حال و هوای دانشجویان تازه‌وارد به دانشکده دامپزشکی چگونه است؟/ بررسی تفاوت‌های شخصیتی دانشجویان درس‌خوان با دانشجویان دائم‌المشروط!

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: بررسی نگرش دانشجویان دامپزشکی در بدو ورود به این رشته و اطلاع از حال و هوای آنها می‌تواند در نوع خود جالب باشد. «پگاه تقوایی» مشاور تحصیلی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران که خودش کارشناس ارشد مشاوره و راهنمایی دارد، یکی از افرادی است که بیشترین ارتباط عاطفی را در طول تحصیل با دانشجویان برقرار می‌کند. وی که از ۱۰ سال پیش در دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران فعالیت دارد، از تجاربش در این زمینه به حکیم مهر می‌گوید.

حکیم مهر:‌ احساس خود شما به‌عنوان یک مشاور نسبت به رشته دامپزشکی چیست؟

در ابتدا خودم خیلی این رشته را نمی‌شناختم و تصور می‌کردم که صرفاً ارتباط با حیوان است، اما زمانی که وارد رشته شدم و آن را شناختم، به این نتیجه رسیدم که واقعا رشته خوبی است و احساس می‌کنم که می‌توانم آن را بیشتر از پزشکی دوست داشته باشم. چراکه بازار کار متنوع و ابعاد گسترده‌ای دارد. یعنی صرفاً ارتباط با حیوان نیست؛ دامپزشکان، هم می‌توانند کارهای بالینی انجام دهند و هم کارهای آزمایشگاهی. دانشجویان نیز می‌توانند در فیلد مواد غذایی وارد شده و جذب کارخانه‌های مواد غذایی شوند یا در حوزه فعالیت‌های آزمایشگاهی، آبزیان، طیور و ... ورود کنند، علی‌الخصوص که امروزه بخش طیور ازجمله پرورش شترمرغ یا پرندگان بازار کار فعالی دارد. لذا وقتی رشته دامپزشکی را شناختم، احساس کردم که این رشته بازار کار خیلی خوبی دارد و سعی کردم در این سال‌ها، این رشته را به خود دانشجویان دامپزشکی نیز بشناسانم.

حکیم مهر: مهمترین دغدغه‌های ذهنی دانشجویان تازه وارد به رشته دامپزشکی چیست؟

 خیلی از دانشجویان تازه‌وارد، رشته پزشکی را مدنظر داشته و قبول نشده‌اند، بعضی‌ها علاقه‌ای به رشته دامپزشکی ندارند یا خانواده‌های آنها نسبت به این رشته گارد دارند و دائم به آنها می‌گویند که دامپزشکی ارتباط با حیوان بوده و رشته خوبی نیست، لذا هدف ما مخصوصا در ترم اول، سعی در معرفی رشته است.

حکیم مهر:‌ این هدف را چگونه دنبال می‌کنید؟

با اساتید صحبت می‌کنیم، برای دانشجویان جلساتی برقرار می‌کنیم و آنها را به بیمارستان‌های تخصصی مردآباد و امین‌آباد می‌بریم. نتیجه این کارها این است که خیلی از دانشجویان در همان ترم اول علاقه‌مند می‌شوند، رشته را می‌شناسند و می‌فهمند که دامپزشکی به چه معناست و چقدر فیلد متفاوت و گسترده‌ای دارد. حتی از افراد موفق این رشته دعوت می‌کنیم که برای بچه‌ها صحبت کنند. در این چند سال من به وضوح دیدم دانشجویانی را که از ترم ۴ و ۵ و سال ۲ و ۳، فیلد علاقه خود در دامپزشکی را پیدا می‌کنند و می‌دانند که کدام رشته را دنبال کنند. حتی با آن گروه خاص و اساتید آن لینک می‌شوند، مقاله کار می‌کنند و پایان نامه خود را در آن حوزه انتخاب می‌کنند. اینها برگ برنده را دارند و در آینده یک بازار کار خیلی خوب در درست خواهند داشت. حتی می‌توانند برای تخصص، در همان رشته‌ای که دوست دارند، ادامه تحصیل دهند.

در مقابل دانشجویانی را هم می‌بینم که در این ۶ سال تحصیل، باری به هر جهت درس می‌خوانند تا صرفا نمره‌ای بگیرند، مشروط نشوند و دامپزشکی تمام شود. در نهایت ممکن است که کار خوبی هم نداشته باشند و بگویند این رشته به درد نمی‌خورد و بازار کار خوبی ندارد. اما بچه‌هایی که در این رشته تلاش می‌کنند، بازار کار خوبی دارند و خیلی موفق هستند.

