انتشار فهرست گونه های در معرض خطر انقراض

حکیم مهر -  در گزارش اخیر صندوق حفاظت از حیات وحش WWF آمده است که 10 گونه حیوانی در معرض خطر انقراض قرار دارند که در صدر این فهرست ببرها هستند.

در این گزارش آمده است کمتر از سه هزار و 200 ببر با نام علمی Panthera tigris در حیات وحش باقی مانده است. ببرها تنها کمتر از هفت درصد جمعیت اصلی گربه‌سانان را در اختیار دارند. در حالی که طی 10 سال گذشته 40 درصد از جمعیت کل گربه‌سانان کاسته شده است. ادامه جنگل‌زدایی و قتل عام و کشتار بی‌رویه این حیوانات علت اصلی کاهش جمعیت این ببرها هستند. به طوری که هم اکنون نسل ببرها در خانواده javan و Balinese در بخش‌هایی از آسیا منقرض شده است.

در این گزارش به این موضوع اشاره شده است که ببرها برای گوشت و بخش‌هایی از اندام‌های بدنشان توسط شکارچیان به دام افتاده و یا در طب سنتی آسیایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین پوست این حیوان نیز از ارزش ویژه‌ای برخوردار است.

گفتنی است بالا آمدن سطح آب دریاها، بروز تغییرات ناخوشایند جوی و تغییر در عادات زندگی و زیستگاه‌ها باعث کاهش نسل این گربه‌سانان در مناطقی چون «بنگلادش» و «هندوستان» شده است.

 چین سال 2010 میلادی را به منظور حفاظت و توجه به نسل ببرها، سال ببر نامیده است.

به گزارش صندوق حفاظت از حیات وحش WWF دومین گونه در معرض خطر انقراض خرس‌های قطبی هستند. این حیوانات که اکثرا در قطب شمال زندگی می‌کنند و با نام علمی Ursus maritimus شناخته می‌شوند،‌ از قربانیان اولیه تغییرات جوی در جهان محسوب می‌شوند. این حیوان در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت IUCN قرار گرفته است و همچنین از جانب برنامه حفاظت از گونه‌های در معرض خطر انقراض امریکا نیز محافظت می‌شود.

این در حالی است که اکثر خرس‌های قطبی شمالگان در صورت ادامه روند تغییرات ناخوشایند جوی تا کمتر از یک قرن آینده منقرض می‌شوند.

صندوق حمایت از حیوانات WWF نیز برای کمک به حفظ نسل این جاندار تمام تلاش خود را به کار گرفته است و از استراتژی‌های جدید و به روز استفاده می‌کند. این صندوق از تمامی کشورهای جهان به ویژه کانادا درخواست کرده تا برای حفظ نسل این پستاندار و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و لوله‌کشی‌های نفت و گاز در زیستگاه این جاندار تلاش کنند؛ چرا که یکی از عوامل اصلی به خطر افتادن نسل این جاندار ورود نفت و آلاینده‌های کارخانجات به زیستگاه این حیوانات است. خرس های قطبی بدون یخ زنده نمی‌مانند.

 در سومین بخش این فهرست، فیل‌های دریایی اقیانوس آرام قرار دارند. این فیل‌های دریایی که با نام علمی Odobenus rosmarus divegens شناخته شده هستند یکی از آخرین بازماندگان تغییرات ناخوشایند جوی محسوب می‌شوند.

همچنین اکثریت جمعیت این حیوان در مناطق ساحلی چون «برینگ» و «چاکچی» یافت می‌شوند. به طوری که در سپتامبر سال 2009 میلادی، بیش از 200 فیل دریایی اقیانوس آرام در سواحل منطقه چاکچی به گل نشستند و تلف شدند.

در گزارش صندوق حمایت از حیات وحش WWF همچنین به این موضوع اشاره شده که این حیوانات برای استراحت و استفاده از آفتاب، تنفس و پرستاری از توله‌های خود، بر روی قطعه‌های یخی شناور بر روی آب زندگی می‌کنند. به عبارتی زندگی آن‌ها به همین یخ‌ها بستگی دارد. اگر یخ‌های قطب شمال ذوب شود، ‌زیستگاه این جاندار در معرض خطر قرار گرفته و دیگر نمی‌توان این نسل جاندار را حفظ کرد.

