بیانیه پایانی همایش یک‌روزه آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان در موسسه رازی/ پیشنهاد تصویب «طرح ملی مبارزه با آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان»

در تبیین طرح ملی خواهشا انگیزه های نیروی انسانی دیده شود ,کارمندان فقیر دامپزشکی اکنون نیازمند شما هستند.

اگر من بودم این قسمت را "نقش و حمایت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برجسته تر از قبل گردد" را اینطور تنظیم می کردم "نقش و خدمات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای پیش گیری از صدمات انسانی برجسته تر از قبل گردد" بنظرم اونا هم باید خدمات مستقیم بدهند حمایت معنی ندارد.

واقعا خدا از مسببين فقر ما كارمندان دامپزشكي نگذره.

به كمپين دامپزشكان دولتي فقير بپيونديد.

يکسان سازي زاويه ديد و همکاري مسئولانه و پاسخگويانه بين سازماني دو ضرورت جهت اجرائي نمودن برنامه پيشگيري و کنترل آنفلونزاي فوق حاد پرندگان در کشور

رضا طرقي، عضو هئيت علمي موسسه تحقيقات واکسن و سرمسازي رازي مشهد

روز 24 بهمن ماه همايش ملي یک روزه آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در محل موسسه رازي کرج با ارائه سخنراني ها و پانل هاي علمي برگزار شد که در سايت شما به پاره اي از مطالب ارائه شده و بيانيه صادر شده پرداخته شد. سخنراني ها به ترتيب توسط نمايندگان سازمان دامپزشکي کشور، موسسه رازي ، وزارت بهداشت و دانشکده دامپزشکي تهران انجام شد. چون بيشتر زمان همايش به سخنراني ها معطوف و زمان کمتري به بحث، گفتگو و تبادل نظر پيرامون روش هاي اجرائي پرداخته شد در اين نوشته سعي بر آن دارم مطالبي را که بنا داشتم در همايش مطرح نمايم و وقت کافي براي اين همه نبود را با نگاه تحليلي-پيشنهادي به تحرير آورم شايد که مفيد واقع گردد.
يکسان سازي زاويه ديد:
شايد مهمترين چالشي که از مجموع سخنراني ها بخصوص نماينده سازمان دامپزشکي کشور قابل درک بود عدم وجود زوايه ديد همگرا در اجرائي نمودن برنامه پيشگيري و کنترل آنفلونزاي فوق حاد پرندگان بود. در سخنراني نماينده محترم سازمان بيان شد که طبق قانون (که به بندهاي قانوني به ريز اشاره شد) توليت و مرجع ذیصلاح ملی برای پیشگیری، کنترل و ریشه کنی بیماری های دام و طیور در سطح کشور سازمان دامپزشکي کشور مي باشد. به عبارتي مسئوليت مستقيم اين امر خطير با سازمان دامپزشکي کشور مي باشد. در ادامه ايشان به اهداف سازمان (محافظت استانهاي غير آلوده، حذف بيماري از استانهاي کمتر آلوده و کاهش وقوع بيماري در مناطق اندميک) ،تهديدهاي پيش روي سازمان و نسخه هاي حل مشکل که مشتمل بر برنامه هاي واکسيناسيون هدفدار با تاييد کارشناسان برجسته خارج از کشور بود، پرداختند.
نکات برجسته در اين سخنراني اتکاء بسيار زياد بر مسئوليت اجرائي و قانوني اين چالش ملي با سازمان دامپزشکي کشور و در نظر گرفتن نسخه واکسيناسيون کارشناسان برجسته خارجي براي برون رفت از اين بحران بود.
اگرچه همگان بر اين باوريم که مسئوليت، رهبري و هدايت برنامه هاي پيشگيري و کنترل بيماري ها دام و طيور با سازمان دامپزشکي کشور است و هر گونه تصميم گيري در اين سازمان انجام مي شود ولي بايستي توجه داشته باشيم اين امر در خصوص آنفلونزاي فوق حاد پرندگان در سايه وجود يک زوايه ديد همگراي بين سازمان هاي ذيربط حاصل خواهد شد. چون اين مشکل يک مشکل فراسازماني است و نياز به کمک ساير سازمان هاي دولتي و غير دولتي مي باشد. اعلام اينکه اين نسخه درماني سازمان است و مسئوليتش هم با سازمان است نه تنها القاي تصور وجود عملي ديد واگراي سازمان دامپزشکي را خواهد کرد بلکه حساسيت هاي فردي و خارج سازماني زيادي را ايجاد خواهد کرد. توجه داشته باشيم بند هاي قانوني که نماينده محترم سازمان اعلام نمودند بندهاي قانوني است که از قبل بوده و هم اکنون نيز هست و با وجود همين بندهاي قانوني بوده است که وضعيت موجود ما ايجاد شده است ( آفتاب آمد دليل آفتاب). لذا به نظر ميرسد با نگاه علت و معلولي مشکل را بايستي در جاي ديگر جستجو کرد که قبلا بنده در مقاله قبلي در همين سايت به مواردي اشاره داشتم.
