زئونوز یا بیماری‌های مشترک حیوان و انسان شامل بیماری‌های عفونی ناشی از باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌هاست که بین حیوانات و انسان‌ها گسترش می‌یابد.
به گزارش حکیم مهر به نقل از ایمنا، زئونوزها گروهی از بیماری‌های قابل انتقال از انسان به حیوان و از حیوان به انسان محسوب می‌شوند که به طور مستقیم و تماس مستقیم با موارد آلوده، یا به‌طور غیرمستقیم و از طریق مصرف موادغذایی و همچنین انتقال از انسانی به دیگری منتقل می‌شوند. تقریباً ۱۵۰ نوع بیماری شناخته شده زئونوز وجود دارد بنابراین تماس با دام‌های زنده، جوندگان، خزندگان، حشرات، دوزیستان و سایر حیوانات اهلی و وحشی مبتلا به یکی از این ۱۵۰ بیماری مشترک میان حیوانات و انسان‌ها، منجر به گسترش آن‌ها در جوامع می‌شود. یکی از روش‌های معمول برای گسترش بیماری‌های مشترک میان حیوانات و انسان‌ها، انتقال آلودگی از طریق نیش پشه یا کنه است. در ادامه شما را با روز جهانی زئونوز و شایع‌ترین بیماری‌های مشترک میان حیوان و انسان آشنا می‌کنیم:
بیماری‌های مشترک میان انسان و حیوان
شایع‌ترین بیماری‌های زئونوز شامل طاعون، سل، هاری، سیاه‌زخم ریوی، سیاه‌زخم جلدی، سالمونلا، ابولا، عفونت‌های قارچی، هانتا ویروس، انسفالیت اسبی شرقی، لیشمانیوز احشایی، تب راجعه شپشی، فلج کنه‌ای، سندروم ریوی، تب زرد، تب منقوط کوه‌های راکی، تولارمی، بیماری خراش گربه، لپتوسپیروزیس، بیماری لایم، عفونت کامپیلوباکتر، عفونت ژیاردیا، عفونت کریپتوسپوریدیوم، انگل روده، جنون گاوی، تب کرمه کنگو، سالک، تب دنگ و توکسوپلاسموز می‌شود که احتمال مرگ در اثر آن‌ها بین پنج تا ۱۰۰ درصد متفاوت است.
روز جهانی زئونوز
لوئی پاستور، میکروبیولوژیست و شیمی‌دان فرانسوی است که به دلیل اکتشافات خود در مورد اصول واکسیناسیون، تخمیر میکروبی، پاستوریزاسیون و همچنین پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه‌های علل و پیشگیری از بیماری‌ها مشهور بوده و با اکتشافات خود تاکنون جان انسان‌های زیادی را نجات داده است. او در ۶ جولای سال ۱۸۸۵ موفق به انجام موفقیت‌آمیز اولین واکسیناسیون علیه ویروس هاری شد که ازجمله ناخوشایندترین بیماری‌های زئونوز محسوب می‌شود. به منظور گرامیداشت این موفقیت علمی و افزایش آگاهی در مورد خطر ابتلاء به بیماری‌های مشترک میان انسان و حیوان، این روز به‌عنوان روز جهانی زئونوز نامگذاری شده است.
اهمیت روز جهانی زئونوز
حجم وسیع آلودگی در میان حیوانات اهلی و وحشی، فاکتورهایی هم‌چون حشرات و بندپایان که ناقلین اصلی انتقال بیماری‌ها محسوب می‌شوند، نبود دسترسی به واکسن‌های لازم برای پیشگیری از ابتلاء به بیماری‌ها در میان انسان‌ها و هم حیوانات، میزان استفاده روزانه زیاد از محصولات و فرآورده‌های دامی، پیدایش بیماری‌های نوظهور که بنا بر گزارش سازمان بهداشت جهانی حدوداً ۷۵ درصد از انواع بیماری‌های مشترک میان انسان و حیوان را به خود اختصاص می‌دهند، وجود عفونت‌های بدون علامت و مزمن در حیوانات، تنوع زیاد راه‌های انتقال بیماری، امکان فراگیر شدن بیماری‌های زئونوز در سطح جهانی و تبدیل آن‌ها به اپیدمی، درصد بالای مرگ‌ومیر در افراد و حیوانات مبتلا و مواردی از این قبیل وجود روزی برای افزایش آگاهی نسبت به بیماری‌های مشترک میان انسان‌ها و حیوانات را ضروری می‌کند.
