غفلت دامپزشکی از بهداشت عمومی جامعه و چند نکته از زبان دامپزشکان (+تصاویر)

 

غفلت دامپزشکی از بهداشت عمومی جامعه و چند نکته از زبان دامپزشکان

نویسنده: امضا محفوظ

در کشوری زندگی می‌کنیم که همانند سایر کشورها فعالیت‌های غیرقانونی بسیار زیادی در حوزه بهداشت عمومی مردم در جریان می‌باشد و مراجع رسمی کشور برای مقابله با این رفتارهای غیرقانونی دو نوع سیاست را در پیش می‌گیرند: یا با تمام توان وجود آن را پیگیری نموده و حداکثر تلاش برای کم نمودن اثرات اجتماعی و عمومی آن می‌نمایند و یا اصلاً صحبتی در آن‌خصوص ننموده و در بهترین حالت با گفتن اینکه مجوز نداشته و غیرقانونی می‌باشد از زیر بار مسئولیت‌های قانونی خود شانه خالی می‌نمایند.

شهر تهران از سال 1391 دارای دلفیناریومی در برج میلاد خود شده است که اعضای شورای شهر تهران همچون جناب آقای چمران در افتتاحیه آن حضور داشته‌اند و بنا به گفته «سیدمجتبی عبادی» نماینده تامین‌کننده پستانداران دریایی برای این مجموعه (آقای دکتر همایون شهبازکیا) تازه از آن سال و بعد از افتتاح رسمی به فکر اخذ مجوزهای لازم افتاده‌اند. مطابق با اعلام رسمی سازمان محیط زیست از زبان آقای «مهرداد کتال محسنی» محیط زیست مجوزهایی برای فعالیت دلفیناریوم در همان سال صادر نموده است. بنا به گفته این مسئول محیط زیست، مالک، صاحب و دامپزشک دلفین‌ها یک نفر بوده و سازمان محیط زیست این فرد را که مشخصات ایشان عمومی نشده است را همچنان به عنوان مسئول می‌شناسد ولی در سال 1395 شهرداری تهران به مدیریت آقای محمدباقر قالیباف پیمانکار جدیدی برای این مجموعه برمی‌گزیند که صلاحیت آن تا کنون از سوی سازمان محیط زیست تائید نگردیده است. پس از مرگ یک شیر دریایی در سال 1396 و ادامه مرگ شیرهای دریایی در سال 1397، ظاهراً سریال اتفاقات مرگ‌آور در این مجموعه ادامه یافته است و مرگ دلفین در تاریخ سوم دی ماه و اعلام مرگ قلبی و تنفسی که هنوز تایید نشده است، اتفاق بعدی بود که در این مجموعه رخ داده است.

در حرفه‌ی دامپزشکی و سازمان دامپزشکی کشور نیز تنها واکنش رسمی مصاحبه مدیر کل دامپزشکی استان بود که به رسانه‌ها اعلام نمودند که این دلفیناریوم از ما مجوز نداشته است و هیچ عکس‌العمل دیگری از این سازمان در سطح ملی یا استانی تا زمان نگارش این متن مشاهده نگردیده است. حقیقتاً از سازمان دامپزشکی کشور که خلافکارانی که تخم‌مرغ تاریخ مصرف گذشته در زیرزمین‌های مناطق دورافتاده را دستگیر و رسانه‌ای می‌نماید، چگونه است که به اظهار این سخن در خصوص ملاحظات بهداشتی دلفیناریوم تهران بسنده نموده است.

چند بند واقعیات علمی و حرفه‌ای از زبان دامپزشکان:

1. صرف بدون مجوز بودن دلفیناریوم به هیچ عنوان از دستگاه‌های مسئول و ناظر بر این ساختارها همچون سازمان دامپزشکی کشور، سازمان محیط زیست و... سلب مسئولیت نمی‌کند، چرا که معمولاً دلفیناریوم‌ها مغازه‌های کوچک گمنام سطح شهر نیستند که نتوان آنها را ردیابی یا کنترل نمود و بی‌اطلاعی مدیران فوق از وقایع بهداشتی رخ‌داده در آنها به نوعی کم‌کاری در حوزه اختیارات و قوانین تلقی می‌گردد.