بايستي در نظر داشت اگرچه سازمان دامپزشکي در اين خصوص تصميم گيرنده نهايي است ولي براي اتخاذ يک تصميم ملي عقلائي نياز بسيار شديدي به مشارکت و همکاری ساير سازمان هاي دولتي و غير دولتي به عنوان ياوران تصميم ساز هست. شرکت حداکثري کارشناسان و متخصصان داخلي اين سازمان ها در حداقل زمان ممکنه به عنوان مشاوران تصميم ساز نه تصميم گير موجب خواهد شد ضريب اشتباه و ميزان خطر در تصميم گرفته شده حداقلي شود. توجه يک جانبه به پيشنهادات کارشناسان داخلي يا خارجي تداعي نوعي نگاه افراطي و تفريطي را مي نمايد که بايستي شديدا از آن پرهيز نمود.چه بسا اگر همان کارشناسان خارجي براي چند سالي در اين کشور کار کنند و با تمام جوانب کار آشنا شوند شايد که نسخه ديگري را توصيه نمايند. اگر اين نسخه يک نسخه طلائي بوده است چرا اين نسخه تا کنون در کشورهايي که اين کارشناسان در آنجا زندگي مي کنند تا کنون تجويز نشده است. عموما نوع برخورد براي تصميم گيري هاي ملي در جلسات کارشناسي مبتني بر بحث و اغناست. يک تصميم ملي عموما در کار گروه هاي متفاوت مورد بررسي، نقد و ارزيابي قرار ميگيرد تا جوانب کار از زواياي مختلف ديده شود. اعلام مکرر برنامه واکسيناسيون از سوي سازمان دامپزشکي با پشتوانه اينکه کارشناسان خارجي آنرا تاييد کرده اند بدون اينکه به سئوالات مطرح شده از سوي کارشناسان داخلي جوابي داده شود نه تنها منجر به اتخاذ يک تصيميم ملي واقعي نمي گردد بلکه در درازمدت موجب حساسيت هاي زياد و اتلاف وقت هاي طلائي ميگرد.
همچنين بايستي به اين نکته توجه داشته باشيم هر جلسه تخصصي که در اين خصوص گذاشته مي شود و موضوع مورد واکاوي قرار ميگيرد گامي است که براي مشروعيت بخشي براي اين تصميم ملي برداشته مي شود. همانطور که ميدانيم مشروعيت داشتن يک تصميم يک الزام حتمي براي يک تصميم بزرگ است. القاي نگاه از بالا به پايين و عدم توجه به نظر کارشناسان داخلي از وجاهت و مشروعيت يک تصميم شديدا ميکاهد و زمينه را براي احتمال شکست تصميم فراهم مي آورد. جهت ر سيدن به يک تصميم تمام عيار شايسته است زوايه ديدمان را از يک نگاه سازماني صرف به سمت زاويه ديدي که معرف جامعه دامپزشکي کشور باشد تغيير دهيم و سپس در يک نگاه کلان تر به منظور حفظ سلامت جامعه انساني و دامي،دستورالعمل هاي پيشگيري و کنترل آنفلونزاي فوق حاد پرندگان را به اجرا در آوريم. القاي نگاه صرف سازماني در اين لحظات حساس فقط در حد تحسين براي داشتن تعصب سازماني قابل تقدير است و نه بيشتر.
