«شنگ» یکی از باارزش‌ترین پستاندارانی است که در رودخانه قزل‌اوزن زیست می‌کند و متاسفانه در معرض اتقراض قرار دارد.
به گزارش حکیم مهر به نقل از ایسنا، طارم یکی از شهرستان‌های تاثیرگذار استان زنجان در حوزه کشاورزی به شمار می‌رود تا جایی که این شهرستان قطب تولید زیتون کشور است و بیش از ۶۰ نوع محصول زراعی و باغی در این منطقه کشت و برداشت شده و ۴۵۰ هزار تن انواع محصولات کشاورزی در آن تولید می‌شود.
موضوعی که سبب شکوفایی و رونق کشاورزی طارم شده است، عبور رودخانه قزل‌اوزن از این شهرستان است. رودخانه‌ای که علاوه بر سیراب کردن زمین‌های کشاورزی، زیستگاه برخی از ماهیان و حیوانات نیز به شمار می‌رود.
قزل‌اوزن و ارمغان برکت و امید برای طارم
رودخانه قزل‌اوزن نه تنها برکت و آبادانی را به شهرستان طارم هدیه کرده، بلکه کشت‌زارها و باغ‌های سرسبز کناره‌های آن نیز جلوه بسیار زیبایی را در طول چهار فصل به نمایش می‌گذارد که همین امر بر ارزش‌های توریستی این رودخانه در کنار ارزش‌های اقتصادی آن افزوده است.
قزل‌اوزن یکی از طویل‌ترین و زیباترین رودخانه‌های ایران است که از ارتفاعات کردستان سرچشمه می‌گیرد و از بخش جنوب‌غربی وارد خاک استان زنجان می‌شود. این رودخانه در آخرین مسیر خود قبل از خروج از محدوده استان زنجان، با طی مسیر ۷۰ کیلومتری در داخل شهرستان طارم امید و زندگی را به مردم این منطقه هدیه می‌دهد، به طوری که به جرات می‌توان گفت قزل‌اوزن شاهرگ حیاتی زندگی کشاورزانی است که شبانه‌روز در مزارع خود برای کسب روزی حلال و جهش تولید تلاش می‌کنند.
این رودخانه یکی از طولانی‌ترین رودخانه‌های ایران است که از ارتفاعات استان کردستان سرچشمه گرفته و از ناحیه جنوب‌غربی وارد زنجان شده و از جنوب به صورت مارپیچ شهرستان‌های خدابنده، ماه‌نشان و نیز شمال‌غرب را دور زده و سپس وارد محدوده شهرستان میانه و خلخال شده و با گردش به سمت شرق در منطقه طارم علیا (آب‌بر) دوباره وارد خاک استان زنجان و از دهستان گیلوان از استان زنجان خارج شده و با دریافت شاخه شاهرود در شهر منجیل، با نام سفیدرود به سمت شمال جریان یافته و در نهایت به دریای خزر می‌ریزد.
قزل اوزن واژه‌ای ترکی است و از دو جزء، قزل به معنای سرخ و اوزن به معنای شناور تشکیل شده است و نام تاریخی این رود در منابع یونان باستان آماردوس (برگرفته از نام قوم آمارد) بوده است. در منابع اسلامی آن را نهرالابیض (به معنای رود سفید) خوانده‌اند و در سده‌های میانه تمام این رود به نام سپیدرود یا سفیدرود معروف بود ولی بعدها فقط به بخشی از آن که از منجیل تا دریای خزر قرار دارد، سفیدرود می‌گفتند که اکنون از سرچشمه این رود تا منجیل به نام قزل‌اوزن خوانده می‌شود.
