توصیه‌هایی برای کاهش تأثیر اپیدمی کووید-۱۹ بر تولیدات دامی و بهداشت حیوانات - ترجمه دکتر محمدباقر حاج‌کاظمی

Food and Agriculture Organization of the United Nations Rome, 2020

توصیه‌هایی برای کاهش تأثیر اپیدمی کووید-۱۹ بر تولیدات دامی و بهداشت حیوانات

سازمان خوار و بار کشاورزی ملل متحد

رم، 2020

ترجمه:

دکتر محمد باقر حاج کاظمی

اداره کل دامپزشکی استان زنجان

مقدمه

کووید-19 تأثیر بسزایی در بسیاری از بخشها در سطح جهانی، منطقه‌ای، ملی و ازجمله بخش دام داشته است. اقدامات انجام شده در بسیاری از کشورها، مانند تعطیلی اجباری، محدودیت سفر و کنترل مرزها، منجر به پیامد های منفی ناخواسته روی بخش دام شده است، ازجمله بر:

 (i ) انتقال حیوانات زنده و محصولات حیوانی مانند شیر، گوشت و تخم مرغ به بازار،

 (ii ) محدودیت‌هایی که به‌طور بالقوه باعث محدود شدن گذرگاه‌های فصلی مرزی (انتقال) نشخوارکنندگان می‌شوند،

 (iii ) محدودیت ظرفیت برای خرید نهاده‌های موردنیاز تولید،

 (IV ) محدودیت دسترسی به نیروی کار و خدمات حرفه‌ای.

این مشکلات منجر به کاهش ظرفیت فرآوری محصولات دامی و همچنین از دست دادن فروش و کندی فعالیت بازار شده است. علاوه بر این، کووید-19 می‌تواند ظرفیت‌های کشورها را برای جلوگیری و کنترل بیماری‌های حیوانات تضعیف کند؛ زیرا دولت‌ها و خانوارها منابع خود را برای پاسخگویی به کووید 19 تخصیص می‌دهند تا تأثیرات اقتصادی-اجتماعی آن را کاهش دهند. از نگرانی‌های ویژه، طغیان بیماری‌های حیوانی فرامرزی حیوانات مانند تب خوکی آفریقایی، بیماری تب برفکی، آنفلوانزای مرغی و سایر بیماری‌های عفونی حیوانی است که ممکن است به‌شدت پیشگیری و کنترل آنها به خطر بیفتد.

هدف از این نوشته توصیف تأثیر کووید-19 بر تولید دام و پیشگیری و کنترل بیماری‌های دامی و ارائه توصیه‌های عملی برای بازیگران در طول زنجیره ارزش برای کاهش این تأثیر و اطمینان از تداوم زنجیره تأمین دام و سلامت دام است.

مخاطبان این توصیه ها بازیگران زنجیره ارزش دام ازجمله دامداران، فعالان کشتارگاهی‌، فرآوری کنندگان محصولات دامی، بازرگانان، دامپزشکان، سیاست‌گذاران و سایر ذینفعان مربوطه هستند.

1.  بررسی اجمالی  کووید-19

 1.1 کووید-19

بیماری ناشی از کرونا ویروس 2019 (کووید-19) یک بیماری عفونی در انسان است که در اثر ویروس کرونایی ایجاد می‌شود که تازه کشف شده و به نام سندرم فوق حاد تنفسی کرونا ویروس 2 نامیده می‌شود. رایج‌ترین علائم کووید-19 تب، خستگی، سرفه خشک و تنگی نفس یا دشواری در تنفس است. بر اساس گزارش‌های موجود، درد مفاصل، درد عضلات، لرز، گرفتگی بینی، آبریزش بینی، گلودرد، اسهال، از دست دادن حس بویایی و چشایی از دیگر نشانه‌های این بیماری است. در موارد شدید، کووید-19 می‌تواند   با سندرم بیماری حاد تنفسی، عفونت عمومی (sepsis) و نارسایی چند عضو پیچیده تر شود. بیشتر بیماران مبتلا به کووید 19 (85 درصد) بیماری خفیف یا بدون عارضه‌ای را تجربه می‌کنند، تقریباً 14 درصد مبتلا به بیماری شدیدی را تجربه کرده و نیاز به بستری شدن در بیمارستان پیدا می‌کنند و 5 درصد نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند.