پنگوئن ماژلان که با نام علمی Sphenisucs magellanicus معرفی می‌شود، در رده چهارم 10 گونه در معرض خطر انقراض صندوق حفاظت از حیات وحش قرار دارد. این گونه به شدت به دلیل وجود لکه‌های نفتی دچار کاهش نسل شده و از طرفی به دلیل افزایش بی رویه ماهیگیری در منطقه و محل زندگی، منبع غذایی این پنگوئن نیز به خطر افتاده است. به طوری که جمعیت کثیری از این حیوان برای دست‌یابی به منابع غذایی هزاران مایل از محل زندگی خود دور شده و در نهایت در سواحل دور دست به گل می‌نشینند.

در این گزارش آمده است سال گذشته صدها پنگوئن ماژلان در سواحل «ریودوژانیرو» در برزیل به گل نشستند، در حالی که از میان بسیاری تلف شده و بسیاری هم بی جان و ناتوان‌تر از آن بودند که خود را به زیستگاه اصلی برسانند.

همچنین دانشمندان علوم جانوری بر این عقیده‌اند که وجود تغییرات اقیانوسی و افزایش دمای آب، علت اصلی کاهش نسل این جاندار است؛ چرا که اکثر این پنگوئن‌ها از نواحی شمالی و قطبی برای دست‌یابی به غذا و محل مناسب برای تخم گذاری به سواحل جنوبی «آرژانتین» مهاجرت می‌کنند.

از طرفی 12 گونه از 17 گونه پنگوئن، به دلیل همین عوامل با کاهش نسل مواجه شده‌اند.

«لاک پشت‌های پشت چرمی» که به Dermochelys coriacealth معروف هستند، یکی از بزرگترین دوزیستان زنده و لاک‌پشت‌های دریایی در دنیا محسوب می‌شوند. این لاک‌پشت‌ها که طول عمری بیش از یکصد میلیون سال دارند،‌ متاسفانه هم اکنون با انقراض نسل مواجه هستند. به طوری که طی آمارهای اخیر این موضوع مشخص شد که این گونه از لاک‌پشت‌ها که اکثرا در اقیانوس آرام زندگی می‌کنند تنها در هزار و 300 عدد از آن‌ها باقی است که البته این میزان تنها مربوط به ماده‌هاست. به همین دلیل است که نسل این جاندار دوزیست به شدت در معرض خطر انقراض قرار دارد.

به گزارش ایسنا، جمعیت لاک‌پشت‌های پشت چرمی اقیانوس اطلس خوشبختانه ثابت است، اما دانشمندان علوم دریایی بر این عقیده‌اند که نسل این جانداران هم به دلیل برخی مشکلات نظیر به دام افتادن داخل تورهای ماهیگیری و یا شکار بی‌رویه به شدت در حال کاهش است. از طرفی بالا آمدن سطح آب دریاها و افزایش دمای آب اقیانوس‌ها در اطلس و آرام از دیگر عوامل به خطر افتادن نسل این جانداران است. دمای بالای آب باعث کاهش جمعیت نوع نر این جاندار می‌شود. به همین دلیل محققان علوم دریایی و دانشمندان صندوق حفاظت از حیات وحش WWF ‌در تلاشند تا با همکاری کشورهای حوزه اطلس و اقیانوس آرام نسل این جاندار را از انقراض حفظ کنند.

در رده ششم فهرست 10 گونه در معرض انقراض صندوق حفاظت از حیات وحش، ماهی تن بلوفین با نام علمی Thunnus thynnus قرار دارد.

این نوع از ماهی که متعلق به اقیانوس اطلس هستند، اکثرا در مناطق غرب و شرق این آب‌ها و دریای مدیترانه یافت می‌شد و به دلیل گوشت زیاد در تهیه «سوشی» که غذای مورد علاقه بیش از 80 درصد ژاپنی‌هاست،‌ مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما به دلیل آن که ماهیگیران در صید این ماهی‌ها تن زیاده روی کردند صنعت ماهیگیری ژاپن به شدت دچار رکود شده است. با این حال به دلیل حفاظت‌های مستمر دولتمردان و حافظان محیط زیست دریایی، جمعیت این آبزی‌ در حال بازگشت و احیا است.

