در حالی که ایتالیا و اسپانیا با استفاده از تکنولوژی‌های روز فرمولاسیون غذا و ماشین‌آلات توانسته‌اند زمان استحصال خاویار را به کمتر از شش سال کاهش دهند، پرورش سنتی ماهیان خاویاری در ایران با سرانه حداکثر یک تا دو تن خاویار در سال هیچ جایگاه ویژه‌ای برای ایران به‌دنبال ندارد.
مدیرعامل صندوق توسعه آبزیان امروز در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) با اعلام این خبر گفت: هرچند طرح پرورش ماهیان خاویاری طی سال‌های گذشته در همه استان‌های کشور مورد تأکید قرار گرفته، اما با پرورش سنتی ماهیان خاویاری و محدودیت‌هایی که در واردات بچه‌ماهی وجود داشته، نمی‌توان جایگاهی در صادرات خاویاری به‌دست آورد.
بهروز کاکاوند افزود: واقعیت آن است که پرورش ماهیان خاویاری در همه نقاط کشور امکان تولید دارد، اما با شرایط کنونی و با استفاده از ابزارهای سنتی پس از 10 سال حداکثر به تولید سالی یک تا دو تن خاویار خواهیم رسید که با این عدد، جایگاهی در بازارهای محصولات آبزی از آن خود نخواهیم کرد.
با تولید سنتی نمی‌توان خاویار تولید کرد
وی خاطرنشان کرد: برای به نتیجه رسیدن پرورش ماهیان خاویاری باید متناسب با الگوهای ارائه‌شده در کشورهایی نظیر ایتالیا، اسپانیا به افزایش تولید خاویار و کاهش زمان بهره‌وری دست یافت.
کاکاوند ادامه داد: اکنون در یک مزرعه 20 هکتاری در ایتالیا به اندازه همه کشور ایران خاویار تولید می‌شود، چرا که با استفاده از فرمولاسیون غذای ماهیان خاویاری، ضریب پرورش ماهی افزایش یافته است.
وی تصریح کرد: همچنین از طریق ماشین‌آلات و تکنولوژی پیشرفته، هوادهی به‌عنوان بحث تخصصی پرورش ماهیان خاویاری مورد تأکید قرار گرفته که می‌تواند زمان استحصال خاویار را به جای 10 سال به کمتر از شش سال کاهش دهد.
واردات بچه‌ماهی خاویاری آزاد شود
مدیرعامل صندوق توسعه آبزیان یادآور شد: در حالی که کشوری نظیر کشورهای حوزه دریای خزر ازجمله ترکمنستان و آذربایجان از تمام گونه‌های ماهیان خاویاری برای پرورش استفاده می‌کنند، محدودیت‌های موجود در واردات بچه‌ماهی باعث شده است پرورش این نوع ماهیان در کشور به کندی صورت گیرد.
کاکاوند تأکید کرد: انحصار واردات بچه‌ماهی مولد از کشور روسیه که به بهانه حفظ نجات بومی داخلی و جلوگیری از انتشار بیماری صورت می‌گیرد، در شرایطی که کشورهای حوزه دریای خزر پایبند به این قوانین نیستند، باعث عقب نگه داشته شدن ایران شده است.
قاچاق خاویار مهار شود
وی اظهار داشت: برای افزایش تولید ماهیان خاویاری باید قاچاق ماهی خاویاری به شکل ضابطه‌مند در داخل کشور کنترل و مهار شود.
کاکاوند همچنین گفت: از سوی دیگر باید از طریق مکانیزم بین‌المللی جلوی صید قاچاق سایر کشورها ازجمله ترکمنستان گرفته شود.
وی در ادامه افزود: وقتی در آذربایجان در هر فصلی به هر میزانی که تقاضا باشد، خاویار صادر می‌شود، این به معنای صید بی‌رویه و قاچاق است که در نهایت به ضرر ایران خواهد بود.
کاکاوند خاطرنشان کرد: کنترل یک‌سویه قاچاق از سوی کشور و همچنین ممنوعیت واردات گونه‌های مختلف در حالی که رقبا به قواعد بازی معتقد نیستند، نمی‌تواند جایگاه ایران را در بازارهای بین‌المللی معتبر کند.
خزر به بچه‌ماهی‌های 500 گرمی نیاز دارد
مدیرعامل صندوق توسعه آبزیان ادامه داد: برای حفظ ذخایر ژنتیکی دریای خزر باید رهاسازی بچه‌ماهی‌های خاویاری به شکل انبوه در دستور کار قرار گیرد.