آیا کووید -۱۹ یک زئونوز است؟
عادات غذایی مردم کشور چین که شامل خام‌خواری، زنده‌خواری و مصرف گوشت حیوانات وحشی زمینی و دریایی بوده و به دنبال بهره‌مندی از ارزش‌های دارویی، تأثیرات سلامتی و نیز انرژی‌بخشی آن‌ها انجام می‌گیرد، باعث شده است تا برای بیماری کووید -۱۹، عاملی حیوانی در نظر گرفته شود و آن را در رده‌بندی بیماری‌های زئونوز قرار دهد. با این وجود هنوز هم برای اعلام قطعی این ادعا زود است، زیرا دانش فعلی بشر در مورد منابع اصلی عفونت‌ها محدودیت دارد. از آنجایی که شناسایی منشأ بیماری‌هایی هم‌چون کرونا ویروس به انسان‌ها کمک می‌کند تا مکانیسم دقیق انتقال اولیه آن را شناسایی و پس از تشخیص دقیق آزمایشگاهی نسبت به ساخت واکسن و روش‌های درمانی مؤثر برای آن و همچنین راهکارهای پیشگیرانه برای بروز عفونت ثانویه اقدام کنند، ایجاد استراتژی‌های مناسب پیشگیری و کنترل در برابر عفونت سریع به تحقیقات و بررسی‌های بیشتری نیاز دارد.
کووید -۱۹؛ هفتمین کرونا ویروس آلوده‌کننده انسان با منشأ حیوانی
بااین‌حال سرعت فراگیری کووید -۱۹ در سراسر جهان بار دیگر حیوانات را به عنوان منابع اصلی بیماری‌های زئونوز و نیز احتمال بالای ظهور بیماری‌های نوپدید و قابل انتقال میان حیوان و انسان معرفی کرد؛ حتی اگر شواهد حاکی از نامحتمل بودن وجود منشأ حیوانی برای کووید -۱۹ باشد، باز هم نمی‌توان از نقش میزبانان واسطه‌ای هم‌چون پنگوئن، مار، خفاش، مورچهخوار، خفاش و سایر حیوانات وحشی به عنوان میزبان‌های طبیعی ویروس‌های متعدد کرونا در گذشته نظیر سارس و مرس چشم‌پوشی کرد.
بنابراین از آنجایی‌که شناسایی منشأ و مکانیسم دقیق انتقال اولیه ویروس دراجرای موانع پیشگیرانه برای گسترش کووید -۱۹ بسیار مؤثر است، کشورهای گوناگون در تلاش هستند تا در کنار به‌کارگیری راهکارهای مناسب پیشگیری، کنترل دقیق، تشخیص مؤثر، هوشیاری بالا و نظارت سختگیرانه مبتنی بر رویکردهای سلامتی، روی نقش حیوانات، پیوندهای دامپزشکی و تمامی موارد مربوط به حیوانات وحشی نیز تمرکز کنند. بدین‌ترتیب علی‌رغم نیاز به بررسی‌های بیشتر، اکنون کووید -۱۹ به عنوان هفتمین کرونا ویروس آلوده‌کننده انسان با منشأ حیوانی محسوب می‌شود و درصد بالای مرگ‌ومیر پس از ویروس‌های HKU1 ،NL63 ،OC43، 229E، سارس و مرس در نظر گرفته شده است. البته ۶ مورد پیشین با بیماری‌های خفیف دستگاه تنفسی همراه بوده و به‌ندرت و تنها افرادی با نقص سیستم ایمنی را مبتلا می‌کرد.
