محققان رازی موفق به ساخت واکسن آبله قناری شدند

محققان موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، به درخواست سازمان دامپزشکی کشور و پس از انجام مراحل تحقیقاتی موفق به ساخت واکسن آبله قناری شدند.

به گزارش حکیم مهر به نقل از روابط عمومی موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، با دستیابی به دانش فنی تولید این واکسن، کشورمان در ردیف معدود کشورهای دارای فناوری این محصول قرار گرفت.

آبله قناری از بیماری های ویروسی قناری سانان است که با انتشار تدریجی روی پوست بدن پرندگان به خصوص در نواحی سر، گردن و ساق پا ایجاد جراحت می کند.

گاهی اوقات در قسمت فوقانی دستگاه تنفس وگوارش ایجاد ضایعه کرده که به فرم دیفتریک معروف است.

عامل آن ویروس Canary pox از زیرخانواده Orthopox virinae و از خانواده Pox viridae  است. با ایجاد زخم آبله در حنجره، نفس کشیدن پرنده مشکل می شود. این حالت همزمان با ورود ویروس در خون بروز می کند ولی اگر شدت ویروس و یا مقدار آن زیاد باشد پرنده تلف می شود.

آبله قناری بیشتر در کشورهای مناطق گرمسیری و معتدل مثل ایران بروز کرده و عموما به وسیله انتقال مکانیکی منتقل می شود.البته نیش حشرات و پرندگان وحشی نیز در گسترش بیماری نقش دارند. اگرچه انتقال بیماری اغلب مستقیم صورت می گیرد ولی گاهی در اثر غذای آلوده نیز امکان سرایت بیماری وجود دارد.

درخواست سازمان دامپزشکی از موسسه رازی

این بیماری در بسیاری نقاط دنیا از جمله ایران بسیار شایع است اما به این علت که قناری در دسته پرندگان زینتی است و تولید واکسن آبله قناری، کالایی استراتژیک به لحاظ مصرف انسانی محسوب نمی شود، برای تولید آن تا سال ۱۳۸۸ اقدامی صورت نگرفته بود و تنها به صورت غیررسمی و در اصطلاح "چمدانی" واکسن مورد نیاز به قیمتی بسیار گزاف وارد کشور می شد.

در سال ۱۳۸۸ پس از درخواست سازمان دامپزشکی از موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، تحقیقات برای ساخت این واکسن در دستور کار موسسه قرار گرفت و گروه تحقیقاتی به سرپرستی دکتر "محمد مجید ابراهیمی" کار خود را آغاز کرد   .

دکتر ابراهیمی، رییس بخش واکسن گامبورو موسسه رازی، درباره این ویروس می گوید: ویروس آبله در سلول های پوست، تکثیر می شود. سپس آنها را تخریب کرده، می ترکاند و در نتیجه ترشح لنف را تحریک می کند.

زخم های پوست متورم می شوند و حالت طاول به خود گرفته که به اندازه های مختلف و جدا از هم قرار می گیرند. طاول ها پر از مایع و مملو از ویروس هستند. پس از ترکیدن تاول ها پوست روی آنها زرد رنگ و نکروتیک می شود. این زخم ها در اثر آلودگی ثانویه متورم و شکل زگیل به خود می گیرند و گاهی نیز زخم ها در اثر آلودگی باکتری ها باعث نکروز می شود.

وی ادامه می دهد: گاهی این زخم ها در دهان ، حنجره و قسمت های مخاطی دیده می شود که سفید رنگ و متورم است. گاهی لایه هایی از سلول های مرده به وجود آمده و حالت دیفتریک به خود می گیرد. سپس با انباشتگی و به هم پیوستگی سلول ها مخاط ورق ورق و کنده شده و می افتد و زیر آنها نسوج تازه و قرمز رنگ نمایان می شود.

با ایجاد زخم آبله در حنجره، نفس کشیدن پرنده مشکل می شود. این حالت همزمان با ورود ویروس در خون ایجاد می شود ولی اگر شدت ویروس و یا مقدار آن زیاد باشد پرنده از بین می رود.

پیشگیری به روش واکسیناسیون

امروزه با توجه به گسترش پرورش قناری مراقبت های دقیقی لازم است تا پرورش دهندگان بتوانند به خوبی در پرورش موفق شوند یکی از مهمترین دغدغه های پرورش دهندگان بیماری آبله است که باعث تلفات سنگینی در سالن پرورش می شود و با توجه به قیمت بالای این پرنده، خسارات اقتصادی زیادی به بار می آورد.

در ایران نیز تقریبا در تمام استان ها وجود دارد و پیشگیری به روش واکسیناسیون، بهترین روش کنترل بیماری است.

عضو هیات علمی موسسه رازی، در اختیار داشتن واکسن ایمن و کارا و طراحی روش های ایمونوپروفیلاکتیک (ایمنی پیشگیرانه) با استفاده از واکسن های مناسب را روشی موثر برای جلوگیری و کنترل بیماری های انزئوتیک عنوان و اضافه می کند: این واکسن ارزش اقتصادی بالایی دارد و قیمت هر دز واکسن آبله قناری خارجی دست کم ۱۰ هزار تومان است.

با توجه به نیاز سال جاری کشور به حدود یک میلیون دز از این واکسن، ارزش اقتصادی آن دست کم یک میلیارد تومان است.

سرپرست گروه تحقیقاتی ساخت واکسن آبله قناری همچنین با بیان اینکه بیشتر واکسن طیور تولیدی موسسه رازی، ویژه طیور صنعتی است که قابلیت مصرف انسانی دارند، می گوید: ساخت این واکسن به لحاظ ساختاری از واکسن های هم رده خود مشکل تر است اما با توحه به محبوبیت بالای این پرنده در بین مردم و خطر این بیماری، سازمان دامپزشکی ساخت آن را از موسسه رازی درخواست کرد.

به گفته «دکتر ابراهیمی»، فعالیت های آزمایشگاهی و تولید واکسن به ویژه واکسن های وایرال (ویروسی) مشکلات خاص خود را دارد زیرا وابسته به آزمون و خطاهای متعدد است تا به نتیجه برسد و همین امر در زمانبر شدن فرآیند تحقیقات تاثیرگذار است.

بر اساس این گزارش، تا سال ۱۳۹۴ مرحله آزمایشگاهی واکسن آبله قناری در موسسه رازی به پایان رسید و پس از ارسال اسناد و مدارک تحت عنوان (VMF) یا فایل اصلی تولید واکسن به سازمان دامپزشکی، در نهایت پروانه تولید صنعتی این واکسن در سال ۱۳۹۸ صادر و نخستین بچ صنعتی آن به زودی وارد بازار خواهد شد.

موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی از سال ۱۳۰۳ تاکنون برای ساخت واکسن ها، سرم های درمانی و مواد بیولوژیک درمانی در منطقه حصارک کرح فعالیت می کند.