کثرت فارغ‌التحصیلان دامپزشکی هیچ‌گاه دغدغه من نبوده است/ هرگاه به کشورهای غربی می‌روم، می‌بینم تعدادی شغل جدید برای دامپزشکان خود ایجاد کرده‌اند

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: استاد بازنشسته بخش جراحی گروه علوم درمانگاهی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، نگاه متفاوتی به مقوله کثرت فارغ‌التحصیلان دامپزشکی در ایران دارد. از نظر «دکتر ایرج نوروزیان» می‌توان به مساله تعداد زیاد فارغ‌التحصیلان دامپزشکی، به چشم یک فرصت نگاه کرد. مشروط به اینکه کمی خلاقیت برای کارآفرینی داشته باشیم.

حکیم مهر: آقای دکتر، مهمترین دغدغه‌های حوزه دامپزشکی چه چیزهایی هستند؟

بنده از نسل قدیم دامپزشکی ایران هستم؛ نسلی که ۲ برهه از زمان یعنی قبل از انقلاب و بعد از انقلاب را دیده است. این دغدغه همواره وجود داشته که این زمان و هزینه‌ای که برای شکل‌گیری یک دامپزشک اختصاص می‌یابد، در آینده، در چه جایی می‌خواهد صرف شود؟ دامپزشک فعالیت خود را در کجا می‌تواند متمرکز کند و چگونه قادر است فیدبک‌های اقتصادی مناسبی بگیرد تا یک زندگی با آرامش را که حق اوست، داشته باشد.

حکیم مهر:‌ آیا می‌توان گفت که کثرت فارغ‌التحصیلان دامپزشکی مهمترین دغدغه این حوزه است؟

این مساله هیچ‌ زمانی برای من به‌عنوان یک معلم دانشگاه، دغدغه نبوده است. من از همان اول هم که به شکل فعال در خدمت آموزش و پژوهش بودم، همیشه بخش خصوصی را برای فعال بودن هرچه بیشتر، تشویق کردم. کمااینکه بخش خصوصی می‌تواند ظرفیت‌های زیادی داشته باشد. اگرچه امروزه کثرت فارغ‌التحصیلان دامپزشکی به‌عنوان یک مساله چالش‌برانگیز مطرح شده است، اما ما می‌توانیم از بعد دیگری هم به این قضیه نگاه کنیم.

اولا باید خانواده‌های ایرانی را تکریم کنیم که علاقه‌مند به ادامه تحصیل فرزندان خود هستند. یعنی ورود به دانشگاه، برای آنها یک امر مقدس است. حتی خانواده‌هایی که از نظر بضاعت مالی دارای محدودیت‌ هستند هم این تشویق را در فرزندان خود ایجاد می‌کنند که وارد دانشگاه شوند و دانشگاه را به‌عنوان یک قطب معنایی و تکامل معرفتی در نظر می‌گیرند. به هر حال این مساله باید قدرشناسی شود.

حکیم مهر:‌ آینده این دانشجویان چه می‌شود؟

ما هم از این طرف باید بتوانیم برای فارغ‌التحصیلان خود، کارآفرینی کنیم. همان کاری که دنیای غرب کرده است. من هر زمان به بهانه‌های مختلف به آنجا می‌روم، می‌بینم که یک تعداد شغل جدید برای دامپزشکان خود ایجاد کردند. پیش خود می‌گویم دغدغه ما در مملکت این است که دامپزشکان ما بعد از فارغ‌التحصیلی فاقد شغل هستند، در حالی که دامپزشکان اینجا اصلا دغدغه ندارند. دامپزشکانی که در ایران با هزینه‌های قابل قبول و منطقی دکتر می‌شوند، به‌راحتی به آنجا می‌روند و آنها از توانمندی این دامپزشکان و همان آموزشی که گاهی اوقات از آن انتقاد می‌کنیم، استفاده می‌کنند و با هزینه کم، دکتر دامپزشک را به خدمت می‌گیرند و خیلی هم از این قضیه خوشحالند.

اگر دقیق‌تر نگاه کنید متوجه می‌شوید که تمام فارغ‌التحصیلان ما، حتی فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های آزاد در یک منطقه دورافتاده، در غرب خدماتی ارائه می‌دهند که باعث خوشحالی و افتخار است. من این فارغ‌التحصیلان را رد نمی‌کنم. ایرانی هر جا که باشد منشاء خدمات خواهد بود و فیدبک این فعل و انفعالات به خود ما هم برمی‌گردد. الان می‌بینیم که در بیشتر رده‌های پژوهشی از مقالات و کارهای تحقیقاتی آنها استفاده می‌کنیم و این باعث خوشحالی است.