همکاري مسئولانه و پاسخگويانه بين سازماني:
شنيدن سخنراني نماينده محترم وزارت بهداشت از اين نظر براي بنده بسيار حائز اهميت بود که در واقع ايشان نمايندگي وزارتي را برعهده داشتند که در سال هاي اخير به تنهايي در حدود 25 درصد کل بودجه کشور را براي حفظ سلامت جامعه انساني کشور به هزينه گرفته بودند و از طرفي در کنترل بيماري هاي واگير و حفظ امنيت سلامت جامعه داراي کارنامه قابل قبولي بودند. البته با اين توجه که شرايط سياسي ، اجتماعي و ... کشور براي اين وزارت خانه همانند ساير وزارت خانه ها بوده است. ايشان در خصوص واکسيناسيون به صورت ويژه به محور مديريت برنامه و مديريتي بودن موضوع توجه داشتند و اصرار زيادي بر اين نکته داشتند که بايستي ارزيابي همه جانبه اي از بايد و نبايدهاي مديريتي قبل از انجام هر گونه تصميمي صورت گيرد. اشاره شد که مقوله واکسيناسيون يک مقوله مديريتي بسيار سنگين است و کسي بايستي مسئوليت اين تصميم را با همه جوانبش را بپذيرد. از اينروي يک سطح حداکثري از اغناء کارشناسي به عنوان پشتوانه تصميم بايستي وجود داشته باشد. جهت قانع شدن کارشناسان اين وزارت خانه تعداد زيادي سئوال مطرح شد که بايستي قبل از شروع واکسيناسيون براي آنها پاسخ مناسب ارائه شود.
نکته قابل توجه ديگر اينکه ايشان اشاره نمودندکه بهر حال حدود 24 ميليون پرنده تا کنون تلف يا معدوم شده است بدين منظور که امنيت سلامت براي جامعه انساني حفظ شود. اگرچه مي دانيم جهت جلوگيري از پاندمي انساني ديگر، ما انسان ها دست به اين معدوم سازي وسيع مي زنيم ولي به عنوان يک دامپزشک که بايستي مدافع حقوق بيماران خود (حيوانات) باشيم احساس بسيار بدي داشتم زماني که متوجه شدم آنگونه که بايد احساس واقعي ناشي از دست دادن 24 ميليون بيمارمان در ما زنده نيست. اگرچه همکاران ما در وزارت بهداشت بايستي مدافع حقوق سلامت انسان ها باشند ولي ما نيز نبايستي فراموش کنيم که وظيفه اصلي ما به عنوان دامپزشک دفاع از حقوق حيوانات و در مرحله بعد مشتريان يعني پرورش دهندگان پرندگان است.
براي حفظ امنيت سلامت جامعه انساني ما دامپزشکان بايستي جوابگوي بسياري از سئوالات در خصوص آنفلونزاي فوق حاد پرندگان باشيم و از طرفي قبول همگان بر اين است که اين مهم يک مشکل ملي است و از عهده يک سازمان و حتي يک وزارت خانه بر نمي آيد لذا در سرتاسر اين سخنراني اين سئوال براي من مطرح بود که نقش عملياتي و يا ديناميک اجرائي وزارت بهداشت در اين چند سال گذشته براي پيشگيري و کنترل بيماري چه بوده است؟ اگرچه عنوان شد که هم اکنون همکاري در سطح بسيار خوبي برقرار است و در گذشته بصورت موردي همکاري ها حتي فراتر از مسئولان بالا دستي وزارتخانه اي انجام شده است. ولي منظور اصلي ما در اين خصوص همکاري بين وزارتي مسئولانه، ضابطه مند بهمراه پاسخگويي در قبال وظايف تعريف شده است. از اينروي است که به عنوان دومين ضرورت مي توان به تقسيم شدن مسئوليت ها در بين وزارت خانه هاي ذينفع اشاره نمود.