخوان، رماتیسم، آرتروز، دردهای استخوانی و مفصلی توصیه می‌شود. والک از تصلب شرایین جلوگیری کرده و برای کم‌خونی نافع است. این سبزی به دلیل مواد فیبری موجب لینت مزاج شده و برای سلامتی معده و روده بسیار مفید است. روستاییان از ترکیب والک با سیرک و پیازک، سبزی پلوی معطر و خوشمزه‌ای تهیه می‌کنند.

بابونه کوهی:

این سبزی لطیف، زودهضم، ادرارآور و ضد درد بوده و برای خستگی مفرط و درمان اختلالات قاعدگی، یرقان و بی‌اشتهایی مفید است.

غازیاغی:

طعم آن کمی تند و سرشار از ویتامین C است. خون را رقیق و تصفیه می‌کند. ضدعفونی‌کننده، اشتهاآور، ادرارآور و ملین است و در طب قدیم از آن برای درمان لکه‌های سفید پوست استفاده می‌‌کردند.

شنگ:

برای مبتلایان به کم‌خونی و سوءتغذیه مفید است. بسیار مغذی و خون‌ساز است. از راه پوست و از طریق کلیه‌ها مواد سمی خون را به خارج می‌فرستد و به کبد کمک می‌کند. برای درمان نقرس، رماتیسم و بیماری‌های پوستی بسیار نافع است.

ترشک:

طعم ترشی دارد، سرشار از ویتامین C و آهن و فسفر است. اشتهاآور، تصفیه‌کننده خون و کمک‌کننده به هضم غذای سنگین است. مصرف زیاد آن به دلیل داشتن اسید اگزالیک برای کسانی که سنگ کلیه و مثانه دارند توصیه نمی‌شود. از بین‌برنده کورک، دمل‌های چرکی و جوش‌‌های زیرپوستی است.

ترب کوهی:

برای بیماران قلبی مفید است. سرشار از ویتامین C و B و املاح فسفر و ید است. به دلیل مواد گوگردی ضدعفونی‌کننده و پاک‌کننده مجاری تنفسی و ادراری است. مسمومیت کبد را برطرف می‌کند و کمی دیرهضم است.

آویشن کوهی:

 دشمن سم است. مقوی حافظه و هوش است. عفونت‌های کبدی، ریوی، آسم، گریپ، زکام و سرفه را درمان می‌کند و سرشار از ویتامین A‌ است.