وی تصریح کرد: زمانی می‌توان گفت برای حفظ ذخایر ژنتیکی اقدام شده که سالانه بین 10 تا 20 میلیون بچه‌ماهی 500 گرمی وارد آب‌های دریای خزر شده باشد.
کاکاوند یادآور شد: آزادسازی بچه‌ماهی‌های 10 تا 20 گرمی نمی‌تواند افزایش تولید ماهیان خاویاری در دریای خزر را به همراه داشته باشد، چرا که این ماهیان بسیار ریز و کوچک قدرت ماندگاری در آب دریا را نداشته و به سرعت از بین می‌روند؛ لذا وزن معقول برای آزادسازی بچه‌ماهی حداقل 500 گرم باید باشد.
پرورش ماهی در قفس مغفول باقی مانده است
مدیرعامل صندوق توسعه آبزیان تأکید کرد: بهترین روشی که می‌تواند افزایش تولید ماهیان پرورشی را به همراه داشته باشد، ماهی در قفس است که بارها از سوی اتحادیه‌های تخصصی به شیلات گوشزد شده است.
وی اظهار داشت: طرح پرورش ماهی در قفس در آب‌های دریای خزر، پشت سدها و دریاچه‌ها بهترین ابزاری است که می‌تواند ضمن سازگاری ماهی با محیط واقعی امکان جذب تکنولوگی را نیز به همراه داشته باشد.
کاکاوند همچنین گفت: در همه دنیا پرورش ماهی در قفس در ماهیان خاویاری به‌عنوان یک اصل بنا نهاده شده است، در حالی که در ایران جدی گرفته نشده و به مزارع کوچک دو تا پنج هکتاری اکتفا شده است.
غذای ماهیان خاویاری تولید نمی‌شود
وی افزود: ماهیان خاویاری برای رسیدن به مرحله تولید خاویار پس از گذشت شش تا 10 سال و تعیین جنسیت مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند، در حالی که یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌هایی که در پرورش ماهیان خاویاری باید مورد توجه قرار گیرد، تأمین غذای مورد نیاز ماهی است.
کاکاوند خاطرنشان کرد: فرمولاسیون غذای ماهیان خاویاری فرمول پیچیده‌ای نیست که نتوان آن را تولید کرد؛ لذا سازمان شیلات به‌عنوان متولی می‌تواند فرمولاسیون ماهیان خاویاری را کشف و برای تولید انبوه در اختیار شرکت‌های تولیدکننده قرار دهد، در حالی که چنین غذایی از اساس در ایران تولید نمی‌شود.
خاویار شش میلیون تومانی در آستانه انقراض
مدیرعامل صندوق توسعه آبزیان ادامه داد: خاویار تنها محصولی است که با ارزش افزوده هر کیلوگرم شش میلیون تومان در بازارهای بین‌المللی به فروش می‌رسد و هیچ کالای مشابهی با سطح ارزش افزوده این‌چنینی وجود ندارد.
وی تصریح کرد: هرچند زعفران نیز یکی از کالاهای باارزش ایرانی است، اما خاویار به‌عنوان یک غذای لوکس شناخته‌شده در ایران با نام ایران شمرده می‌شود که می‌تواند به‌عنوان یکی از مزیت‌های اقتصادی کشور مطرح شود. در حالی که زعفران به‌عنوان یک ادویه گران‌قیمت در برخی از کشورها طرفدار دارد و متأسفانه به جای ایران به نام کشورهایی نظیر اسپانیا مشهور شده است.
کاکاوند یادآور شد: سال‌ها است در نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های بین‌المللی عرضه خاویار متوقف شده است، در حالی که باید برای این مزیت نسبی بسته حمایتی تدوین کرد.
وی تأکید کرد: پرورش سنتی ماهی بدون در نظر گرفتن تکنولوژی روز دنیا با تأکید بر محدودیت منابع آبی، دلخوشکی بیشتر نیست و نمی‌توان از آن به‌عنوان طرح جایگزین تولید خاویار در کشور نام برد.
کاکاوند اظهار امیدواری کرد که با آزاد شدن واردات بچه‌ماهی‌های گونه‌های مختلف خاویاری نظیر حمایتی که از میگو به‌عمل آمد، بتوان پرورش ماهیان خاویاری را به شکل جدی در صدر آبزیان کشور قرار داد.
