حکیم مهر - تب مالت از شایع‌ترین بیماری‌های مشترک بین انسان و دام است که از یک عفونت باکتریایی از دام آلوده به انسان انتقال می‌یابد. عمده‌ترین راه انتقال این بیماری ، مصرف لبنیات محلی بخصوص شیر و پنیر است که از طریق تماس مستقیم با ترشحات آلوده حیوان یا از طریق آلودگی اتفاقی در آزمایشگاه و بندرت از طریق تزریق خونی، قابل انتقال است.
از نظر بالینی تب مالت به بیماری هزار چهره معروف است بنابراین این بیماری می‌تواند هر‌گونه تظاهر بالینی داشته باشد و قسمت‌های مختلف بدن بویژه سیستم استخوان و مفصل ، کبد ، طحال و مغز استخوان را گرفتار کند.
این عفونت باکتریایی اعضای خونساز بدن، از جمله مغز استخوان، گره‌های لنفاوی، کبد و طحال را متاثر می‌کند.
بیماری در مردان 20 تا 60 ساله شایع‌تر است. دوره نهفتگی بیماری ممکن است 5 تا 60 روز یا حتی تا چندین ماه باشد ، بیماری یک نوع حاد و یک نوع مزمن دارد.
به روستانشینان و عشایر توصیه می‌شود، به منظور پیشگیری از انتقال عامل تب مالت ، محل زندگی خود را از دام‌ها جدا کنند.
ارتباط با سگ و دام نیز می‌تواند تب مالت را انتقال دهد که این مساله بیشتر در چوپان‌ها و کسانی که با محصولات دامی سروکار دارند (نظیر دامداران، سلاخان و...) مشاهده می‌شود که به منظور پیشگیری از انتقال توصیه می‌شود این افراد احتیاط لازم را انجام دهند.
در صورتی‌که فرد به تب مالت گرفتار شود و در جهت درمان آن اقدام نکند، با عوارضی نظیر درد مفاصل، بیماری‌های کبدی و قلبی روبه‌رو می‌شود.
تب مالت از بیماری‌های مهلک و مرگبار نیست، اما می‌تواند عوارض تحلیل و ناتوان‌کننده‌ای ایجاد کند. حتی در مواقعی مشاهده می‌شود که فرد توسط این بیماری به اختلال حواس نیز گرفتار شده است.
با بیمار چه کنیم؟
تشخیص قطعی تب مالت با آزمایش خون انجام می‌گیرد و با درمان کامل معمولا در 3 تا 4 هفته بهبودی دیده می‌شود. اطرافیان و اعضای خانواده شخص بیمار که ممکن است از همان غذای آلوده مصرف کرده باشند باید معاینه شده و آزمایش بدهند.
درمان شامل یک دوره استراحت در رختخواب و مصرف آنتی‌بیوتیک است و جدا کردن بیمار از دیگران اغلب لازم نیست. برای مبارزه با عفونت باکتریایی از آنتی‌بیوتیک‌هایی (مانند تتراسیکلین برای حداقل 3 هفته) استفاده شده و داروهای کورتیزونی برای کاهش التهاب‌های شدید استفاده می‌شود. برای درد عضلانی نیز داروهای ضد درد (مُسکن) تجویز می‌شود.
در رژیم غذایی این بیماران معمولا ابتدا از غذاهای نرم و ساده شروع می‌کنند و بتدریج تنوع و مقدار غذای بیمار را افزایش می‌دهند تا زمانی که به برنامه غذایی عادی برسد. بهتر است از غذاهای پرانرژی، نوشیدنی‌ها و مایعات فراوان استفاده کرد.
علائم گوناگون
علائم این بیماری بسیار متنوع بوده و اندام‌های مختلفی را درگیر می‌کند، ولی به طور کلی مهم‌ترین علائم این بیماری تب، سردرد، خستگی و استخوان درد است.
یکی از علل شایع مرگ‌ومیر بر اثر ابتلا به تب مالت مشکلات قلبی است که این باکتری ایجاد می‌کند، همچنین این بیماری می‌تواند به سیستم اعصاب مرکزی آسیب رسانده و باعث مننژیت مغزی شود که ممکن است فرد مبتلا ظرف مدت یک یا دو ماه فوت کند.
تب مالت از طریق تماس فرد با دام، مصرف فرآورده‌های لبنی آلوده، خون، تماس قسمت خراشیده پوست با محل‌های آلوده، تنفس و نیز استفاده از گوشت و جگر آلوده‌ای که به صورت کامل پخته نشده باشد، انتقال پیدا می‌کند.
دکتر عبدالله سودبخش، دانشیار گروه عفونی دانشگاه تهران، مصرف شیر و لبنیات محلی را مهم‌ترین عامل ابتلا به تب مالت می‌داند و به ایسنا می‌گوید: بسیاری از مردم تصور می‌کنند پنیر تازه خاصیت زیادی دارد و یا به طور مثال بختیاری‌های شیراز شیر نجوشیده بز را برای بیماری مفید می‌دانند در صورتی که در مصرف شیر بز خطر ابتلا به تب مالت بالاست و اگر نجوشیده هم باشد، خطر آن بیشتر می‌شود.
سودبخش ادامه می‌دهد: ایران از نظر شیوع تب مالت به 3 منطقه تقسیم می‌شود که از این مناطق لرستان، کردستان، ایلام و قسمتی از آذربایجان بالاترین آمار ابتلا و تهران نیز کمترین آمار را دارد، ولی در مناطقی از تهران نظیر شهریار، ورامین و ساوه آمار بالاتر از حد انتظار است.
به گفته وی، در برخی مواقع بیمار با سردردهای خفیف یا طولانی به پزشک مراجعه می‌کند که به دلیل نداشتن تب، پزشک تصور می‌کند فرد بیماری عفونی ندارد. به همین دلیل حضور ذهن پزشک در تشخیص این بیماری مهم است.
دکتر سودبخش از گوشت کم‌پخته شده، بستنی و مواد غذایی دیگر به عنوان عوامل ابتلا به تب مالت یاد می‌کند: ممکن است بیمار سابقه مصرف شیر و لبنیات آلوده را نداشته باشد، اما توصیه می‌شود که مردم در مسافرت از شیر و پنیر محلی استفاده نکنند.
