کد خبر: ۶۶۵۹۵
 

تالاب میانکاله و ضرورت عمل نمودن به تعهدات کنوانسیون رامسر

دکتر علی اوسط حسینی

تالاب میانکاله مازندران یکی از زیستگاه های مهم پرندگان مهاجر و پناهگاه زمستان گذرانی و جوجه درآوری حدود صد گونه از پرندگان آبزی و کنارآبزی است. همه ساله در فصل مهاجرت پرندگان برای علاقه مندان به محیط زیست نگرانی هایی در خصوص سلامتی این پرندگان در طول سفر و استقرار آن ها در تالاب ها و پناهگاهها وجود دارد تا جایی که متاسفانه به دلیل شکار بی رویه این پرندگان عده ای اصطلاح قتلگاه یا سیاهچاله را برای برخی از این پناهگاهها و زیستگاه ها به کار می برند.

اما علیرغم تلفات و مرگ و میر معدود پرندگان در اثر بیماری ها و عوامل محیطی و البته آسیب های سنگینی که در اثر شکار بی رویه وارد می شد، طی دو سال گذشته یعنی زمستان سال های 98 و 99 به طور ناگهانی تلفات پرندگان در تالاب میانکاله شروع شد و طی چند روز به طور تصاعدی افزایش یافت و در نهایت به حدود 40 هزار در سال رسید. در هر دوره سازمان دامپزشکی سریعا جهت جمع آوری تلفات و نمونه گیری وارد عمل شد و در نهایت با بررسی های انجام شده، علت را مسمومیت بیولوژیک ناشی از سم باکتری کلستریدیوم بوتولینوم (بوتولیسم) اعلام نمود. اگر چه بسیاری نسبت به اعلام نظر قطعی سازمان دامپزشکی خصوصا به دلیل بروز آن در فصل زمستان دچار شک شده و بررسی های بیشتر را خصوصا برای عوامل عفونی و مسمومیت های شیمیایی ضروری می دانستند، اما کمیته مشورتی میانکاله که از متخصصین، اساتید دانشگاه و علاقمندان به محیط زیست تشکیل شده نیز پس از بررسی‌های زیاد و نمونه‌برداری‌های متعدد، نتایج مشابه نتایج سازمان دامپزشکی را ارائه نمود.

آنچه مسلم است تغییرات اقلیمی به همراه سوء مدیریت و بی توجهی نسبت به محیط زیست در بروز چنین بحران های زیست محیطی نقش عمده ای دارند. اگر بنا را بر بروز بوتولیسم به عنوان علت اصلی مرگ و میر پرندگان مهاجر بپذیریم،  در این صورت باید در جستجوی عوامل مستعد کننده ای باشیم که در رشد باکتری های خانواده کلستریدیوم بوتولینوم و تولید سم بوتولیسم توسط آن ها نقش دارند و برای رفع و پیشگیری از تکرار فاجعه اقدامی عاجل انجام دهیم.

از دید کارشناسان، به طور کلی عواملی که منجر به بروز چنین بحرانی می شوند عبارتند از کاهش آبریز بالادست، سدها و پمپاژهای آب، پس روی دریا، ورود فاضلاب خانگی و صنعتی، ورود سموم شیمیایی و کود کشاورزی، ورود سیلاب ها و رسوب لجن ها در مسیر نهرها و بخش هایی از تالاب و رشد جلبک ها در کف تالاب است که نهایتا منحر به تشکیل لجنزارها، کاهش اکسیژن، کاهش نور و افزایش دمای آب می شود و زمینه را برای رشد و تولید سم توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینوم فراهم می نماید. بر اساس گزارش کمیته مشورتی میانکاله ورود میزان قابل توجهی رسوب به تالاب میانکاله که در اثر سیلاب ها رخ داده است، در قسمت های جنوبی میانکاله زمینه را برای بروز چنین اتفاقی فراهم کرده است به همین دلیل مشکل فقط در قسمتی از زیستگاه میانکاله مشاهده شده است که به‌عنوان محدوده مرگ مشخص شده است.

اگر علت مرگ و میر پرندگان مهاجر را مسمومیت بوتولیسم بدانیم، با توجه به اینکه عوامل مستعدکننده رشد باکتری های مولد بیوتوکسین و‌ بروز چنین فاجعه زیست محیطی مشخص می باشد، این سؤال پیش می آید که چه اقدامات کوتاه مدت و بلند مدتی برای پیشگیری از تکرار آن در سال جاری از طرف مسئولین انجام گرفته است. آیا می توانیم به تعهدات خود در کنوانسیون بین المللی رامسر که بر حفاظت و بهره برداری معقول از تالابها به خصوص در جهت فراهم ساختن زيستگاهی مناسب برای پرندگان آبزی تأكيد می كند، عمل نماییم یا همچنان نگران تکرار فاجعه باشیم.

 

نظر شما
ادامه