 1.2 سارس کرونا ویروس 2 (SARS-CoV-2 )

کرونا ویروس‌ها به دلیل سهولت انتقال متقابل بین گونه‌های مختلف جانوری، ازجمله انسان، قادر به زنده ماندن و تکثیر در چندین میزبان غیر مرتبط هستند. SARS-CoV-2 ارتباط نزدیکی با گروهی از کرونا ویروس‌ها در جمعیت‌های خفاش (جنس بتاکروناویروس ها) دارد. ویروس‌های عامل مولد سندرم تنفسی حاد کرونا ویروسی (SARS-CoV ) و سندرم تنفسی خاورمیانه کرونا ویروسی (MERS-CoV ) که به ترتیب در سال‌های 2002 و 2012 ظاهر شدند نیز بخشی از این گروه هستند. 

طبق شواهد موجود، اگرچه ممکن است این بیماری در ابتدا متعاقب مواجهه انسان با حیوان آلوده و در اثر فرآیند سرریز شدن ایجاد شده باشد؛ اما همه‌گیری کووید-19 به دلیل انتقال انسان به انسان بوده و به نظر نمی‌رسد حیوانات در این روند نقش داشته باشند. ویروس می‌تواندبه دو روش انتقال یابد: (الف) به‌طور مستقیم از شخصی به شخص دیگر، هنگامی که فرد آلوده سرفه، عطسه یا صحبت می‌کند، ریز قطراتی از بزاق یا ترشحات تولید می‌شود که اینها به بینی، دهان یا چشم فرد دیگری می‌رسد، یا (ب) وقتی اشخاص به اشیا یا سطوح آلوده دست زده و سپس چشم‌ها، بینی یا دهان خود را لمس می‌کند. ویروس می‌تواند در مدفوع شناسایی و جدا شود اما هنوز نقش انتقال از راه دهانی-مدفوعی مشخص نشده است.

انتقال ویروس توسط آئروسل - که در آن قطرات ریز (fine particles ) یا بسیار ریز (droplet nuclei ) در هوا معلق هستند - ممکن است در شرایط خاص امکان‌پذیر باشد (به‌عنوان‌مثال در ارتباط با روش‌های تولید آئروسل یا فرآیندهای درمانی مانند لوله‌گذاری در نای).

1.3 کووید-19 در حیوانات

SARS-CoV-2 زئونوز یعنی قابل انتقال بین انسان و برخی حیوانات مهره‌دار است. مواجهه حیوانات خانگی که در نزدیکی انسان‌های با موارد مثبت  کووید-19 زندگی می‌کنند تعجب‌آور نیست، ممکن است این مواجهه از طریق آلودگی محیطی یا از طریق تعاملات انسان و حیوان باشد. موارد مثبت واکنش زنجیره‌ای پلیمر از  (PCR) در حیوانات خانگی مانند سگ‌ها و گربه‌ها از خانواده‌های  دارای بیماران مبتلا به کووید 19 گزارش شده است . علاوه بر این، برخی از سرم های گربه که پس از طغیان کووید-19 در شهر ووهان، استان هوبئی چین جمع‌آوری شده بودند، در آزمایش خنثی‌سازی آنتی‌بادی‌ها مثبت بودند. این یافته‌های البته مقدماتی، نگرانی‌هایی را در مورد احتمال انتقال ویروس توسط انسان به حیوانات اهلی و نقش احتمالی حیوانات اهلی در گسترش ویروس بین یکدیگر ایجاد کرده است . انتقال احتمالی از انسان به حیوان در سایر حیوانات مانند ببر در باغ‌وحش برونکس و راسو در دو مزرعه در هلند دیده شده است .

ارتباط متقابل انسان، حیوان و محیط‌زیست در درک و مقابله با تهدیدهای سیستم‌های غذایی، تولیدات کشاورزی و معیشت مهم است .  این امر به‌ویژه در جوامع دامپروری روستایی که حیوانات نقش مهمی برای جامعه و امنیت غذایی دارند اهمیت بیشتری دارند؛ چراکه حیوانات در تأمین نیازهای این جوامع ( درآمد، حمل‌ونقل، سوخت، لباس و مواد غذایی و...) نقش مهمی دارند. FAO با پذیرفتن این چالش، رویکرد بهداشت واحد One Health را پیشنهاد می‌کند، جایی که بهداشت حیوانات، انسان و محیط‌زیست برای دستیابی به بهترین نتایج باهم مرتبط و تعامل نزدیک هستند.

2-  تأثیر  کووید-19 بر روی زنجیره تأمین دام و سلامت حیوانات

چالش‌های مطرح‌شده توسط کووید-19 و تأثیرات تجربه‌شده در سراسر زنجیره‌های تامین دام و در ارتباط با بیماری‌های حیوانات در سراسر جهان مشاهده شده است که در این بخش به‌تفصیل آورده شده است.

