رفتارشناسی اسب - مریم قنبری

رفتار نزاعی: این نوع رفتار شامل رفتارهای نزاعی بین اسب ها است که آنها در زمان نزاع از خود نشان می­دهند. حرکات نزاعی در اسب ها قابل پیش بینی نیست. در مزارع این حالت زمانی اتفاق می­افتد که اسب احساس خطر کند. در این حال یکی از دو حالت فرار و یا شروع درگیری را به خود می­گیرد. اسب ها با استفاده از دندان ها و پاهای عقب خود دفاع یا حمله می­کنند. اسب دارها معتقدند که رنگ های خاصی یا حالت های خاص گردن و چشم در اسب این حالت را در آنها قابل پیش بینی می­کند. در حالی که نمی توان تجارب دیگران را نادیده گرفت. از نظر علمی ذکر حالت فوق و پیش بینی این که با حالات ظاهری اسب تشخیص داده شود که اسب اهل نزاع است هنوز ثابت نشده است.

رفتار جنسی: میل جنسی در تمام زمینه ها به علاقه جنسی اطلاق می­شود. این میل پس از بلوغ شروع شده و برای مدت نسبتا زیادی در طول زندگی حیوان باقی می ماند. میل جنسی در نرها به میزان زیادی به ترشح هورمون تستوسترون توسط بیضه ها بستگی دارد. اما در مواردی نیز میل جنسی را می­توان به خصوصیات ارثی مربوط دانست. بعضی از ویژگیهای میل جنسی در نرها به دلیل اهمیت اقتصادی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

رفتار آبستنی:طول دوره بارداری در مادیان 330 تا345روز است. در مادیانی که کره نر دارند و یا بخوبی تغذیه نشده است طول دوره بارداری کمی طولانی تر است. میزان بالای پروژسترون و میزان پایین استروژن برای دوره آبستنی بسیار ضروری است. در مادیان بر خلاف سایر حیوانات ماده پروژسترون در طول دوره بارداری در خون بالا بوده که این میزان صرفا در جفت بالا است.

رفتار زایمان: در این موقع استروژن و پروژسترون نسبت به طول دوره آبستنی بالعکس می شود. استروژن بالا می رود و میزان پروژسترون پایین می آید. دلیل آن تغییرات متابولیکی در کره و مادیان است. شاید بیش از 80 درصد زایمان ها در طول شب این است که کره فرصت کافی برای بلند شدن و تطابق با محیط داشته و بتواند در طول روز به دنبال مادر حرکت کند.

الف- مراحل زایمان

پستان های مادیان 3 تا4هفته قبل از زایمان بصورت قابل توجهی بزرگ می­شود. چند روز قبل از زایمان در نوک پستانک ها مایعی واکس مانند که اصطلاحا واکسینگ waxingمی­گویند جمع می­شود.

ب- بلافاصله قبل از زایمان(اولین مرحله زایمان)

مادیان به دور خود می چرخد،سر خود را به طرف شکم بر می­گرداند، به شکم خود لگد می­زند، پا می­کوبد، تکرر ادرار پیدا می­کند، همچنین ممکن است چند بار بخوابد و بلند شود ممکن است مادیان عرق کند.

پ - پاره شدن کیسه آمنیون(دومین مرحله زایمان)

مادیان روی پهلو می­خوابد؛ زورهای زایمان را به تناوب و در دفعات متعدد انجام می دهد؛ زورهای زایمان بین 10تا 30 دقیقه طول می­کشد.

ت - مرحله بعد از زایمان

مادیان بایستی بین 15تا 20 دقیقه در حالت لمیده باقی بماند. در طول این مدت از محل جفت خون به کره رسانده می شود. در صورتیکه مادیان زودتر از این اقدام به بلند شدن کند ممکن است فقط 3/2 خون لازم به کره منتقل شود. این امر موجب می شود ریه ها به اندازه کافی باز نشود در نتیجه اکسیژن کافی به بافت ها نخواهد رسید.

زبان اسب ها: وجود ارتباط زیاد بین انسان و اسب کاملا عادی است. اولین ارتباط بین اسب و انسان از طریق ایجاد صدا برقرار می­شود. شاید اولین صوت،زدن- صداکردن اسم اسب و دستورهایی از قبیل راه برو، بایست، آرام و ... باشد. این کلماتی است که اسب یاد می­گیرد و سوار کار نیز امیدوار است که اسب آنها را به کار بندد. همزمان با یادگیری اسب ها  انسان ها نیز عباراتی را از اسب ها یاد می­گیرندکه عبارتند از نوعی خوشامدگویی نوعی شیهه­ی آرام که عبارت است از :آیا کسی در این اطراف وجود دارد یا خیر؟ و برخی حالات عصبانیت را به انسان یاد می­دهد. انسان همچنین علاوه بر زبان برخی علائم را نیز به اسب یاد می­دهد که عبارت است از : ضربه با پاشنه پا به منزله­ی دستور حرکت و کشیدن افسار به منزله دستور توقف است. سوار کار در زمانی که اسب کارش را خوب انجام دهد تشویق می­کند و زمانی که دستوری را به غلط انجام دهد یا به هیچ وجه انجام ندهد اسبش را تنبیه می­کند. در زمان معاینه توسط دامپزشک علائم دیگری نیز بین انسان و اسب رد و بدل می شود. به عنوان مثال زمانیکه دامپزشک محل جراحت اسب را معاینه می­کند اسب خود را عقب می­کشد با این حالت به او می فهماند که این کار باعث اذیت و درد می­شود. اسب همچنین با کشیدن یک نفس تند و عمیق به شما می­فهماند که اذیتش کرده اید ناراحت و بی قرار است.

منابع:

1. نیل ,کارسون ،روان شناسی فیزیولوژیک-فیزیولوژی رفتار
2. احمدی نژاد محسن،رفتارشناسی اسب
3. احمدی نژاد محسن،تشریح فیزیولوژی اندامهای حرکتی اسب
4. کلانتری فرهاد،احمدی نژاد محسن،تولید مثل در اسب