 2. دلفین‌ها پستانداران دریایی متعلق به حیات وحش هستند و غیرقابل پیش‌بینی (حتی اگر به خوبی تربیت شده باشند). دلفین‌ها بیماری‌هایی دارند که امکان انتقال آنها به انسان وجود دارد و همین‌طور انسان‌ها نیز بیماری‌هایی دارند که می‌تواند به دلفین‌ها منتقل گردد، مخصوصاً این انتقال در کودکان، افراد مسن و افرادی با ضعف نیروی ایمنی بیشتر رخ می‌دهد.

 3. تقریبا تمامی دلفیناریوم‌های دنیا مشابه باغ وحش‌ها مجوز دهی و بازرسی می‌شوند و تفاوتی میان این‌دو وجود ندارد و علاوه بر آن درست برخلاف کشور ایران، باغ وحش‌ها و دلفیناریوم‌ها در تمام دنیا اهداف اصلی‌شان تحقیق بر روی حیوانات در خصوص حفاظت گونه‌ای و فعالیت‌های آموزشی و تحقیقاتی می‌باشد، نه مثل ایران که فقط جنبه‌ی نمایشی و کسب درآمد توسط مالکان مطرح می‌باشد و هیچ سندی مبنی بر ثبت رکوردهای بهداشتی این حیوانات در باغ وحش‌ها و دلفیناریوم‌های ایران وجود ندارد، چه برسد به اسناد و مدارک تحقیقات بر روی حفاظت گونه‌ای آنها.

4. هر گونه تماس نزدیک با دلفین‌ها همانند آنچه در تصاویر ذیل این نوشتار مشاهده می‌نمایید که توسط مردم عادی و یا سلبریتی‌ها گرفته شده است، هر دو طرف (انسان‌ها و دلفین‌ها) را در معرض بیماری و عفونت قرار می‌دهد و علاوه بر به خطر انداختن بهداشت عمومی جامعه، اصول اصلی و اساسی بهداشت و رفاه دام را نیز زیر پا می‌گذارد و متاسفانه این رویه در دلفیناریوم‌های ایران با اخذ وجه اضافی از سوی مدیران این مراکز صورت می‌پذیرد و حتی به برخی از آنها (سلبریتی‌ها) خدمات لاکچری‌تری همچون «شنا با دلفین‌ها» و یا «دلفین‌تراپی» نیز ارائه می‌گردد.

 5. نگهداری از پستانداران دریایی اجباراً با فراهم ساختن موارد ذیل امکان‌پذیر است: ثبت و گزارش آبستنی، گزارش بیماری و درمان‌های صورت گرفته، نتایج آزمایشات بالینی و پاراکلینیکی، گزارش تولد و مرگ، علت مرگ و هرگونه نقل و انتقال و این اطلاعات می‌بایست برای دستگاه‌های نظارتی و عموم مردم قابل دسترس باشد.

 6. واردات پستانداران دریایی به منظور استفاده تجاری از آنها همانند آنچه در کشور ما رخ می‌دهد ممنوع شده و طی گزارشات ادواری و بازرسی‌های رسمی می‌بایست از وجود و تامین نیازهای اساسی همچون امکانات نگهداری، تغذیه، امکانات بهداشتی مراکز اطمینان حاصل شود.

 7. تامین دامپزشک دارای دانش و آموزش‌های لازم برای کار با پستانداران دریایی و حضور تمام‌وقت این دامپزشک و ثبت وقایع بهداشتی و شرح حال دلفین‌ها در زمان معاینه و یا درمان دلفین‌های بیمار که در دلفیناریوم‌ها بسیار اتفاق می‌افتد، از نیازهای اولیه این مراکز می‌باشد.

 8. تغذیه دلفین‌ها و پستانداران دریایی در طول نمایش‌هایی که برای عموم مردم صورت می‌گیرد، به دلیل القاء مجاز بودن تغذیه توسط مردم در حیات وحش ممنوع می‌باشد و همچنین می‌بایست تراکنش‌های رفتاری دلفین‌ها و پستانداران دریایی و مربی آنها توسط افراد صاحب‌نظر در این حوزه مورد ارزیابی قرار گیرد تا مخاطرات احتمالی برای طرفین شناسایی و مرتفع گردد.