«گوریل کوهستان» با نام علمی Gorilla beringei beningei که جزو حیوانات در معرض انقراض کامل در حیات وحش قرار دارد در رده هفتم این فهرست است. به طوری که بر اساس اعلام صندوق حفاظت از حیات وحش WWF تنها 720 میلیون عدد از این حیوان در حیات وحش موجود است. به طوری که از این تعداد بیش از 200 گوریل در پارک ملی «ویرونگا» واقع در شرق جمهوری دموکراتیک کنگو، روآندا و اوگاندا زندگی می‌کنند، اما به دلیل وقوع جنگ‌های داخلی در این کشورها و قتل‌عام و یا کشتار این حیوان،‌نسل گوریل‌های کوهستان به شدت با خطر انقراض نسل مواجه شده است. از طرفی، اکثر زیستگاه‌های این میمون عظیم‌الجثه در این جنگ‌ها منهدم شده و طی 12 سال اخیر نیز 14 درصد از کل جمعیت این حیوان نابود شده است.

با این حال مقامات دپارتمان محیط زیست هرسه کشور مذکور طی چند سال اخیر تلاش خود را به کار گرفتند تا با احیای زیستگاه این حیوان نسل آن را حفظ کنند.

پروانه امپراطور با نام علمی Danau splexippus در رده هشتم این فهرست قرار گرفته است. این گونه که مسافت زیادی را از شمال امریکا به سمت مکزیک و برای گذران زمستان طی می‌کند، جزو گونه‌های حشرات در معرض انقراض قرار دارد، اما خوشبختانه به دلیل آن که مراتع و جنگل‌های مکزیک تا حدی دست نخورده باقی مانده‌اند، نسل این پروانه در حال بهبودی است. از طرفی، ایالات متحده امریکا نیز برای حفظ نسل این پروانه مواردی را در نظر گرفته است.

علت اصلی کاهش نسل و به خطر افتادن این گونه وجود تغییرات در زیستگاه اولیه است. دمای زیاد هوا و یا بارش باران‌های سیل‌آسا نیز مانع از تولید‌مثل این پروانه‌ها می‌شود.

در رده نهم این جدول «کرگدن جاوان» با نام علمی Rhinoceros sondaicus قرار دارد. این حیوان که تنها از آن 60 عدد در حیات وحش وجود دارد به دلیل شکار بی رویه دچار انقراض نسل شده است؛ چرا که اعضای بدنش در طب سنتی آسیایی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. به همین دلیل در سال 2009 میلادی این حیوان در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت IUCN قرار گرفت.

در گزارش صندوق حفاظت از طبیعت WWF همچنین به این موضوع اشاره شده که علت اصلی کاهش جمعیت کرگدن‌های جاوان تخریب زیستگاه‌ها و تبدیل مراتع جنگلی به زمین‌های کشاورزی اعلام شده است.

گفتنی است ماه گذشته در سال 2009 میلادی ماموران حفاظت از جنگل‌ها و مراتع در ویتنام که محل اصلی زندگی این حیوان است، برای ردیابی و حفاظت از سگ های جستجوگر استفاده کرده و هم اکنون ده‌ها کرگدن جاوان تحت حفاظت قرار دارند.

پانداها در آخرین گروه حیوانات در معرض انقراض قرار دارند. «پاندا» که با نام علمی Ailuropoda melanoleuca معرفی می‌شود، از زمان تاسیس صندوق حفاظت از حیات وحش WWF در سال 1961 میلادی سمبل بین‌المللی این صندوق بوده است، اما به دلیل برخی از عوامل محیطی و فعالیت‌های مخرب بشری هم اکنون تنها یک هزار و 600 پاندا در حیات وحش زندگی می‌کنند و آینده‌ مبهمی در انتظار آن‌هاست.

زیستگاه اصلی این حیوان که در کوهستان‌های جنوب غرب چین است، به دلیل افزایش دمای هوا نسل آن به شدت با کاهش مواجه شده است.

برای این منظور، دولت چین به همکاری گروه‌های بین‌المللی به شدت برای احیای نسل این حیوان در تلاش است. به همین دلیل است که هم اکنون بیش از نیمی از زیستگاه‌های این جاندار تحت حفاظت قرار گرفته و اگر این روند بازسازی ادامه پیدا کند، به احتمال زیاد می‌توان به افزایش نسل پانداهای چین خوشبین بود.