حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: «حدود ۹۰ درصد مواد اولیه مورد نیاز آزمایشگاههای دامپزشکی از جمله محیط‌های کشت، کیت‌ها و... وارداتی است. به همین دلیل قیمت آنها با توجه به افزایش قیمت دلار و مشکل در انتقال ارز، زیاد شده و آزمایشگاهها را به دردسر انداخته است»؛ این را دبیر انجمن صنفی آزمایشگاههای دامپزشکی کشور به حکیم مهر می‌گوید.
از نظر «دکتر انعام شکری» کلینیسین وقتی به مباحث پاراکلینیک مثل آزمایشگاه می‌پردازد، با چشم باز و بدون حدس و گمان و با یقین می‌تواند در رابطه با وضعیت گله و دارو یا حتی واکسنی که قصد تجویز آن را دارد، تصمیم بگیرد، اما اگر آزمایشگاه نباشد، درمان بر مبنای حدس و گمان انجام می‌شود.
وی می‌گوید: «متاسفانه به دلیل مسائل اقتصادی ایجاد شده، نمونه‌ها بسیار کم شده است. در واقع اینطور می‌توان گفت که فعلا آزمایشگاهها به این صورت جلو می‌روند که هزینه‌های پرسنل و مواد اولیه آنها تامین شود. فعلا دنبال سود نیستند تا بتوانند پابرجا بمانند و این دوران بگذرد. اگر نگوییم که تحریم آزمایشگاهها را زمین‌گیر کرده، اما حتما با مشکل جدی مواجه کرده است.»
حکیم مهر: آقای دکتر، آیا آماری از تعداد آزمایشگاههای دامپزشکی در کشور داریم؟
بله. طبق آمار سازمان دامپزشکی، فکر می‌کنم حدود ۲۲۰ آزمایشگاه دامپزشکی در بخش خصوصی در کل کشور داریم.
حکیم مهر: از نظر شما بزرگترین مشکل آزمایشگاههای دامپزشکی چیست؟
تامین مواد اولیه و نمونه‌ای که باید به آزمایشگاه بیاید.
حکیم مهر: چطور می‌شود این مشکل را حل کرد؟
ریشه این مشکلات، مسائل مربوط به تحریم‌ها و اشکالات در انتقال ارز و قیمت ارز است. معمولا حدود ۹۰ درصد مواد اولیه مورد نیاز آزمایشگاههای دامپزشکی از جمله محیط‌های کشت، کیت‌ها و... وارداتی است. به همین دلیل قیمت آنها با توجه به افزایش قیمت دلار و مشکل در انتقال ارز، زیاد شده و ما را به دردسر انداخته است.
حکیم مهر: آزمایشگاه چقدر می‌تواند به بهبود تشخیص کلینیسین‌ها کمک کند؟ کلینیسین‌ها چقدر از این مساله استقبال می‌کنند و تعامل آنها چگونه است؟
همانطور که در آزمایشگاهها و سیستم تشخیص طبی انسانی هم می‌بینیم، همه پزشکان معمولا بر نتایج پاراکلینیک مثل آزمایشگاه تکیه می‌کنند. در دامپزشکی هم باید این طور باشد، اما متاسفانه شاید همه کلینیسین‌ها این کار را انجام نمی‌دهند. شاید به‌خاطر هزینه‌هایی است که در آزمایشگاهها وجود دارد و دامدارها زیر بار آن نمی‌روند. به همین خاطر معمولا آن استفاده‌ای که باید از اینها بشود، نمی‌شود.