2.1 تأثیر  کووید-19 بر روی زنجیره تأمین دام

برای جلوگیری از گسترش کووید-19، کشورها اقدامات محدودکننده مختلفی را اعمال کردند. این‌ها بر زنجیره تأمین محصولات گوناگون و بخش‌های مختلف و همچنین بر دسترسی به کارگران تأثیر گذاشتند. در آوریل 2020، FAO خلاصه سیاست را منتشر کرد: "کاهش تأثیرات کووید-19 در بخش دام" که در مورد چگونگی برنامه‌ریزی و رفع مشکلات در سطح سیاست‌گذاری در ارتباط با تولید دام و محصولات دامی بحث می‌کند. بر این اساس FAO گزینه‌های مختلف سیاستی را برای اقدام پیشنهاد می‌کند که سیاست‌گذاران ملی ممکن است به منظور کاهش تاثیرات بیماری متناسب با شرایط ازهر یک از آن ها استفاده کنند. در رابطه با این گزینه‌ها و سیاست ها، نمونه‌های دیگری در جدول زیر نشان داده شده است و به دنبال آن توصیه‌های عملی قید شده است که می‌تواند توسط ذینفعان مختلف اجرا شود.

جدول 1: تأثیر کووید-19 بر روی زنجیره تأمین دام

2.2 تأثیر  کووید-19 در پیشگیری و کنترل بیماری‌های دامی

کووید-19 به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم فعالیت‌های مرتبط با سالم نگه‌داشتن دام ازجمله پیشگیری و کنترل بیماری‌های دامی را مختل می‌کند . چند نمونه از آنها در زیر نشان داده شده است.

جدول 2:  تأثیر  کووید 19 بر پیشگیری و کنترل بیماری حیوانات

3.  توصیه‌هایی برای زنجیره تأمین دام و بهداشت دام

برای کاهش تأثیر کووید-19 و اطمینان از تداوم فعالیت‌های زنجیره تأمین دام و بهداشت حیوانات، توصیه‌های عملی و اقدامات پیشگیرانه در زیر آورده شده است. این توصیه‌ها برای دامداران، فعالان زنجیره ارزش، متخصصان بهداشت دام و سیاست‌گذاران و باهدف محافظت از مردم، دام‌ها و به حداقل رساندن اختلال در خدمات است.

برای جلوگیری از انتقال انسان به انسان و جلوگیری از آلودگی سطحی ازجمله سطح حیوانات، توصیه بر تشدید اقدامات بهداشتی ازجمله: شستن دست‌ها با آب و صابون و یا استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده دست قبل و بعد از ورود به دامداری و مکان‌های مشترک یا تماس با دام‌ها؛ حفظ فاصله فیزیکی، محدود کردن تعامل بدنی؛ استفاده از تجهیزات حفاظت شخصی و پرهیز از کار زیاد می‌باشد. لطفاً به توصیه‌های WHO در مورد روش‌های بهداشت شخصی عمومی مراجعه کنید. (استفاده ازتجهیزات حفاظت شخصی درشرایط همه گیری COVID-19 ضمن محافظت از افراد، از انتقال مواد آلوده به مکان‌های دیگر جلوگیری می‌کند. محصولات گوناگون ظرفیت محافظتی مختلفی دارند. هنگام حذف این تجهیزات و در آوردن دستکش باید توجه ویژه‌ای داشت که آلودگی از سطح خارجی این وسایل به دستگاه تنفس یا پوست دست منتقل نشود. دستورالعمل‌های ارائه شده توسط WHO را به خصوص درمورد نحوه حذف ایمن تجهیزات حفاظت شخصی دنبال کنید.)

 به دلیل افزایش فشار و استرس، توجه به سلامت جسمی و روانی یکی از مهم‌ترین موارد مراقبت از افراد در زنجیره های تامین دام است. لذا توصیه می‌شود اولاً با تشخیص زودهنگام نشانه‌های مشکلات روانی آشنا شوید و ثانیاً ارائه‌دهندگان خدمات بهداشت روان موجود که عوامل استرس‌زای شغلی دامداران (و کارکنان دامپزشکی) را درک می‌کنند، شناسایی کنید. مداخلات اولیه جهت حمایت عملی و احساسی از این گروه لازم است. برای اطلاعات بیشتر به راهنمای سازمان جهانی بهداشت تحت عنوان "بهداشت روانی و ملاحظات روانی - اجتماعی در هنگام شیوع کووید-19" مراجعه کنید.

 3.1 توصیه برای دامداران

 1)  با تأمین‌کنندگان (مثلاً خوراک، مواد مصرفی) و ارائه‌دهندگان خدمات حرفه‌ای (به‌عنوان‌مثال دامپزشکان، مکانیک‌ها، جمع‌آوری‌کنندگان شیر) ارتباط برقرار کنید تا راه‌حل‌هایی برای تأمین منابع، نهاده‌ها و خدمات ایمن پیدا کنید .

