حکیم مهر - یادداشت وارده / نوارالکتریکی چشم (ERG) و کاربردهای درمانگاهی آن در حیوانات خانگی / دکتر روزبه مریدپور - قسمت اول
دکتر روزبه مریدپور
رزیدنت جراحی دانشکده علوم تخصصی دامپزشکی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات
مقدمه:
امروزه با نگاهی به علم دامپزشکی در کشورهای پیشرفته دنیا می توان مانند علوم پزشکی تفکیک رشته های تخصصی آنرا بر پایه آموزش های نوین و مستمر احساس نمود، بخشهایی مانند: مغز و اعصاب، قلب، چشم پزشکی، دندانپزشکی و..
چشم با توجه به ساختار و عملکرد حساس آن نیاز مبرم به توجه علمی و تخصصی دارد و از سوی دیگر مطالعات تشخیصی، درمانی و جراحی آن مستلزم تجهیزات و لوازم پیشرفته و خاص است که تامین آن برای کلیه مرکز درمانی توجیه پذیر و مقرون به صرفه نمی باشد لذا لزوم توجه ویژه به طب چشم در دامپزشکی بیش از گذشته در کشور احساس میگردد، چراکه متاسفانه صاحبان حیوانات (دام های کوچک و اسب) بینائی حیوان خود را به دلیل عوارض بسیار ساده که به راحتی قابل درمان می باشند از دست می دهند و اجبارا از حیوان کور با تمامی مشکلات و خطرات محتمل آن تا پایان عمر نگهداری کرده و یا مبادرت به راحت نمودن آن به روش مرگ بی درد می نمایند.
الکترورتینوگرافی (ERG) ثبت فعالیت الکتروفیزیولوژی شبکیه چشم در پاسخ به تحریکات نوری می باشد.
کاربرد های درمانگاهی نوار چشم در دام های کوچک
1- معاینه متعارف عملکرد شبکیه قبل از عمل کاتاراکت (آب مروارید): متاسفانه در سگها وقوع همزمان دو بیماری کاتاراکت و دژنراسیون پیشرونده شبکیه (آتروفی) به عبارتی دیگر تخریب سریع شبکیه چشم علیرغم اینکه بیماری های مستقل از یکدیگر می باشند اتفاق می افتد، لذا اگر شبکیه از نظر ساختاری سالم نباشد جراحی کاتاراکت برای سگها پاسخ درمانی مناسب را به همراه نخواهد داشت و هیچ تاثیری در بازگشت بینائی ندارد. کدورت لنز با اختلال در عبور نور معاینه شبکیه را توسط افتالموسکوپ محال می سازد وتشخیص بیماری های آن را مشکل می سازد. از این رو بررسی ERG در مشخص کردن پیش آگهی جراحی کاتاراکت و پتانسیل برگشت بینائی پس از عمل لازم می باشد.
2- تشخیص بیماریهای شبکیه هنگامی که علائم درمانگاهی و موارد غیر طبیعی در معاینات افتالموسکوپی ملاحظه نگردد که شامل: مراحل اولیه دژنراسیون پیشرفته شبکیه، روز کوری، دژنراسیون ناگهانی و اکتسابی شبکیه Sudden Aquired Retinal Degeneration) ( است، حتی زمانی که چشم سالم به نظر برسد، با ERG قابل تشخیص می باشد.
3- تفریق کوری با منشاء شبکیه یا پس از شبکیهای: بیمارانی که دچار SARD و التهاب عصب بینائی هستند، به صورت حاد بینائی خود را از دست می دهند. آنها اکثرا ته چشم(Fundus) سالم به همراه مردمک باز دارند. ERG بهترین تست جهت افتراق این دوعارضه استفاده می باشد. درتفسیر ERG بیماری SARD (که یک بیماری بافت شبکیه محسوب میگردد) امواج به عنوان عملکرد شبکیه ایجاد نمی شود اما در التهاب عصب بینائی ERG طبیعی است چرا که ناشی از آسیب و بیماری پس شبکیه ای است.
4- تشخیص زودهنگام آتروفی مادرزادی سلول های گیرنده نور در شبکیه: ERG تغیرات عملکرد شبکیه را زود هنگامتر از ایجاد علائم درمانگاهی، تغییرات پاتولوژی قابل ارزیابی در معاینات افتالموسکوپی و ایجاد علائم رفتاری تشخیص میدهد. به طور مثال در نژادهای پودل، کوکراسپانیول تغییرات درERG سالها قبل از ایجاد علائم درمانگاهی ایجاد می گردد. از سویی تشخیص زودهنگام این عوارض برای پرورش دهندگان سگ بسیار با اهمیت است زیرا میتوانند بیماری های مادرزادی شبکیه را غربال نمایند.
روش اخذ نوار الکتریکی شبکیه (ERG):
ثبت تغییرات الکتریکی شبکیه روشی ساده و غیر تهاجمی است که بیمار به منظور عدم ایجاد سیگنالهای اشتباه بیهوش میگردد. محرک نوری و یا همان الکترود فعال بر روی قرنیه نصب میشود و پاسخ توسط الکترودهای دیگر که در زیر پوست جاگذاری شده اند اخذ می گردد. با توجه به اندیکاسیون های اخذ ERG دو پروتکل کلی در روش کار استفاده می گردد.
پروتکل (بله – خیر) به منظور نشان دادن عملکرد شبکیه در رد نمودن بیماری SARD و انتخاب صحیح بیمار جهت جراحی کاتاراکت استفاده می گردد.
پروتکل دیگر کامل و جامع تر می باشد و عملکرد سلولهای استوانه ای و مخروطی را با توجه به خصوصیات فیزیولوژیک آنها بررسی می نماید.
(پایان قسمت اول ... ادامه دارد)
من سگی دارم 12ساله دچار کاتاراکت سنی شده چطور می توانم قدرت بینایی اش را بسنجم؟