بطوريکه فقط اين سازمان دامپزشکي نباشد که بايستي در تمامي حوزه ها جوابگو باشد. شايد ارائه طرح ملی مبارزه با آنفلوانزای فوق حاد پرندگان با همکاری وزارت جهاد کشاورزی، وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در هیات دولت براي تعیین ردیف اعتباری مشخص که در بيانيه همايش مطرح شد مي تواند به عنوان يک پيشنهاد منطقي مطرح شود اگر فعالان صنعت طيور کشور و بخش خصوصي به اين مجموعه اضافه شوند. نکته قابل توجه اين است که نبايستي بصورت سنتي تمامي دولتي ها و تمام فعالان بخش خصوصي و صنعت بسيج شوند براي تعيين رديف اعتباري از دولت به گونه اي که در بيشتر اوقات به نظر ميرسد مسابقه اي براي گرفتن بيشتر اعتبار در جريان است. در بيشتر بحران ها اگر توجه شود اکثر دغدغه ها و صرف انرژي براي جذب بيشتر اعتبارات مي باشد در صورتيکه زماني با نگاه موشکافانه مشکلات را واکاوي نماييم متوجه مي شويم که در بسياري از موارد مشکل ما کمبود اعتبارات نيست. با اين وجود مشارکت مالي بخش خصوصي و فعالان صنعت طيور کشور در حل اين بحران ملي يک بايد بايستي باشد. در بسياري از موارد برنامه ريز تعجب زده مي شود که چرا صنعت با اين حجم بزرگ گردش مالي اش حاضر نيست براي حل مشکلاتش در زمينه آموزش و پژوهش اندکي هزينه که در واقع سرمايه گذاري نماييد. شايد همانگونه که اهميت و نقش آموزش و تحقيقات در بعد کلان کشور با نگاه توليد ثروت نهادينه نشده است انعکاس آن در پايين دست بايستي به همين صورت باشد. اين موضوع را به طور مفصل در سخنراني که در ششمین کنگره بین المللی دامپزشکی طیور تهران در اسفند ماه خواهم داشت بررسي خواهم نمود. به نظر بنده حال که فعالان صنعت دست همکاري و همياري همه جانبه براي حل مشکلاتشان دراز کردند بايستي فرصتي مغتنم شمرد، از ظرفيت هاي موجودشان بصورت بهينه استفاده نمود که در اين صورت اثربخشي کار بيشتر خواهد شد. حال که ويروس آنفلونزاي فوق حاد ما را به اجبار به سمت کار گروهي سوق داده است و چاره اي جز اين به نظر نمي رسد بهتر است فرصتي تلقي کرده از آن به بهترين وجه استفاده نماييم شايد تمريني باشد براي بيشتر با هم کار کردن.
نماينده محترم موسسه رازي اطلاعات سودمندي در خصوص تشخيص و مولکولاراپيدمولوژي بيماري در کشور دادند که در جاي خود بسيار با اهميت مي باشد. نکته قابل توجه اينکه زماني برنامه کلان پيشگيري و کنترل يک بيماري را در دست داريم بايد توجه داشته باشيم هر قسمت از برنامه هاي بيماري در زماني با اهميت تر است. در حال حاضر بايستي انرژي بيشتري براي مسائل مربوط به پيشگيري و کنترل گذاشت مثلا فراخواني بهترين پيشنهاد براي دفع کودهاي آلوده. البته اين بدان معني است که همانطوريکه واحد تشخيص در حال درست انجام دادن کار خودش است عين اين کار بايستي در ساير حوزه ها انجام گيرد و توزيع انرژي و هزينه در حوزه هاي مختلف بايستي بسته به مرحله اي از بيماري که در آن قرار داريم مديريت شود.
نماينده محترم دانشکده دامپزشکي تهران در خصوص کليات بيماري سخنراني نمودند و تاکيد ويژه بر روش هاي کلاسيک پيشگيري و کنترل بيماري داشتند.
زماني از روش هاي کلاسيک پيشگيري و کنترل بيماري صحبت به ميان مي آيد بصورت تکرار شونده اي اين سئوال از سوي همکاران واحد اجرا مطرح مي شود که خوب نهايتا برنامه شما براي وضعيت موجود چيست؟ حداقل از منظر بنده براي بيماري آنفلونزاي فوق حاد تکليف خيلي مشخص است. اگر يک جستجوي ساده در هر قسمت از اينترنت انجام شود با پروتکل هاي مشخص اين بيماري مواجه مي شويد که بهتر از همه اين ها در خود سازمان دامپزشکي کشور موجود است. به نظر ميرسد موضوع، داشتن يا نداشتن برنامه پيشنهادي نيست بلکه موضوع وسعت عمق فاجعه اي است که اتفاق افتاده است بطوريکه جمع کردن آن بسيار بسيار مشکل و بسيار هزينه بر خواهد بود. شايد آنقدر مشکل گسترده و پرهزينه شده است که ديگر انجام يک پروتکل استاندارد از توان يک سازمان يا يک وزارت خانه خارج شده است. و اين آن چيزي است که کسي حاضر نيست در باره اش