حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: «سازمان دامپزشکی کشور قبل از بروز سیل، مدیریت آن را در قالب چند تیم واکنش سریع، در کشور اجرا کرده بود»؛ این را معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور به حکیم مهر میگوید. به گفته «دکتر علیصفر ماکنعلی» سازمان دامپزشکی کشور پیش از وقوع سیل اخیر، استاندارد مدیریت بلایای طبیعی را به استانهایی که در آنها احتمال سیل میرفت، ابلاغ کرده بود.
حکیم مهر: آقای دکتر، مهمترین اقدامات سازمان دامپزشکی برای جلوگیری یا پیشگیری از خسارات سیل اخیر در کشور چه بوده است؟
سازمان جهانی بهداشت دام، سندی تحت عنوان مدیریت بلایای طبیعی (سیل) دارد که بر اساس رخدادهای احتمالی بهداشتی متعاقب سیل تهیه شده است. سازمان دامپزشکی کشور سال گذشته و قبل از این اتفاقات، استانداردی را بر اساس این سند و از دیدگاه دامپزشکی طراحی و به استانها ابلاغ کرده که آن را برای اولینبار استان خوزستان در اسفندماه عملیاتی کرد. این استاندارد به سایر استانهایی هم که سازمان هواشناسی برای آنها سیل پیشبینی کرده بود، از جمله گلستان، مازندران، کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری ابلاغ شد، لذا سازمان دامپزشکی کشور قبل از بروز سیل، مدیریت آن را در قالب چند تیم واکنش سریع اجرا کرده بود.
حکیم مهر: چند تیم؟
در استانهای سیلزده قریب به ۳۰ تیم واکنش سریع دارای تجهیزات، امکانات و نیروی انسانی از قبل طراحی و آماده کرده بودیم.
حکیم مهر: برای کنترل بیماریها چه برنامههایی داشتید؟
در مواقع بروز سیل، چند بیماری وجود دارد که باید به صورت ویژه مدنظر قرار گیرند. بیماریهایی مثل شاربن علامتی، شاربن و لپتوسپیروز. سازمان از اسفندماه عملیات این واکسیناسیون را در تمامی استانها در اولویت قرار داد. به این شکل که اگر از تاریخ واکسیناسیون بیش از ۶ ماه سپری شده بود، برای بیماری شاربن علامتی و شاربن اعلام شده بود که واکسن بزنند که این کار را کردند و بیش از ۳ میلیون رأس دام در استانهای مختلف واکسن زدند.
حکیم مهر: برای لپتوسپیروز چطور؟
لپتوسیپروز را به چند دلیل اقدام نکردیم. دلیل اول این بود که واکسن آن را در داخل کشور نداریم. دلیل دوم اینکه امکان تهیه واکسن در کوتاه مدت وجود نداشت. دلیل بعدی آن به اکوسیستمهای کشور مربوط میشود. اکوسیستم باید باتلاقی باشد. یعنی لپتوسپیروز وابسته به این است که جوندگان در آن منطقه باشند. ما براساس ارزیابیهایی که داشتیم، متوجه شدیم منطقهای که دارای تالابهای خاصی باشد که به افزایش جمعیت جوندگان کمک کند، نداریم.
حکیم مهر: پس چه راهکاری برای مواقع رخداد لپتوسپیروز دارید؟
این آمادگی را داریم که اگر رخداد لپتوسپیروز داشته باشیم، آن را با درمانهای آنتیبیوتیکی و پیشگیریهای آنتیبیوتیکی مهار کنیم. بنابراین سازمان دامپزشکی رخدادهای بهداشتی متعاقب سیل را به این شکل مدیریت کرد و تیمهای استانهای معین ما براساس ستاد بحران عمل کردند. مثلا در استان گلستان سم برای سمپاشی، وسایل نقلیه، نیرو و تمام آن چیزهایی را که نیاز داشتند، در اختیار آنها قرار دادیم. غالب استانها هم نیاز به کمک خاصی نداشتند، به جز چند استان که به مواد ضد عفونی کننده و واکسن نیاز داشتند که به طور صد درصد و بیش از نیاز، در اختیار آنها قرار دادیم. تیمهای ما در استان خوزستان و هرمزگان هم در قالب اکیپهای سیار، بسیار عالی کار کردند.