من برای یک فرصت مطالعاتی به دانشگاه لس آنجلس رفته بودم. آنجا یک نفر به نام "دکتر کلی" فعالیت می‌کرد که رئیس انجمن بیماری‌های عفونی آمریکا بود و با من دوست شده بود. ایشان در زمینه گرفتاری‌های اقتصادی برای کسانی که کارهای علمی می‌کنند مثل جالبی به کار می‌برد و می‌گفت: «اگر می‌خواهی انسان پولداری شوی، برو یک چیز بخر و یک چیز بفروش. راهش مسیر دانش نیست.» البته که این مسیر یک غنای دیگر به انسان می‌دهد. شخصی که به دنبال علم می‌رود، از گرسنگی نمی‌میرد. امکان ندارد یک نفر که به دنبال تحصیلات دانشگاهی بوده، برای گرداندن زندگی خود دچار ضیق‌های مادی و اقتصادی شود. طبیعی است که این فرد با توجه به مسئولیت‌هایی هم که گرفته، شتاب زیادی برای ثروتمند شدن ندارد. زیباترین شکل ثروت آن است که انسان ذهن ثروتمند داشته باشد نه اینکه جیبش پر پول باشد. چقدر خوب است که دانشگاهیان ما ذهن ثروتمند داشته باشند که آن وقت یک بخش آن مساله تولید ثروت از طریق فکر و علم است. این مساله امکان‌پذیر است همانطور که در دنیای امروز می‌بینیم.

حکیم مهر: چطور می‌توانیم تجربه غرب را در ایران هم پیاده کرده و برای فارغ‌التحصیلان کارآفرینی کنیم؟

حتما می‌شود و پتانسیل آن در ایران وجود دارد. ما به اشکال مختلف می‌توانیم فکرهای جدید ارائه دهیم. باید یک مقدار توزیع خدمات را عادلانه‌تر کنیم و مسئولیت‌ها را به شکل مناسب اختصاص دهیم. یعنی باید مسئولیت‌پذیری افراد را نسبت به خدماتی که می‌دهند، بیشتر کنیم. نباید مجموعه را خیلی بسته نگه داریم، بلکه باید یک مقدار فرصت‌های شغلی جدید برای همگان تعریف کنیم و به فارغ‌التحصیلان و دانشجویان امکان استفاده از فرصت را بدهیم تا هیچ‌یک دغدغه‌ای نداشته باشند. به اعتقاد من باید یک پیشینه شغلی برای آنها در زمان‌هایی که تحصیل می‌کنند فراهم شود و چقدر خوب است در همان زمانی که درس می‌خوانند، وارد سیستم‌های کاری شوند که در آینده قرار است مسئولیت آن را به عهده بگیرند. من به‌ عنوان فردی که دستی در خدمات فیلدی داشته، خیلی نگران آینده دانشجویان نیستم. فقط به شرطی که این بچه‌ها بدانند چگونه باید خدمات را ارائه دهند و خود را برای مسئولیت‌پذیری کارها آماده کنند.

حکیم مهر: کیفیت آموزش را در مقایسه با غرب چطور ارزیابی می‌کنید؟

واقعیتی که وجود دارد این است که کیفیت آموزشی ما بد نیست. فقط امکانات آموزشی ما محدود است که می‌توانیم این امکانات آموزشی را با ارتباطات خیلی نزدیک با مجموعه‌هایی که به نوعی می‌توانند این فرایند آموزشی را قوی کنند، بیشتر کنیم. الان این همه واحدهای تولیدی داریم که به نوعی با رشته دامپزشکی مرتبط هستند. باید به شکلی این ارتباط را تعریف کنیم که بده بستان‌ها را موازنه کند. یعنی ما احساس کنیم که همه به هم وابسته هستیم. هر چه فرصت‌ها بیشتر باشد، جرقه‌های فکری در من بیشتر می‌شود و فیدبک علمی من هم می‌تواند در مجموعه‌های اقتصادی  جلوه کند. اگر یک مقدار منصفانه حرکت کنیم و این فرصت را به خود بدهیم که روی مسائل کارآفرینی و فضاسازی برای برقراری خدمات موازنه حرکت کنیم، این همه تنش پیش نمی‌آید.

جمهوری اسلامی ایران با توجه مانیفست خود، نباید نگران این باشد که فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در جاهای مختلف دنیا فعالیت کنند. همه اینها می‌توانند سفیران علمی خوبی باشند برای دنیایی که دلمان می‌خواهد با آن دنیا تعامل داشته باشیم.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.