2)  با تعاونی‌های تولیدی یا انجمن‌های دامداران ارتباط برقرار کنید – به منظور ارتباط با تصمیم‌گیرندگان در مورد مساعدت و همچنین اخذ معافیت‌های لازم برای جابجایی حیوانات، محصولات و کارکنان .

3) کانال‌های فروش جایگزین را کاوش کنید. این موارد شامل فروش آنلاین، تجارت الکترونیکی و فروش مستقیم با استفاده از حمل‌ونقل نقطه‌به‌نقطه برای تحویل دام و محصولات آنها به خریداران به جای فروش از طریق خرده‌فروشان یا فروش در بازارها.

4)  آخرین اطلاعات مربوط به وضعیت  کووید-19  را از منابع معتبر به دست آورید. مثلاً انتشار اخبار رسمی، برنامه‌های رادیویی ملی و محلی، مأموران دامداری/دامپزشکی، مأمورین بازار دام، تشکل‌های غیردولتی مرتبط با دام، داروخانه‌های دامپزشکی و انجمن‌های دامداران.

5)  اقدامات سلامت زیستی (biosafety ) و امنیت زیستی   (bioseurity )   عملی را برای جلوگیری از آلودگی انسان به  کووید-19  در مزرعه اجرا کنید :

الف. در صورت امکان چاله ضدعفونی را بین مناطق مختلف تعبیه کنید و ضدعفونی‌کننده را مرتباً عوض کنید .

ب. منطقه مشخصی را برای همه بازدیدکنندگان خارجی در نظر گرفته و تعاملات بازدیدکنندگان با کارگران مزرعه را محدود نموده و نیز عملیات را فقط به فعالیت‌های ضروری محدود کنید.

ج. بازدیدکنندگان را به حداقل موارد ضروری (به‌عنوان‌مثال افراد مرتبط با بهداشت حیوانات، رانندگان کامیون‌های خوراک، جمع‌آوری‌کنندگان شیر) محدود کرده و سوابق آنها را ثبت کنید. اطمینان حاصل کنید که بازدیدکنندگان فاصله فیزیکی و سایر موارد بهداشتی را دنبال می‌کنند.

د. هر کسی ازجمله دامداران و کارگران مزرعه با تب و علائم دیگر کووید-19 (اعم از تأیید شده یا مشکوک)، افرادی با آزمایش SARS-CoV-2 مثبت (اعم از افراد بدون علامت یا بهبودیافته) و افرادی که به علت سابقه تماس نزدیک با بیماران مبتلا به کووید-19 در دوره ایزولاسیون قرار دارند تا زمانی که بهبود یافته و توسط متصدیان پزشکی پاک اعلام شوند باید از تماس نزدیک/کار با حیوانات منع شده یا آن را به حداقل برسانند.

ه. فضاهای مشترک مانند محل‌های استراحت، آشپزخانه، اتاق رختکن، حمام، محل‌های خواب را به‌طور مرتب تمیز و ضدعفونی کنید. (به جدول 3مراجعه کنید).

و. برای اطمینان از رعایت فاصله فیزیکی و سایر توصیه‌ها برتعاملات و معاشرت افراد در درون مزرعه (به‌عنوان‌مثال در اطراف تلویزیون یا مناطق استراحت) نظارت کنید.

ز. تجهیزات و سایر مواد را هنگام ورود به مزرعه و در فواصل دوره‌ای ضدعفونی کنید. ورود وسایل شخصی به مزرعه را محدود کنید.

ح. لباس و کفش را بین نواحی پرورش دام و محل زندگی تعویض کنید، یا حداقل لباس کار بپوشید (به‌عنوان‌مثال روپوش) تا آلودگی متقاطع کاهش یابد.

ی. بهداشت عمومی محل نگهداری حیوانات را حفظ کنید (مثلاً برنامه‌ای برای مقابله با جوندگان و حیوانات موذی داشته باشید) تا ازانتشار آلودگی جلوگیری شود.

ح. برای بهبود سلامت زیستی و امنیت زیستی در مزرعه با متخصصان بهداشت حیوانات مشورت کنید.

6) اقدامات مدیریتی را در مزرعه تعدیل کنید:

الف. آگاهی کارگران مزرعه را در مورد نحوه انتشار کووید-19 و چگونگی جلوگیری از آلودگی افزایش دهید و به‌طورجدی اهمیت اقدامات سلامت زیستی و امنیت زیستی مرتبط با کووید-19 در مزرعه را به آنها یادآوری کنید.

ب. برای مزارع بزرگ

ورود تناوبی کارگران به مزرعه، غربالگری درجه حرارت بدن و کنترل علائم بالینی معمولی قبل از ورود به مزرعه که در بخش 1.1 در بالا توضیح داده شده است.

