محیط زیست و بهداشت؛ قربانی توسعه در کشتارگاه اهواز

حکیم مهر - یک سال پس از منتفی شدن توسعه کشتارگاه اهواز، به دلیل مغایرت با ضوابط زیست محیطی و بهداشت، شهرداری صنعتی کردن آن را از سر گرفته است.
تنها کلان شهری که کشتارگاه صنعتی ندارد، اهواز است. کشتار دام در این شهر (همانند 26 کشتارگاه دیگر استان) به صورت سنتی انجام می‌شود؛ به عبارتی کشتار روی زمین صورت می‌گیرد و به جز گوشت، از سایر آلایش‌های دام هیچ استفاده‌ای نمی‌شود؛ در نتیجه این مواد به عنوان زباله دفع و محیط زیست را تهدید می‌کنند.

کشتارگاه اهواز با 15 هکتار مساحت (9 هکتار در حال بهره‌برداری) توسط شهرداری اداره می‌شود. این محل به دلیل مشکلات بهداشتی و زیست محیطی، در سال 72 به صورت موقت و مشروط از درون شهر به محل فعلی خود در جاده بقایی منتقل شد تا پس از ساخت کشتارگاه صنعتی (در منطقه زرگان) تعطیل شود. با گذشت 20 سال نه کشتارگاه صنعتی راه افتاد و نه کشتارگاه سنتی تعطیل شد.

گرچه این محل به اصرار شهرداری، نام «کشتارگاه نیمه صنعتی» را یدک می‌کشد، اما عملاً «کشتارگاه سنتی» است و در طول این مدت تنها کاری که انجام شده (آن هم با فشارهای اداره کل محیط زیست و پیگیری‌های قضایی) نصب تصفیه‌خانه است تا فاضلاب و پساب کشتارگاه به رودخانه کارون تخلیه نشود.

در خرداد ماه سال 90 شهرداری اهواز که پیش از این بدون داشتن مجوز، توسعه کشتارگاه را آغاز کرده بود، درخواست کرد آن را به کشتارگاه صنعتی تبدیل کند. این خواسته اما پس از بررسی در کارگروه به دلیل مخالفت نماینده محیط زیست و دامپزشکی منتفی و مقرر شد ساخت کشتارگاه صنعتی (در منطقه زرگان) با مشارکت بخش خصوصی دنبال شود. با این حال شهرداری، اعلام کرده که قصد دارد، طرح کشتارگاه صنعتی را در محل فعلی اجرا کند.

* اصرار بر توسعه

حدود 46 درصد کشتار دام استان در کشتارگاه اهواز انجام می‌شود. سال گذشته کشتار 205 هزار و 970 رأس دام سبک و 23 هزار و 67 رأس دام سنگین در این کشتارگاه صورت گرفته است.

معاون خدمات شهری شهردار اهواز این مسئله را دلیل توسعه کشتارگاه عنوان می‌کند: میزان قابل توجه کشتار، به علاوه عدم تصمیم  گیری قطعی در مورد راه اندازی کشتارگاه صنعتی (در منطقه زرگان)، ایجاب می‌کند برای رفاه شهروندان به فکر ارتقای کیفیت کشتار باشیم و کشتارگاه فعلی را توسعه دهیم.

علیرضا عالی‌پور می‌افزاید: شش هکتار برای توسعه در نظر گرفته شده است، سوله‌های کشتارگاه صنعتی در سال‌های گذشته احداث و در این مرحله تأسیسات و تجهیزات نصب می‌شود. یک میلیارد تومان تسهیلات از محل اعتبارات وزارت کشور نیز برای صنعتی شدن کشتارگاه اختصاص یافته و در مرحله نخست آن 250 میلیون تومان پرداخت شده است.

عالی‌پور در مورد مخالفت‌های صورت گرفته با توسعه این کشتارگاه می‌گوید: شهرداری با استفاده از منابع داخلی و عمومی خود قصد دارد این کشتارگاه را از وضعیت فعلی خارج کند و نمی‌تواند منتظر تصمیم گیری‌های طولانی باشد.