حکیم مهر:‌ حوزه فعالیت شما در زمینه معرفی رشته دامپزشکی، مربوط به بعد از ورود دانشجویان به دانشگاه است. برای قبل از آن هم برنامه‌ای دارید؟

ما در چند سال اخیر به این مساله فکر کردیم. یکی از معضلاتی که در ایران وجود دارد این است که دانش‌آموزان خیلی رشته دامپزشکی را نمی‌شناسند و صرفا به خاطر اینکه از رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی جا مانده‌اند، دامپزشکی را انتخاب کرده‌اند،‌ چون اسم پزشکی دارد.

ما به این نتیجه رسیدیم که اشکال کار ما از دبیرستان بیرون می‌آید و شاید مشاوره تحصیلی‌های ما دامپزشکی را به خوبی نمی‌شناسند که آن را به بچه‌ها ارائه دهند. لذا یک پکیج شامل یک کتابچه علمی که رشته دامپزشکی را معرفی می‌کرد، همراه با عکس و نوشته‌هایی خوب، آماده و در طول چند سال گذشته، آن را به دبیرستان‌های مختلف تهران یا حتی شهرستان‌ها ارسال کردیم تا بتوانیم مقداری این رشته را بشناسانیم. حتی مدتی در برنامه داشتیم که خود ما به‌عنوان مشاور برویم و در سطح دبیرستان‌ها صحبت کنیم اما شرایط آن فراهم نشد، چون آموزش و پرورش باید اجازه می‌داد و کمی شرایط آن سخت بود.

به طور کلی احساس من این است که اشکال کار در دبیرستان‌هاست و این ضعف باعث می‌شود که اگر با یک ورودی قابل توجه در رشته دامپزشکی مواجه شویم، در همان ترم اول شاهد ریزش آنها باشیم. کمااینکه خیلی از آنها به محض اینکه در دانشگاه‌های دیگر پزشکی یا دندانپزشکی قبول می‌شوند، می‌روند.

حکیم مهر: حتی در دانشگاه تهران هم این اتفاق می‌افتد؟

بله. در دانشگاه تهران هم این اتفاق می‌افتد و این ضعف همچنان وجود دارد و باید روی آن کار کرد.

حکیم مهر: چند درصد از ورودی‌های جدید، با علاقه رشته دامپزشکی را انتخاب می‌کنند؟

خیلی کم، شاید در حدود ۲۰ درصد.

حکیم مهر: شما به بازار کار خوب رشته دامپزشکی اشاره کردید، در حالی که یکی از نقدهایی که به این رشته وارد است، بازار کار اشباع شده آن است؛ علی‌الخصوص که اخیرا دانشکده‌های مختلفی بدون دارا بودن استانداردهای لازم راه‌اندازی شده و اقدام به جذب دانشجو می‌کنند. آیا واقعا بازار کار دامپزشکی خوب است؟

به نظر من بازار کار در دستان خود فرد دانشجوست. من این مساله را قبول ندارم که مثلا بازار کار برای یک رشته صد در صد است و برای یک رشته صفر درصد. این به خود فرد بر می‌گردد. اگر دانشجوی ما این احساس را داشته باشد که در طول ۶ سالی که به دانشگاه می‌آید، ۶ سال آینده کاری خود را رقم می‌زند، قضیه خیلی متفاوت می‌شود. اما متاسفانه وقتی برخی از آنها را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که ۱۲ سال است که در مدرسه و دبیرستان خوب درس خوانده که به دانشگاه بیاید اما بعد از آن دیگر همه چیز را تعطیل می‌کند و می‌گوید که من به هدفم رسیدم و حالا هم در حدی درس می‌خوانم تا واحدها پاس و این ۶ سال تمام شود، اما غافل از این است که در این ۶ سال، می‌تواند بازار کار خود را تنظیم کرده و رقم بزند که در آینده چه جایگاهی باید داشته باشد.

دانشجو در هر رشته‌ای که باشد، اگر از ابتدا تلاش کند و ارتباط خوبی با اساتید بگیرد، برنامه‌ریزی داشته باشد و مقاله‌نویسی و زبان کار کند، خواه ناخواه در هر رشته‌ای که باشد، بازار کار خوبی خواهد داشت. اما اگر در این چند سال فقط به فکر مشروط نشدن باشد، بازار کار و آینده خوبی نخواهد داشت و بعدا می‌گوید که رشته مشکل دارد، در صورتی که خیر، خود فرد مشکل دارد.

حکیم مهر:‌ اشاره کردید که در ترم‌های اول تحصیل، خیلی از دانشجویان فیلد مورد علاقه خود را پیدا می‌کنند. با توجه به مشترک بودن بسیاری از دروس در دوره عمومی، آیا پیدا کردن فیلد مورد علاقه، کمکی به دانشجویان می‌کند؟

اخیرا در بازنگری‌هایی که از واحدها صورت گرفته، تعدادی واحد اختیاری برای دانشجویان در نظر گرفته شده که هر کسی می‌تواند نسبت به فیلد مورد علاقه خود، این واحدها را انتخاب کند. در حال حاضر چند سالی است که این فرایند انجام می‌شود و دانشجویان از آن راضی هستند.