بارها و بارها فضاهای مشترک ازجمله محل استراحت کارگران، سالن غذاخوری و حمام را تمیز و ضدعفونی کنید (به  جدول 3 مراجعه کنید).

در برنامه‌ها و امکانات را تغییر ایجاد کنید: مثلاً اضافه کردن موانع در مکان‌های مشترک برای ایجاد فاصله فیزیکی. زمان غذا خوردن و... به‌صورت تناوبی تنظیم نموده تا از اجتماعات بزرگ در محل‌های مشترک استراحت و ... جلوگیری شود.

برای شرایط  کمبود نیروی کار آماده شده و یک برنامه اضطراری تهیه کنید.

ج. برای تولیدکنندگان متوسط و کوچکتر

از تماس‌های نزدیک با دیگران خودداری کرده و یا فاصله فیزیکی را در خارج از مزرعه رعایت کنید تا بیمار نشده و مجبور نشوید که دام‌های خود را تنها بگذارید.

فرد یا افرادی که به‌صورت کوتاه‌مدت قادر به مراقبت از حیوانات شما هستند را مشخص کنید تا در مواقع خاص کار را به ایشان بسپارید (مثلاً در مواردی که به دنبال یافتن منابع موردنیاز برای ادامه تولید هستید، مواقعی که تمایلتان را به کار از دست می‌دهید و...).

7 )  پیشگیری از بیماری حیوانات را در سطح مزرعه حفظ کنید :

الف. تا آنجا که ممکن است روش‌های خوب دامداری و تولید را اعمال کنید (به‌عنوان‌مثال بهداشت شیردوشی).

ب. تمام تلاش خود را برای اطمینان از ادامه برنامه‌های بهداشتی برای حیوانات مزرعه طبق برنامه‌ریزی انجام‌شده، ازجمله واکسیناسیون، کنترل ناقلین و انگل زدایی انجام دهید .

ج. اقدامات خوب امنیت زیستی ازجمله تمیز و ضدعفونی کردن منظم انبازها، اصطبل ها، اتاق‌ها و سایر امکانات برای کاهش بار عوامل بیماری‌زا را انجام دهید.

د. در صورت لزوم از دامپزشکان و متخصصان دامداری مشاوره بگیرید.

جدول 3: ضدعفونی‌کننده‌هایی که تا به امروز در برابر  SARS-CoV-2 مؤثر* شناخته شده‌اند.

* پس از شستشوی گردوغبار و آلودگی با آب، و هنگامی که کاملاً با ضدعفونی‌کننده پوشانده یا خیسانده شود.

 3.2 توصیه برای متخصصان بهداشت حیوانات (دامپزشکان، تکنسین‌های دامپزشکی و سایر مشاغل مرتبط با دامپزشکی)

 1) منابع، نهاده‌ها و خدمات را ایمن کنید:

الف. در مورد در دسترس بودن و تأخیر احتمالی جهت ارائه و تحویل با تأمین‌کنندگان (داروهای دامپزشکی و مواد مصرفی) و خدمات حرفه‌ای (آزمایشگاه‌های تشخیصی) تماس بگیرید.

ب- در مواردی که تعطیلی اجباری یا منع رفت‌وآمد برقرار است، برای معافیت مشاغل ضروری اقدام کنید (بسیاری از کشورها فعالیت‌های مربوط به بهداشت حیوانات را در رده مشاغل ضروری قرار می‌دهند).

ج- تهیه و ذخیره‌سازی حداقلی مواد ضروری موردنیاز خود ازجمله سرنگ، لوله، مواد ضدعفونی‌کننده و تجهیزات محافظت فردی را مدیریت کنید. با روش صحیح ضدعفونی تجهیزات دامپزشکی قابل‌استفاده مجدد مانند سوزن، سرنگ و ابزار جراحی برای استفاده در شرایط محدودیت عرضه آشنا باشید (و به ذینفعان را هم آموزش دهید).

د- برای جایگزینی روش‌های معمول و جاری که به دلیل کمبود منابع و/یا مواد امکان حفظ آنها وجود ندارد، روش‌های مدیریتی، پیشگیری و تشخیصی جایگزین را بررسی و مرور کنید .

2) با اطلاعات موثق به‌روز باشید و نسبت به تغییرات رفتار موردنیاز دامداران حساسیت نشان دهید .

الف. به دامداران کمک کنید تا مدیریت تولید را با وسایل، تجهیزات و کارکنانی که در دسترس دارند بررسی و تعدیل کنند .

ب. به دامداران کمک کنید تا بر اساس نیاز و در دسترس بودن منابع، روش‌های امنیت زیستی مانند تمیز کردن و ضدعفونی را بررسی و تعدیل کنند .