بنده امیدوار هستم که کاربرد آزمایشگاه بیشتر از این باشد، مثلا برای تشخیص نوع بیماری یا بررسی وضعیت گله با یک اسکن کلی از آنچه در مورد گله طیور و گله دام وجود دارد، می‌توان از آزمایشگاه استفاده کرد. کلینیسین وقتی به مباحث پاراکلینیک مثل آزمایشگاه می‌پردازد، با چشم باز و بدون حدس و گمان و با یقین می‌تواند در رابطه با وضعیت گله و دارو یا حتی واکسنی که قصد تجویز آن را دارد، تصمیم بگیرد. اما اگر آزمایشگاه نباشد، درمان بر مبنای حدس و گمان انجام می‌شود. ما مسلما مساله مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها را داریم و اینکه شاید گله‌ای که مریض باشد نیاز به یک درمان داشته باشد که بدون آزمایشگاه مشخص نمی‌شود یا بالعکس گله‌ای که شاید بیماری خاصی نداشته باشد و روی آن درمانی را شروع می‌کنند؛ اینها تبعات عدم استفاده از توان آزمایشگاه‌هاست.
مشکل دیگر اینکه بعضی دامداران خودشان یک آزمایشگاه بدون مجوز در داخل مجموعه خود ایجاد کردهاند. مساله این است که آزمایشگاههای مورد تایید سازمان دامپزشکی که مشغول به کار هستند و پروانه دارند، افراد آموزش دیده باتجربه و مورد تایید سازمان دامپزشکی هستند و به صورت دائم از طرف دامپزشکی پایش میشوند. این پایش‌ها هم روی صحت پاسخ‌هایی که می‌دهند و هم روی نحوه کار و مواد اولیه‌ای که در آزمایشگاه استفاده می‌کنند، صورت می‌گیرد. اما آزمایشگاههای غیرمجاز دیگر این پایش‌ها و ممیزی‌ها را ندارند و مسلما جوابشان نیز نمی‌تواند مورد تایید باشد.
مورد دیگر اینکه آزمایشگاههای مجاز معمولا موارد مشاهده شده را به سازمان دامپزشکی گزارش می‌دهند و سازمان نیز به گروه‌هایی که برای مبارزه با بیماری‌ها طراحی شدند، منتقل می‌کند که این اتفاق نیز در مورد آزمایشگاههای غیرمجاز نمی‌افتد و این می‌تواند باعث انتقال و گسترش بیماری در منطقه و در کشور شود.
به طور کلی کلینیسین‌هایی که با آزمایش ارتباط دارند، مسلما از آزمایشگاه استقبال می‌کنند. بعضی از آنها با آزمایشگاه مرتبط هستند و چند آزمایشگاه مورد تایید خودشان هست و با آنها بنا به فاصله، محل و نوع آزمونی که مد نظرشان است، کار می‌کنند. اما به طور عموم، می‌خواهم بگویم که متاسفانه آن استفاده‌ای که باید از آزمایشگاهها شود، ما شاهد آن نیستیم.
حکیم مهر: ادارات کل دامپزشکی چقدر آزمایشگاههای همکار را پوشش می‌دهند؟
در بعضی از استان‌ها مثل استان تهران یا خراسان و اصفهان این اتفاق افتاده است. اما در بسیاری از استان‌های دیگر چنین چیزی نداریم و در آنها از این ظرفیتی که در بخش خصصی وجود دارد، استفاده نمی‌شود.
حکیم مهر: چند آزمایشگاه همکار در کل کشور داریم؟
طبق آخرین آماری که من دارم، ۶۰ آزمایشگاه همکار در کشور داریم که البته این عدد همواره در نوسان است. کمااینکه معمولا بعضی‌ها به خاطر عدم تضمین کیفیتی که باید داشته باشند و عدم قطعیتی که در آنها وجود دارد، از همکاری خارج میشوند و از طرفی به بعضی‌ها هم اضافه می‌شود. آمار قبلی ۴۷ آزمایشگاه بود که حدود ۱۳ آزمایشگاه به آن اضافه شد.