قزل‌اوزن زیستگاه ماهیان و پرندگان باارزش
این رودخانه پر جنب و جوش به علت وجود ماهیان توانسته پرندگان ماهی‌خوار زیادی را به سمت خود جلب و جذب کند؛ به طوری که در این رودخانه ۱۰ گونه ماهی از دو خانواده زیست می‌کنند که ۹ گونه آن کپور بوده و گونه دیگر نیز سگ ماهیان است که کپور ماهیان این رودخانه پرآب و خروش از هفت جنس بوده و بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده‌اند.
از ماهیان موجود در این رودخانه می‌توان به ماهیانی از قبیل سیم، اسبله، سس، زرده پر و گربه ماهی، اشاره کرد. همچنین قزل‌اوزن پرندگان زیبایی چون لک‌لک، حواصیل و بوتیمار را به منظور تغذیه به آغوش خود می‌کشاند و پرندگان دیگری نیز همانند اردک، غاز، لک‌لک، باکلان، چنگر، آبچیلک، اگرت و خوتکا نیز در طبیعت این شهرستان به پرواز درآمده و از منابع آبی آن تغذیه کنند.
قزل‌اوزن زیستگاه پستانداری به نام شنگ
قزل‌اوزن در کنار همه پستانداران، پرندگان و ماهیان جانوری نادر و باارزش به نام «شنگ» را در دل خود جای داده که از گونه‌های در معرض انقراض به شمار می‌رود تا جایی که رئیس نظارت بر امور حیات‌وحش اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان نیز درباره خطر انقراض این نوع جانور در قزل‌اوزن هشدار داده است.
این جانوار که مورد حمایت محیط زیست نیز قرار دارد، جانوری گوشت‌خوار از خانواده راسویان بوده و زیستگاهش کنار آب‌های شیرین است، شنگ که از جانوران پستاندار است و در اطراف قزل‌اوزن نیز زیست داشته و متاسفانه در معرض تهدید و خطر انقراض قرار دارد.
شنگ دارای بدنی دراز و نسبتاً باریک و دم بلند و سر مسطح، پوزه کوتاه و رنگ قهوه‌ای است و طول بدن آن تا ۷۵ سانتی‌متر و طول دم آن تا ۵۰ سانتی‌متر می‌رسد، جانوری که بومی اروپا و آسیا است و در ایران در استان‌های گیلان، مازندران، کردستان و خوزستان یافت می‌شود. غذای اصلی شنگ ماهی است و زمانی که ماهی کم باشد، جانوران دیگری چون دوزیستان، سخت‌پوستان، حشرات، پرندگان و گاهی پستانداران کوچک از جمله سگ‌های آبی کوچک را شکار می‌کند.
در نیمه دوم قرن بیستم جمعیت این جانور بسیار کاهش یافته که دلیل اصلی آن آلودگی آب‌ها به آفت‌کش‌هایی چون ارگانوکلرین و بیفنیل پلیکلروینه است. تخریب زیستگاه و شکار قانونی و غیرقانونی از دلایل دیگر تهدید شدن این جانور است. این پستاندار بسیار محتاط است و به همین دلیل بسیار کم دیده می‌شود. فعالیت این حیوان عمدتاً در شب بوده و ماهی‌های کوچک و متوسط و مریض را شکار می‌کند. علاوه بر آن شنگ از حیوانات دیگر نظیر قورباغه، خرچنگ و جوندگان مخصوصاً موش آبی تغذیه می‌کند که نقش مؤثر آن را تنظیم جمعیت جوندگان نشان می‌دهد.
قابلیت این‌گونه از منظرشناسی در محیط آبی و دویدن در محیط خشکی از او شکارچی بسیار ماهری ساخته است. این‌گونه منحصر به فرد به دلیل ذهنیت منفی صیادان و استخرداران و گاهی به دلیل پوست آن که به قسمت‌های بسیار ناچیز به فروش می‌رسد و حتی گاهی به خارج از کشور فرستاده می‌شود، در معرض خطر انقراض قرار گرفته است. هم‌اکنون این‌گونه در فهرست سرخ موسسه IUCN در طبقه در معرض تهدید قرار می‌گیرد.