ج. به دامداران کمک کنید تا مهم‌ترین اولویت‌ها و فعالیت‌های مربوط به پیشگیری از بیماری‌ها را که با حداقل پرسنل قابل انجام است را شناسایی کنند.

3) اقدامات سلامت زیستی و امنیت زیستی (همراه با اقدامات بهداشتی عمومی برای کووید-19 که توسط WHO  توصیه شده) را پیاده‌سازی کنید:

الف. اگر علائمی از کووید-19 دارید، یا ازنظر کووید 19 مثبت بوده ولی هنوز به دلیل دوره ایزولاسیون از منظر مراکز پزشکی بهبود نیافته / ترخیص نشده‌اید، از مزارع، گله‌ها، بازارها یا تأسیسات فرآوری محصولات دامی بازدید نکنید.

ب. هنگام مراجعه به مزارع و سایر تأسیسات مربوط به دام، صابون، ضدعفونی‌کننده الکلی دست، سایر ضدعفونی‌کننده و تجهیزات محافظت فردی با خود داشته باشید (به دسترسی آنها در مزرعه اعتمادی نیست).

ج. اطمینان حاصل کنید که شما و دامدار از ضدعفونی‌کننده‌هایی استفاده می‌کنید که در برابر SARS-CoV-2 مؤثر شناخته شده‌اند (به جدول 3 مراجعه کنید).

د. وقتی با دامداران و کارگران ارتباط برقرار می‌کنید، ضمن اجرای سایر توصیه‌های بهداشتی، فاصله فیزیکی خود را حفظ کنید.

4) به پیشگیری و کنترل بیماری حیوانات در سطح مزرعه کمک کنید:

الف. ارتباط آسان خود با دامداران و بازارهای فروش حیوانات زنده را حفظ کنید (در صورت باز بودن بازارها).

ب. از دامداران و مسئولین میادین فروش دام زنده بخواهید که شیوع بیماری و مرگ حیوانات را به علت نامعلوم را به ادارات دامپزشکی گزارش دهند (حتی در زمان تعطیلی اجباری یا حصر اجباری واحد).

ج. به‌منظور کاهش خطر طغیان بیماری در مزارع، به دامداران برای انجام اقدامات خوب پرورش توصیه های مناسب را ارائه دهید.

د.جهت برنامه‌ریزی شرایط بحرانی تولید، بازاریابی و... به دامداران کمک کنید.

5) یک برنامه اضطراری (contingency plan ) داشته باشید:

الف. موجودی داروها، ضدعفونی‌کننده‌ها، تجهیزات محافظت فردی، آزمایش‌های تشخیصی، لوازم و تجهیزات را حفظ کنید.

ب. اطمینان از وجود فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT ) برای ارائه توصیه‌های بهداشتی حیوانات: به‌عنوان‌مثال تلفن ، پیام‌رسانی، شبکه های اجتماعی و...

ج. در طول همه‌گیری کووید-19 با جدیدترین قوانین و مقررات مربوط به مشاوره آنلاین دامپزشکی یا دامپزشکی از راه دور آشنا شوید.

 3.3 توصیه‌هایی برای کارخانه‌های فرآوری محصولات دامی، بازارهای فروش حیوانات زنده و زنجیره‌های تأمین مربوطه

1)  منابع، نهاده‌ها و خدمات را ایمن کنید. (به 3.1.1 مراجعه کنید).

2)  با اطلاعات معتبر به‌روز شوید. (به 3.1.4 مراجعه کنید).

3)  اقدامات سلامت زیستی و امنیت زیستی علیه  کووید-19  را برای محافظت از افرادی که در آن مرکز کار می‌کنند را اجرا کنید، ازجمله افزایش تهویه هوا.

4)  پیروی از اقدامات بهداشتی مرتبط با کارگران تأسیسات فرآوری غذا، تحویل غذا، حمل‌ونقل مواد غذایی و اماکن خرده‌فروشی مواد غذایی که به‌تفصیل در راهنمای موقت  FAO و  WHO ، کووید-19 و ایمنی مواد غذایی: راهنمایی برای مشاغل غذایی (FAO / WHO ،  7 آوریل 2020) شرح داده شده است.

5)  اقدامات سلامت زیستی وامنیت زیستی را برای جلوگیری از آلودگی محیط‌زیست با  کووید-19 دنبال کنید :

الف. بعد از هر بار استفاده از تجهیزات محافظت فردی  قابل‌استفاده مجدد، آنها را با استفاده از ضدعفونی‌کننده مناسب ضدعفونی کنید (به  BOX.1 مراجعه کنید).

ب. نظافت عمومی محل را حفظ کرده و به‌طور دوره‌ای امکانات را ضدعفونی کنید .