حکیم مهر: آیا میزان نمونه‌ها در این آزمایشگاهها قابل قبول است یا باید بیشتر شود؟
متاسفانه به دلیل مسائل اقتصادی ایجاد شده، نمونه‌ها بسیار کم شده است. در واقع اینطور می‌توان گفت که فعلا آزمایشگاهها به این صورت جلو می‌روند که هزینه‌های پرسنل و مواد اولیه آنها تامین شود. فعلا دنبال سود نیستند تا بتوانند پابرجا بمانند و این دوران بگذرد. به همین خاطر میزان نمونه‌ها برای همه آزمایشگاهها واقعا قابل قبول نیست. شاید شرایط بعضی از آزمایشگاهها خوب باشد اما آزمایشگاه‌هایی داریم که اصلا خوب نیستند. لذا به صورت میانگین نمی‌توان گفت که قابل قبول است.
حکیم مهر: آیا تعداد آزمایش‌هایی که ادارات کل به آزمایشگاههای همکار ارجاع می‌دهند، قابل قبول است؟
واقعیت این است که در یک برهه استان تهران خیلی خوب کار می‌کرد اما به واسطه کرونا بازدید‌ها و نمونه‌برداری‌ها کم شد. در استان تهران هم اگر نگوییم به صفر رسیده، نزدیک به صفر است. به همین خاطر فعلا در این یک سال اخیر شاید به صورت موردی نمونه خاصی ارسال شده، اما اینکه بخواهد به شکل روتین نمونه‌ای بیاید و آزمایشگاهها در این زمینه مشغول به فعالیت باشند، به خاطر بحث کرونا فعلا چنین اتفاقی نیفتاده است.
حکیم مهر: تحریم چه تاثیری در فعالیت آزمایشگاهها داشته است؟
مهمترین عارضه‌ای که از تحریم به وجود آمده همین انتقال ارز است. ۹۰ درصد فعالیت‌های ما وابسته به کیت‌ها و مواد اولیه‌ای است که از خارج وارد می‌شود. به همین خاطر تاثیر به سزایی گذاشته است. در واقع اگر نگوییم که تحریم آزمایشگاهها را زمین‌گیر کرده، اما حتما با مشکل جدی مواجه کرده است.
حکیم مهر: گران شدن ارز چطور؟
گران شدن ارز یک طرف ماجراست. مشکل اول ما ورود کیت آزمایشگاهی است. ابتدا باید بتواند بیاید که بعد به فکر پرداخت آن و مشکل دوم که گرانی است، باشیم.
حکیم مهر: آیا تعرفه‌هایی که نظام دامپزشکی برای سال ۹۹ داده، راضی‌کننده است؟
واقعیت این است که انجمن آزمایشگاههای کشور یک ارتباط بسیار خوب با سازمان نظام دامپزشکی در تعرفه‌ها دارد و معمولا سعی می‌کنیم آنچه را که در مورد تعرفه‌ها به واقعیت نزدیک است، با همکاری نظام دامپزشکی ایجاد و تعیین کنیم و برای تصویب به وزارت جهاد کشاورزی بفرستیم. سازمان نظام دامپزشکی هم در این زمینه خیلی با ما همکاری می‌کند. البته تا آنجا که بتواند سعی خود را می‌کند اما خود آزمایشگاهها هم زیاد تمایلی به بالا بردن قیمت ندارند. دلیل عمده آن هم این است که با همین قیمت‌ها هم شاید مشتری‌های زیادی را از دست می‌دهیم. هر چقدر هم بخواهیم آن را بالاتر ببریم، مابقی را هم نخواهیم داشت. به همین خاطر می‌توان ادعا کرد که آزمایشگاه تقریبا به دنبال سود نیستند و دنبال این هستند که هزینه‌های جاری آنها مثل پرسنل، هزینه‌های انرژی و هزینه‌های مواد اولیه تامین شود. یعنی تا این سطح خود را پایین آورده‌اند. به همین خاطر ارتباط خوبی با سازمان نظام دامپزشکی داریم. سازمان نظام درخصوص تعرفه‌ها انعطاف بیشتری نسبت به قدیم دارد. اتفاقا چند روز پیش هم جلسه‌ای را در مورد تعرفه‌ها با نظام داشتیم و با آنها هماهنگ هستیم. سعی می‌کنیم به شکلی کار را جلو ببریم که آزمایشگاهها هم متضرر نباشند.