 9. در دلفیناریوم‌های ایران هیچ‌یک از اطلاعات ذیل در اختیار مردم قرار نمی‌گیرد: نام علمی دلفین، اینکه دلفین‌ها پستاندار می‌باشند، تغذیه دلفین‌ها چیست، پستاندران دریایی همچون انسان‌ها تولید مثل می‌نمایند، قسمت‌های مختلف بدن دلفین را تشریح نمایند، محل زندگی دلفین‌ها در ایران و جهان در کجاست، اینکه با توجه به وضعیت اقیانوس‌ها دلفین‌ها در معرض خطر می‌باشند، مخاطرات موجود برای دلفین‌ها همچون شکار- آلودگی صوتی- تغییرات اقلیمی و برخورد با کشتی‌ها، خصوصیات بیولوژیک و رفتاری دلفین‌ها، وضعیت حراست از گونه‌ی دلفین‌ها در ایران و جهان، مخاطرات موجود در خصوص پستانداران دریایی و نحوه مشارکت مردم در کاهش این مخاطرات.

 10. علاوه بر مخاطرات بهداشتی تماس نزدیک و لمس دلفین‌ها، به دلیل اینکه دلفین‌ها پوزه و دم و بدن بسیار قوی دارند گزارشاتی از مرگ انسان‌ها به این دلیل وجود دارد و به همین دلیل هرگونه اتفاق برای انسان‌ها در طول این نمایشات، مسئولیت سنگینی برای اجراکنندگان نمایش به ارمغان خواهد آورد و هرگونه استفاده از دلفین‌ها با عنوان استفاده درمانی Dolphin Assisted Therapy  ممنوع می‌باشد.

 11. بیماری‌ها از دلفین به انسان و بالعکس از انسان به دلفین انتقال می‌یابند و علی‌الخصوص دلفین‌ها به عفونت‌های تنفسی بسیار حساس می‌باشند و تعدادی بیماری باکتریایی در دلفین‌ها وجود دارد که از طریق تنفس و یا آلودگی زخم باز به انسان‌ها منتقل خواهد شد  (Buck and Schroeder, 1990 and Patterson, 1999) و  (Mazet et al., 2004) .

 12. ایمنی و امنیت جانی آموزش‌دهندگان از دیگر نکات مهم این ساختارها می‌باشد، چنانچه در سال‌های 2009 در تنریف، 2007 در لورو و 2010 در اورلاندو، آموزش‌هندگان توسط پستانداران آبزی کشته شده‌اند.

 13. شاید باور این موضوع که کرم ضد آفتاب بازدیدکنندگان، جواهرات و ناخن‌های آنان به دلفین‌ها آسیب می‌رساند و یا لمس بدن آنها و یا بوسیدن و حتی شنا در استخر آنها باعث وارد آمدن استرس به آنها می‌گردد، دشوار باشد.

 14. بسیاری از دلفین‌هایی که در اسارت نگهداری می‌شوند، توسط ماهی‌های یخ‌زده همراه با قرص‌های ویتامین و مینرال تغذیه می‌شوند، در حالی‌که در زیستگاه طبیعی‌شان از ماهی‌های زنده که کیفیت به مراتب بالاتری دارند استفاده می‌کنند.

 15. علل مرگ و میر اصلی ثبت شده برای دلفین‌ها پنومونی می‌باشد که معمولا ً در اثر سایر عواملی همچون استرس و یا سیستم ایمنی تضعیف شده به‌خاطر تغذیه نادرست و یا مشکلات و محدودیت‌های رفتاری رخ می‌دهد. درگیری‌ها و عفونت‌های باکتریایی از دیگر عوامل اصلی دخیل در مرگ آنها می‌باشند و به همین دلیل آنتی‌یوتیک‌ها و بهبود دهنده‌های زخم از جمله مواردی است که بسیار برای آنها تجویز می‌شود.

همیشه خندان بودن دلفین‌ها دلیل بر شاد بودن آنها و یا منعکس‌کننده حالات روحی آنها نیست بلکه شکل و ساختار آناتومیکی آنهاست که ظاهر آنها را خندان نشان می‌هد.

از نقطه نظر رفاه دام و حقوق مربوط به آن، تجارت دلفین یک عمل غیرقانونی و به شدت صدمه‌کننده به جمعیت دلفین‌هاست و پستاندار دریایی که روزانه بالغ بر 100 کیلومتر شنا می‌کند هیچ امکانی برای انجام یک ده‌هزارم آن را نیز ندارد و هر بار که شما بلیطی برای بازدید از دلفیناریوم خریداری می‌نمایید، مالکان و مسئولان آن را برای ادامه‌ی این تجارت سنگدلانه راسخ‌تر می‌سازید.