سخني به ميان آورد. حال بايستي هزينه منفعت کرد که آيا بهتر است روش تست کشتار را که در کوتاه مدت بسيار مشکل و پر هزينه و در درازمدت کم هزينه را انتخاب نماييم که اکثريت بر اين باورند يا اينکه نه بايستي مرهمي به نام واکسيناسيون براي اين زخم در کوتاه مدت پيشنهاد کرد و فعلا لازم نيست هزينه منفعت بلند مدتي داشته باشيم. جالب است اين نوع نگاه ما را به ياد مرغداراني مي اندازد که در دوره پرورش قبلي شان متحمل ضرر عمده اي شده اند و بدون توجه جدي به پاکسازي سالن ها تعجيل بسيار زيادي براي شروع دوره بعدي پرورشي خود دارند به چشم داشت اينکه هرچه زودتر جبران مافات گذشته را انجام دهند. آيا واقعا کسي نمي داند با اين حجم زياد بار ويروسي در مناطق پر ريسک امکان آلوده شدن پرندگان جديد الورد بسيار زياد است. شايدپس ازواکسيناسيون از حجم تلفات کاسته شود ولي از حجم عفونت ويروسي چه؟ و خيلي از سئوالات ديگر شبيه به اين که ذکر آنها تکرار مکررات است و تا کنون جوابي براي آنها داده نشده است. اگر تصمیم بر واکسیناسیون گرفته شده، چرا دلیل قانع کننده و کارشناس پسندی که موجب اقناع متخصصین رشته گردد، ارائه نمی شود. در اين موقع يک ضرب المثل انگليسي برايم تداعي مي شود که مي گويد عجله خيلي زياد در کار خود موجب ضايعات و اشتباهات گرانتري مي شود (Haste makes waste).
از نکات جالب توجه ديگر به سان ساير جلسات علمي تخصصي ما نبود مديران ارشد تصميم گير در اين همايش و يا عدم حضور تمام وقت مدیران تصمیم گیر مياني در جلسات این همایش بود. البته اين مهم موضوع جديدي نيست و سال هاي طولاني است که ما از اين مشکل رنج مي بريم. شايد اگر از چند سال قبل در اين جلسات فعالانه شرکت مي کرديم لازم نبود 24 ميليون پرنده تلف يا معدوم شود تا به اين نتيجه برسيم که بايستي آنفلونزاي پرندگان را جدي بگيريم. به نظر بنده با توجه به اهميت و حياتي بودن مولفه امنيت سلامت در جامعه انساني و دامي، تفوق پيشگيري بر درمان، افزايش بي رويه انواع سرطان ها در کشور، مصرف بي رويه آنتي بيوتيک ها و بروز عوارض آنها و ..... بهتر است جمله اخير به صورت زير اصلاح شود که بايستي دامپزشکي را حداقل براي سلامتي خودمان براي کمتر هزينه کردن در حوزه سلامت انساني و دامي جدي بگيريم. کنترل بيشتر سرچشمه هاي آلودگي و بيماري هاي مختلف جامعه انساني ما در دستان دامپزشکان و متوليان کشاورزي اين کشور است. به جاي هزينه کرد يک چهارم کل بودجه کشور در حوزه سلامت آنهم بخصوص در حوزه درمان بهتر نيست مقداري به پيشگيري و صاحب نقش بودن ساير تخصص ها توجه شود. تا چه زماني ما قصد داريم در پايين دست رودخانه نشسته و به درمان مصرف کنندگان آب آلوده بپردازيم. اگرچه اين روند براي بسياري درآمدزاست ولي متضرر اصلي در دراز مدت خود مردم هستند. پس بهتر است بگوييم دامپزشکي را جدي بگيريد اگر مي خواهيد با هزينه کمتر جامعه انساني و دامي سالم تري داشته باشيد.
به عنوان پيشنهاد سوم بيانيه همايش به توسعه واحدهای صنعتی اینتگریشن طیور اشاره شده است که بايستي در نظر داشت اين پيشنهاد در ميان مدت و درازمدت روش مناسبي است ولي براي کوتاه مدت مي توان به پيشنهادات بهتري رسيد که موج شديد بيکاري در ميان انبوه پرورش کنندگان و فعالان صنعت ايجاد نشود.
در انتها پيشنهادد مي شود اداره جلسات علمي تخصصي با الگوي SWOT صورت گيرد تا بيان مسائل تکراري به حداقل رسيده و بتوان خيلي سريع تر به يک جمع بندي عملياتي رسيد.
به اميد ايراني آباد و سرافراز