حکیم مهر: یعنی سازمان نظام از شما پیشنهاد می‌گیرد؟
ما خودمان قبل از اینکه بخواهند پیشنهادی بگیرند، هر سال تعرفه‌ها را پیشنهاد می‌دهیم.
حکیم مهر: آیا ترتیب اثر می‌دهند؟
استقبال می‌کنند و در مورد ترتیب اثر هم مسلما باید به یک توافق برسیم. البته که رقم نهایی، آنچه ما در خواست می‌کنیم نیست اما بالاخره به یک توافق بینابینی می‌رسیم که هم آنها تحت فشار نباشند و هم ما بتوانیم آزمایشگاهها را از این وضعیت بیرون بیاوریم و آنها را همراه با تورم و گرانی جلو ببریم.
حکیم مهر: به‌عنوان نکته آخر...
من فکر می‌کنم همان بحثی که شما در ابتدا به آن اشاره کردید، خیلی مهم است. اگر بتوانیم در بحث مواد خام دامی، کلینیک‌ها، کلینیسین‌ها و فارم‌ها را به این سمت بیاوریم که آزمایش در آزمایشگاههای معتبر انجام شود و تمامی تصمیمات بر اساس پاسخ آزمون‌ها یا نتایج آزمایش‌ها باشد، هم ما می‌توانیم از مقاومت آنتی‌بیوتیکی و استفاده بی‌رویه از داروها جلوگیری کنیم و هم اینکه می‌توانیم باقی‌مانده آنتی‌بیوتیکی را کنترل کنیم. این قضیه مستلزم ورود سازمان دامپزشکی به این قضیه و هماهنگی و همکاری کلینسین‌ها و آزمایشگاهها است. من از همین جا اعلام می‌کنم که آزمایشگاهها حاضر هستند در جلسات مختلف مورد نیاز حضور داشته باشند تا بتوانیم این هماهنگی را ایجاد کنیم.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما گذاشتید.
ان شالله نظارت روی تمام ازمایشگاهها باشه مخصوصا در این شرایط سخت . تعدادی از آزمایشگاهها پاره وقت هستند که اصولی کار نمیکنند و صرفا چون رییس قسمتی از اداره هستند کارشون پیش میره و کارهای غیرقانونی و عیراصولی انجام میدن بدون هیچ آپدیت شدنی ... نه آموزشی میبینن نه دنبال کیفیت هستند و نه کنترل میشوند.خواهشا نظارت ب همه آزمایشگاهها یکسان باشه . 
نخبه های این کشور شمائید که مسئولیت اصلی کارهای حرفه را بدون ادعا بردوش میکشید نه آنها که یا پشت میزها نشسته‌اند و بلند نمی‌شوند و از این میز و منصب به آن جایگاه منتقل میشوند یا اینکه صندلی بزرگان را در دانشگاهها به زور رانت و پارتی و نفوذ اشغال کرده اند و با کپی پیست کردن در حال انتشار مقالات صد من یک غاز هستند مسئولی سراغ دارم که از ترسش برای واگذاری مجوز آزمایشگاه به غیر حتی در سایت اداره اش هم یک کلام ننوشت چه برسد بخواهد نامه بزند و مخالفت کند
خواستم فقط بگویم که ما میفهمیم که شما چه میکنید هر چند که فرومایگان شما را انکار کنند و یا برای نان قرض دادن اجاره تاسیس آزمایشگاه را به هر نامربوطی برای خوش خدمتی تقدیم کنند و دائم در رسانه ها دم از تعصب به حرفه دامپزشکی بزنند شب کوتاه است و خواهیم دید که این خائنین به حرفه چگونه به ذلالت خواهند افتاد