یکی دیگر از کارهایی که انجام دادیم این بود که برای اولینبار بر اساس پروتکلهای تخصصی روز دنیا، از کشوری که پاک از بروسلوز و تب برفکی است، در قالب ۴ کشتی گوسفندهای گوشتی به منظور کشتار وارد کردیم. این محموله شامل ۳ کشتی در استان سیستان و بلوچستان و یک کشتی در بندر امام خوزستان با حدود ۱۷ هزار راس گوسفند بودند. کشتی چهارم هم در چند روز آینده وارد بندرعباس میشود.
سازمان دامپزشکی با این هدف که دینامیک جمعیت دامی کشور به هم نخورد و برای پاسخ به نیاز، بر اساس پروتکل های تخصصی از مبادی کشورهای اروپایی، بالغ بر یک صد هزار راس گوسفند وارد کرده است. این واردات برای این بود که بحثهای تخصصی «امنیت غذایی» در شرایط خاص حفظ شود.
حکیم مهر: آیا سیلهای اخیر میتواند روی قیمت دام هم موثر باشد؟ برای جلوگیری از افزایش قیمت چه برنامهای دارید؟
اینکه کشوری پاک از بروسلوز و تب برفکی باشد، خیلی مهم است، کما اینکه لاشه گوسفند دیگر درگیر بحثی به نام بروسلوز و تب برفکی نخواهد بود و جابه جایی آن مخاطرهای برای جمعیت دامی ندارد. به هر حال قیمت دام در جایی بالاست و در جایی دیگر کم است و جابه جایی دام از جایی که گران است به جایی که ارزان است، باید انجام شود. سازمان دامپزشکی کشور مدیریت مخاطرات بهداشتی و افزایش قیمتهایی را که میتوانسته وجود داشته باشد، به این شکل انجام داده است. از طرفی منابع مالی لازم را در حدی که سازمان در توان داشته، در اختیار استانهای سیلزده قرار دادیم.
کار دیگری که سازمان دامپزشکی کشور در سیل اخیر انجام داده این بوده که در حال حاضر تخم مرغ تولیدی ما ۲۵۰ تن مازاد بر نیاز است. در واقع در شرایط کنونی ارزانترین پروتئین داخل کشور تخم مرغ است و با برنامه عملیاتی سال ۹۷ و بر اساس برنامه برونرفت سازمان دامپزشکی کشور به جایی رسیده که تولید تخممرغ ما حداقل ۲۵۰ تن مازاد بر نیاز کشور است و این مهم نتیجه همان برنامه ملی سازمان دامپزشکی کشور برای مهار آنفلوانزا بوده است.
حکیم مهر: بحث به آنفلوانزای فوق حاد پرندگان کشیده شد. آخرین وضعیت این بیماری در کشور چگونه است؟
هر چند مواردی از آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در نقاط مختلف کشور داشتیم اما به دلیل اجرای برنامهای که ذکر کردم، در حال حاضر بحرانی به نام آنفلوانزا در داخل کشور نداریم. البته مواردی در سطح روستا و یک مورد هم فارم صنعتی در استانهای شرقی داشتیم که متاسفانه چون واکسن نزده و جزء آنهایی بود که هم از نظر زمانی، زمان آن مناسب واکسن نبوده و هم اینکه گله آن برای واکسیناسیون مقاومت کرده، الان متوجه شده که واکسیناسیون ابزاری است که اگر در کنار سایر ابزارهای پیشگیری نباشد، میتواند گله را درگیر کند.
خوشبختانه در حال حاضر براساس پروتکل روز دنیا از کشورهای استرالیا، نیوزلند، اتحادیه اروپا و ترکیه تبادلات صادرات هم انجام میشود و هر شب گوشت بره با بالاترین استانداردها از استرالیا وارد میشود. بنابراین علیرغم تمامی رخدادهای بلایای طبیعی و با توجه به برنامهریزیهایی که انجام دادیم، هیچگونه رخداد و بحران غیر قابل انتظار بهداشتی در جمعیت دامی و سلامت مواد غذایی نداشتیم.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.