ج. ورود بازدیدکنندگان را به محیط فرآوری محدود کنید .

د. سوابق جابجایی افراد ازجمله کارگران، بازدیدکنندگان و تأمین‌کنندگان را ثبت کنید .

6)  اقدامات مدیریتی را تعدیل کنید تا خطر ورود و گسترش  کووید-19  در تأسیسات کاهش یابد :

الف. کارگران به‌تناوب وارد و یا از محل خارج می‌شوند .

ب. زمان غذا و نیز زمان استراحت را متناوب کنید تا از اجتماعات بزرگ در اتاق‌های استراحت، اتاق‌های غذاخوری و... جلوگیری شود .

ج. قبل از ورود به محل کار، غربالگری دما بدن افراد و علائم معمولی  کووید-19  را انجام دهید. در صورت امکان، دسترسی کارکنان پزشکی (به‌عنوان‌مثال پرستار) را برای کارگران فراهم کنید .

د. دستورالعمل‌هایی را برای تمیز کردن و ضدعفونی کردن محیط کار قبل و بعد از شیفت، ازجمله فضاهای مشترک، اتاق‌های استراحت کارمندان، اتاق‌های غذاخوری، محل خواب، حمام و خدمات حمل‌ونقل شرکت، تهیه کنید.

ه.   برای کمبود نیروی کار آماده شوید. یک برنامه جایگزین برای مدیریت تأسیسات با تعداد کارگران کمتر تهیه کنید - تعدیل ترتیبات کار در مواردی که برخی از کارگران به دلیل  کووید-19 آلوده شوند یا در مرحله ایزوله بودن هستند. آموزش‌های متقاطع را تا آنجا که ممکن است پیاده‌سازی کنید .

و.  در صورت امکان، سیاست مرخصی استعلاجی کارمندان را بررسی و تعدیل کنید و خود گزارش دهی بیماری را تشویق کنید .

6)  اقدامات پیشنهادی برای پیشگیری از بیماری حیوانات در بازارهای فروش حیوانات زنده و بازرگانان :

الف. منطقه بازار را تمیز و مرتباً ضدعفونی کنید (به جدول 3  مراجعه کنید) .

ب. در صورت اعمال تعطیلی اجباری یا حصر اجباری، اجازه ندهید حیوانات شب را در بازارها و میادین دام زنده سپری کنند .

7)  برای شرایط غیرعادی برنامه اضطراری داشته باشید :

الف. در صورت به هم خوردن زنجیره تأمین اصلی، تأمین‌کنندگان یا نهاده‌های جایگزین را شناسایی کنید .

ب. در صورت امکان، به دنبال معافیت از محدودیت‌های جابجایی برای تضمین تأمین مواد غذایی اساسی و پایدار برای امنیت غذایی و تغذیه در سطح ملی باشید .

ج. برنامه‌های مدیریت پسماند و زباله را مرور و تعدیل کنید .

د. کنترل رفت‌وآمد مردم ازجمله کارگران، بازدیدکنندگان و تأمین‌کنندگان را تشدید کنید.

3.4 توصیه‌هایی برای سیاست‌گذاران در سطح ملی

1) تدوین، تأیید و اجرای سیاست‌هایی برای کاهش تأثیر کووید-19 بر تولید دام و زنجیره‌های ارزش:

الف. اطمینان از در دسترس بودن و جریان ورودی و خروجی عادی تولید دام، به‌عنوان‌مثال با انتشار فهرستی از معافیت‌های محدودیت‌های جابجایی.

ب. در صورت امکان، اقدامات سلامت زیستی و امنیت زیستی موجود را متناسب با شرایط کووید-19 بررسی و انطباق دهید و این موارد را طی چک‌لیستی برای استفاده در مزارع، تأسیسات فرآوری محصولات دامی، بازارهای حیوانات زنده، کشتارگاه‌ها و زنجیره‌های ارزش مرتبط ارائه دهید.

ج. خدمات دامپزشکی را به‌عنوان مشاغل ضروری تلقی کنید.

د. اطمینان از عملکرد زنجیره تأمین دام و محصولات دامی:

دولت‌ها می‌توانند فهرستی از معافیت‌های محدودیت‌های جابجایی را برای اطمینان از جریان مواد غذایی و خدمات مربوط به تولید را به‌طور گسترده منتشر و در اختیار عموم قرار دهند. اطلاعات مربوط به معافیت باید با استفاده از کانال‌های مختلف مانند رسانه‌های جمعی، گروه‌های علاقه‌مند یا انجمن‌ها با ذینفعان مربوطه به اشتراک گذاشته شود .