به گفته وی، شهرداری سالانه حدود یک میلیارد تومان برای هزینه‌های جاری کشتارگاه می‌پردازد، به همین دلیل آمادگی دارد هر زمان که محیط زیست یا سازمان‌های ذیربط بخواهند آن را تعطیل کند تا این مسئولیت از عهده شهرداری خارج شود.

* محیط زیست؛ قربانی کشتارگاه

اما از سوی دیگر، اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان از مخالفان صنعتی شدن کشتارگاه فعلی است.

مشاور پژوهشی مدیرکل محیط زیست خوزستان معتقد است: کشتارگاه فعلی شهرداری اهواز فقط به خاطر داشتن تصفیه خانه فاضلاب، به عنوان کشتارگاه نیمه صنعتی اطلاق می‌شود، اما از نظر ما کاملاً سنتی است، زیرا بسیاری از شاخص‌های بهداشتی و زیست محیطی کشتار در آن رعایت نمی‌شود و با استاندارد‌ها فاصله دارد. به طوری که در آخرین بازدید 22 مورد از نواقص آن گزارش شده است. ادامه فعالیت این کشتارگاه به دلیل قابل قبول بودن آن نیست، بلکه صرفاً به دلیل شرایط موجود است.

صغری رستمی می‌افزاید: اگر چه هدف احداث کشتارگاه صنعتی است تا مشکلات بهداشتی و زیست محیطی به طور کلی حل شود، اما یک کشتارگاه صنعتی باید تمام شرایط بهداشتی و زیست محیطی مربوطه را داشته باشد.

این کار‌شناس محیط زیست تأکید می‌کند: برای تبدیل کشتارگاه شهرداری به کشتارگاه صنعتی، ارزیابی‌های زیست محیطی باید دوباره انجام گیرد و مجوز جدید صادر شود. ضوابط محل استقرار نیز باید بر اساس شاخص‌های کشتارگاه صنعتی بررسی شود در غیر اینصورت قابلیت اخذ مجوز را نخواهد داشت، این در حالیست که تا کنون برای اخذ مجوز جدید مراجعه‌ای صورت نگرفته است.

اگر چه عالی‌پور معاون شهردار اهواز اشکالات مورد نظر اداره کل محیط زیست را قابل حل می‌داند و می‌گوید: کشتارگاه در محدوده قانونی شهر قرار ندارد؛ سکوی پسماند مجاور آن جابه‌جا می‌شود و نزدیکی با روستا‌ها اجتناب ناپذیر است، اما رستمی مشاور مدیرکل محیط زیست خوزستان نظری خلاف این دارد: توسعه کشتارگاه با شرایط فعلی قابل قبول نیست. این درست است که تنها راه، مکانیزه شدن کشتارگاه است اما بخشی از کار احتیاج به تأسیسات زیربنایی دارد که کشتارگاه فعلی فاقد آن است. بر اساس ضوابط محیط زیست نه تنها این کشتارگاه در حریم شهری قرار دارد، بلکه فاقد دیگر ضوابط زیست محیطی است. مثلاً با دو روستا فاصله 500 متری دارد در حالی که بر اساس شاخص‌های کشتارگاه صنعتی، حداقل فاصله باید یک هزار و500 متر باشد. بیش از اندازه به رودخانه کارون نزدیک است. برخی زیرساخت‌ها نیز قابلیت توسعه را ندارد به طور مثال تصفیه خانه فاضلاب ظرفیت توسعه ندارد و وضعیت وخیم پیدا خواهد کرد.