حکیم مهر:‌ اساتید دانشکده دامپزشکی را از منظر ارتباطی چطور ارزیابی می‌کنید؟

اساتید دانشکده علاوه بر جایگاه بالای علمی، از نظر ارتباطی نیز فوق‌العاده بوده و ارتباط بسیار مناسبی با دانشجوها برقرار می‌کنند و مشوق‌های خوبی برای آنها هستند؛ مگر اینکه دانشجویی نخواهد ارتباط برقرار کند و فقط به دنبال این باشد که درسی بخواند و نمره‌ای بگیرد.

حکیم مهر:‌ کسانی که با علاقه به رشته دامپزشکی می‌آیند، در مسیر تحصیل چه تفاوتی با سایرین دارند؟

مسلما هر فرد وقتی با علاقه وارد یک رشته تحصیلی یا کاری می‌شود، برای آن زحمت می‌کشد، چون آن را دوست دارد و به آن بها می‌دهد؛ همه جوره زحمت می‌کشد و یادگیری تمام وجود او می‌شود. این فرد خیلی متفاوت است با دانشجویی که سال چهارم است و همچنان مشروط می‌شود. زمانی که علت مشروطی از این دانشجو سوال می‌شود، به بی‌علاقگی و بی‌انگیزگی اشاره می‌کند. او خیلی متفاوت است با دانشجویی که می‌گوید پزشکی قبول می‌شدم اما دامپزشکی را انتخاب کردم چون این رشته را دوست دارم. من مشاور می‌بینم که او از ابتدا با چه ذوق و شوقی درس می‌خواند، به دنبال استاد است، مطلب جمع می‌کند و به کلاس و سمینار و کارگاه می‌رود. من می‌دانم که آینده کاری این فرد تا به کجاها می‌کشد که این قدر با علاقه به دنبال علم می‌رود و جوینده است در مقایسه با کسی که کلاس‌ها را یک درمیان می‌آید و صرفا امتحان پاس می‌کند.

حکیم مهر: به‌عنوان مشاور تحصیلی چه کمکی می‌توانید به افراد بی‌انگیزه کنید؟

راهکارهای مختلفی در این زمینه وجود دارد. یکی از کوچک‌ترین کارهایی که خود من می‌توانم انجام دهم این است که سعی کنم فرد را به سمت خودشناسی و خودآگاهی ببرم تا بداند که خودش باید تعیین هدف کند. اینکه برای ۵ سال و ۱۰ سال آینده چه اهدافی دارد و خود را به چه جایگاهی می‌برد. من احساس می‌کنم زمانی که این کار را می‌کنم، دانشجویان به خودشان می‌آیند و به این فکر می‌کنند که تا چند سال آینده قرار است چه کاره شوند و چه قدم‌هایی باید بردارند؟ الان چه بکنند؟ صرفا این نیست که الان درسی بخوانند و تمام شود. این آینده‌نگری می‌تواند یک موتور انگیزشی باشد که فرد به خود بیاید و کاری انجام دهد.

حکیم مهر: آیا خاطره‌ جالبی از دوران فعالیت خود در دانشگاه دارید؟‌

از یکی از دانشجویان که چند ترم مشروط شده بود خواستم که برای مشاوره به من مراجعه کند. او در جواب گفت که فکر نمی‌کنم مشکلات تحصیلی من ارتباطی به شما داشته باشد و من به جایگاهی رسیدم که بتوانم به خودم کمک کنم. در جواب گفتم که دوست داشتم به‌عنوان یک خواهر بزرگتر به تو کمک کنم اما اگر پیش من هم نمی‌آیی، لااقل سری به مرکز مشاوره دانشگاه تهران بزن. او نزدیک به یک سال به مشاوره‌ گروهی دانشگاه مراجعه کرد و یک روز به اتاق من آمد و معذرت خواهی و تشکر کرد و گفت که از  مشاوره‌ها استفاده زیادی کرده است و احساس می‌کند که انسان دیگری شده‌ است. من اطلاع دارم که آن دانشجو الان فارغ‌التحصیل شده، شغل خوبی دارد و از نظر شخصیتی انسان دیگری شده است.

حکیم مهر: چه توصیه‌ای به دانشجویان دارید؟

همیشه به دانشجویان می‌گویم که در این ۶ سال که اینجا هستید، صرفا درس نخوانید و بروید. اول بهتر است خودمان را اصلاح کنیم. همه ما مشکلاتی در زمینه‌های اضطرابی و افسردگی داریم و شاید خودمان را کامل نمی‌شناسیم. لذا بهتر است مقداری روی خودمان کار کنیم و بعد دامپزشک شویم.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.