دولت‌ها ممکن است با دامداران و سازمان‌های تولیدکننده همکاری نموده تا بازاریابی جمعی را (که می‌تواند تقاضا برای محصولات را حفظ کند) ارتقا دهند. دولت‌ها ممکن است تجارت الکترونیکی را برای کمک به اتصال تولیدکنندگان روستایی به مصرف‌کنندگان شهری ارتقا دهند .

دولت‌ها ممکن است برای خرید محصولات و توزیع مجدد آنها با سازمان‌های غیردولتی و تأمین‌کنندگان (عرضه‌کنندگان) هماهنگ شوند، این کار ممکن است از طریق بانک‌های مواد غذایی، مؤسسات خیریه مذهبی یا سازمان‌های اضطراری و امدادی بین‌المللی (به‌عنوان‌مثال UNICEF ، UNHCR و غیره) باشد.

هه.   برنامه‌ریزی برای تقویت تاب‌آوری سیستم ملی غذا.

 2) بازنگری، تجدیدنظر، تأیید و اجرای سیاست‌های پیشگیری و کنترل بیماری حیوانات:

الف. اولویت‌بندی بیماری‌های حیوانات، با مشورت دامپزشکان فارم و سایر ذینفعان اصلی برای حمایت از حفظ برنامه‌های ضروری پایش، پیشگیری و کنترل.

ب. با حفظ سرویلانس، بررسی طغیان، تشخیص آزمایشگاهی و پاسخ سریع به استمرار پایش، پیشگیری و کنترل بیماری‌های مرزی حیوانات ادامه دهید.

ج. الزامات امنیت زیستی و سلامت زیستی را مرور و به‌روز کنید و آنها را به‌طور گسترده بین دامداران، در بازارهای دام و حیوانات زنده، کشتارگاه‌ها و بین متخصصان بهداشت حیوانات منتشر کنید.

 د. ظرفیت آزمایشگاه‌های مرجع ملی را برای پشتیبانی از سرویلانس، تشخیص، تشخیص زودهنگام و پاسخ به طغیان‌ها حفظ کنید.

ه. در صورت نیاز به آزمایشگاه‌های دامپزشکی برای حمایت از بخش بهداشت عمومی در آزمایش نمونه‌های انسانی برای کووید-19، فعالیت‌های اضافی نباید هرگونه سرویلانس و تشخیص روتین بیماری‌های حیوانی را مختل کنند. برای اطلاعات بیشتر لطفاً به راهنمایی OIE در مورد پشتیبانی آزمایشگاه دامپزشکی به پاسخ بهداشت عمومی برای کووید-19  (OIE ،  1 آوریل 2020) مراجعه کنید.

و. در صورت امکان، یک برنامه اضطراری ویژه برای دسترسی به خدمات دامپزشکی برای دامداران خرده پای دوردست یا روستایی تدوین کنید.

ز. تهیه/ حفظ فناوری اطلاعات و ارتباطات ازجمله سیستم‌عامل‌های آنلاین (پلتفرم آنلاین)، برای تسهیل تماس دامداران با دامپزشکان و مشاوران دامپروری جهت گرفتن مشاوره.

ح. خدمات دامپزشکی را برای ادامه حمایت از بهره برداران تقویت کنید؛ به گونه ای که ارتباطات در زمان واقعی با بهره برداران با استفاده از فناوری‌هایی مانند خدمات پیام کوتاه، شبکه‌های اجتماعی و غیره حفظ کنند.

3) تهیه و انتشار مطالب اطلاعاتی و همکاری با شرکا برای سازمان‌دهی فعالیت‌های ارتباطی، به‌منظور حساس سازی تولیدکنندگان دام و ذینفعان بهداشت حیوانات، ازجمله توصیه‌های مربوطه در این سند:

الف. تهیه مجموعه‌ای از مطالب ارتباطی با مشاوره ذینفعان و توزیع گسترده از طریق رسانه‌ها، کارکنان میدانی و سایر کانال‌های ارتباطی. همچنین می‌توان این مطالب را از طریق سایت ها و برنامه‌های مناسب تلفن‌های هوشمند در دسترس ذینفعان قرار داد.

ب. تقویت هماهنگی و همکاری بین کلیه بخش‌های مرتبط ازجمله صنعت حمل‌ونقل، بازارها و رسانه‌ها، برای کمک به جریان اطلاعات از منابع معتبر. این به تثبیت در دسترس بودن و قیمت مواد غذایی اساسی و کاهش اختلال در تولید دام و کنترل و پیشگیری از بیماری‌های حیوانی، در شرایط همه‌گیری کووید-19 کمک می‌کند.

منبع: سایت خوارو بار و کشاورزی ملل متحد، در تاریخ 29 مهرماه 1399 به آدرس:

http://www.fao.org/3/ca9177en/CA9177EN.pdf