* بدون پروانه

رئیس اداره بهداشت دامپزشکی خوزستان و دبیر کارگروه ساماندهی کشتارگاه‌ها نیز با نظر اداره کل محیط زیست موافق است:  کشتارگاه اهواز سنتی است؛ زیرا سالن آن سنتی است. کشتار و تخلیه احشا روی زمین انجام می‌شود، نه روی ریل که احتمال آلودگی ثانویه را به وجود می‌آورد. خون گیری ناقص لاشه‌ها نیز بر کیفیت گوشت منفی تأثیر دارد.

مهرداد دلیلی تصریح می‌کند: این کشتارگاه به دلیل نداشتن شرایط زیست محیطی استقرار و سنتی بودن، فاقد پروانه بهره برداری است و برای تبدیل شدن به کشتارگاه صنعتی مناسب نیست. در دوازدهمین جلسه کارگروه ساماندهی کشتارگاه‌های استان در سال گذشته نیز درخواست شهرداری اهواز برای صنعتی شدن کشتارگاه فعلی، با مخالفت روبه رو و کاملاً منتفی شد.

وی تاکید می‌کند: برای صدور پروانه کشتارگاه صنعتی، محل ساخت و تاسیسات داخلی باید مورد تأیید باشد، این در حالیست که با محل استقرار و نقشه ارائه شده توسط مدیریت کشتارگاه موافقت نشده است. البته شهرداری اهواز بدون در نظر گرفتن ضوابط، کار خود را آغاز و سوله‌هایی را در سال‌های گذشته احداث کرده است.

دلیلی با بیان اینکه اخیرا شهرداری به بهانه بهسازی و ایجاد شرایط بهداشتی مکاتباتی انجام داده، می‌افزاید: با هر گونه نوسازی و بهسازی برای تأمین شرایط بهداشتی موافق هستیم، اما زمین احداث و محل استقرار برای کشتارگاه صنعتی موردتایید نیست به همین دلیل موضوع به معاون عمرانی استاندار (رئیس کارگروه ساماندهی کشتارگاه‌ها) اعلام شده تا طی جلسه‌ای دوباره مخالفت خود را اعلام کنیم و در این باره تصمیم گیری شود.

وی می‌گوید: کشتارگاه صنعتی اهواز (واقع در زرگان) تنها 10 درصد پیشرفت فیزیکی دارد. شهرداری به عنوان یکی از سهامداران این کشتارگاه می‌توانست این اعتبارات را برای ساخت کشتارگاه جدید هزینه کند.

* مشارکت در تخلف

اما آنچه مسیر را برای تخلف شهرداری اهواز و رفتار خلاف مقررات بهداشتی و زیست محیطی جامعه هموار کرده، و باعث شده شهرداری تهدید به تعطیلی کشتارگاه غیراستاندارد خود را به عنوان اهرم فشار در مقابل منافع شهر علم کند، تأیید مسئولان رده بالای استان است. به طوری که حجازی استاندار خوزستان و قائم مقام شورای شهر اهواز، مجوز توسعه کشتارگاه را صادر کرده است.

رستمی مدیرکل امور شهری استانداری خوزستان و فدعمی فرماندار و رئیس شورای سلامت اهواز نیز معتقد هستند: به دلیل عدم استقبال سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای تکمیل کشتارگاه صنعتی، در شرایط فعلی بهتر است کشتارگاه سنتی فعلی توسعه یابد.

در این پروژه نیز همچون بسیاری از پروژه‌های شهری نگاه بلند مدت و آنچه «توسعه پایدار» تعبیر می‌شود، به چشم نمی‌خورد. آیا می‌توان خوشبین بود، شهرداری اهواز که طی20 سال استقرار موقت کشتارگاه نتوانسته شرایط بهداشتی را حاکم کند، از این پس مصالح زیست محیطی جامعه را سرلوحه کار قرار دهد؟ و اگر قرار است کشتارگاه فعلی به صنعتی تبدیل شود پس تکلیف کشتارگاه صنعتی اهواز که هم اکنون 10 درصد پیشرفت دارد چه می‌شود؟

خبر مرتبط :