آشنایی با شبکه جهانی آموزش با شفقت (اینترنیش)

حکیم مهر -  یادداشت وارده : اینترنیش و جهانی‎کردن جایگزین‎ها - دکتر شهاب‌الدین صافی / دکتر رامک روشنایی

اینترنیش یک شبکه گسترده بین المللی آموزش با شفقت است که  با  دانشجویان، مربیان، اساتید  و حامیان حیوانات در ارتباط است. هدف این شبکه معرفی و گسترش ابزارهای جایگزین استفاده از حیوانات در آموزشهای علوم زیستی ،پزشکی و دامپزشکی به اساتید، مربیان و همچنین حمایت از آسودگی وجدان دانشجویان می‎باشد.
اینترنیش سیستم عضوگیری ندارد و با هر شخص یا گروه یا سازمانی که هدف مشترکی در باره متوقف کردن استفاده نابجا از حیوانات و ترویج  اخلاق در آموزش دارد مشارکت می کند. اینترنیش با برگزاری آموزشهای بین‎المللی سعی در جهانی کردن جایگزین‎ها در کلاس‎های تشریح و آزمایشات حیوانی دارد.
در سال 2004 در پروژه آموزش اینترنیش در هندوستان، بیش از 400 مربی در طی 10 سمینار در این زمینه، تعلیم داده شدند. آموزشها توسط گروهی از مربیان هندی که با روشهای جایگزین آشنایی داشتند انجام شد. در بین این مربیان کسانی بودند که  خودشان نرم افزارهایی در این رابطه تهیه کرده بودند. در طی این سمینارها نرم افزارهای جایگزین برای آناتومی، جراحی، جانورشناسی، فیزیولوژی و فارماکولوژی در آموزشهای دامپزشکی معرفی شدند. اکثر شرکت‎کنندگان را مربیانی تشکیل می‎دادند که بسیار مشتاق یادگیری بوده و با کاهش چشمگیر آزمایش روی حیوانات موافق  و بسیاری از آنها با کنار گذاشتن کامل حیوان در آموزش موافق بودند. یکی از انگیزه‎های مهم بکار بردن جایگزین‎ها، فرصتی برای مدرن کردن آموزش و دسترسی به آموزش با کمک رایانه Computer assisted learning(CAL)  بود.
بسیاری از این ابزارهای جایگزین را با پرداخت حداقل هزینه می‎توان -از روی آنها کپی- تهیه کرد، مانند نرم افزار رایگان فارماکولوژی به نام Indian journal of pharmacology که بیش از سه هزار کپی از آن در سراسر هند پخش شده و این نرم افزار در 3 موسسه آموزشی، در مدت کمی جایگزین 1600 آزمایش روی حیوان شد.
برای تسهیل دسترسی به جایگزین‎ها و استفاده از آنها قبل از خریداری، اینترنیش سیستم قرض‎دهی را راه‎اندازی کرده است. این سیستم یک کتابخانه جهانی است که بیش از صد نوع سی دی  و دی وی دی ،نوار ویدیویی و شبیه‎ساز را بطور رایگان قرض می‎دهد. تابحال بیش از صدها قلم از جایگزین‎ها به مربیان، دانشجویان و حامیان حیوانات در بیش از 30 کشور جهان قرض داده شده است.
در مورد سابقه استفاده از روش‌های جایگزین در ایران می‌توان گفت: دکتر سپهر شفیع زاده در زمان دانشجویی خود در سال 1381 تعدادی از این ابزارها را از اینترنیش قرض گرفت و به دانشکده‎های ایران معرفی و نظر مساعد بعضی از اساتید را جلب نمود. بطور مثال دکتر قهرمانی استاد فارماکولوژی دانشگاه تهران قول همکاری و استفاده از جایگزین‎ها را داد. دکتر وطن‌پور استاد فارماکولوژی دانشگاه شهید بهشتی نیز استفاده از جایگزین ها را در سال تحصیلی 89 در دستور کار خود قرار داده است. دکتر صادقی استاد فارماکولوژی دانشکده دامپزشکی تهران حدود 11 سال است که بنابر تجارب خود در طول زمان تحصیل در کشور هلند در کلاس‎های عملی خویش از روش‎های جایگزین استفاده می‎کند. دکتر تشفام استاد فیزیولوژی واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی نیز با این ابزار آشنایی داشته و در کلاسهای درس خود آنها را بکار می‌برد و مؤثر بودن آن‌ها را تائید می کند.
تنها حرکتی که دانشکده‎ها برای ایجاد تحول در آموزش و مدرن کردن و اخلاقی کردن آن باید انجام دهند، مجهز شدن به تعداد  کافی کامپیوتر و خریداری ابزارهای جایگزین و تنها کاری که اساتید لازم است در این راستا انجام دهند، یافتن بهترین ترکیب مناسب از جایگزین‎ها برای برنامه‎های آموزشی خودشان است. علاوه بر دسترسی به ابزارها و آموزش مربیان، جهانی‎شدن جایگزین‎ها نیازمند دسترسی به اطلاعات جدید است. وبسایت اینترنیش www.interniche.org به 20 زبان دنیا، از جمله به زبان فارسی (توسط دکتر شفیع زاده) ترجمه شده است.
کتاب (از خوکچه هندی تا ماوس کامپیوتر) توسط اینترنیش انتشار یافته که حاوی اطلاعات کاملی در مورد 500 ابزار جایگزین میباشد.
گاهی نمونه هایی مانند کشور ایران نشان می‎دهند که گروه های کوچک،حتی یک شخص به تنهایی ،قادر به برداشتن اولین قدم بسوی یک تحول بزرگ می‎باشد. هر کدام از ما برای ایجاد تغییر ، قدرتمندتر از آن هستیم که فکر می‎کنیم و راه برای ایجاد تغییر هموارتر از آن است که به‌نظر می‎رسد.
امروزه اساتید بسیاری در سراسر جهان  آماده و مشتاق بالابردن سطح آموزش و تعویض روشهای سنتی آزمایشگاهی (wet labs) با روشهای نوین و پیشرفته (dry labs)  هستند. روش‎هایی که نه تنها کیفیت آموزش و سطح علمی دانشجو را افزایش می‎دهد و از لحاظ اقتصادی نیز به نفع دانشکده‎ها است، بلکه باعث تخریب وجدان دانشجو و مربی و نابودی حیات و زندگی حیوانات زنده  هم نمی‏گردد.
 اساتید بسیاری توانسته اند بطور کامل استفاده آسیب رسان به حیوانات را متوقف کنند و تجربیات خود را در اختیار دیگران قرار دهند. از جمله این اساتید، Prof.Amarendhra Kumar استاد آناتومی دانشگاه Tufts در بوستون است که از برنامه اجساد اهدایی که بطور اخلاقی تهیه می‎شوند و توسط صاحبان حیواناتی که به مرگ طبیعی از دنیا رفته‎اند و به دانشگاه اهدا می شوند، حمایت می‎کند . Prof.Barbara Smuts استاد بیولوژی دانشگاه میشیگان، طرح مطالعات غیر تهاجمی میدانی را به جای کار روی حیوانات آزمایشگاهی در دروس جانورشناسی  اجرا می‎کند.
کنفرانس هند بیش از هر چیزی نشان داد که اکنون زمان غیر قابل توقفی برای متحول کردن روشهای سنتی آموزش و استفاده از جایگزین ها می‎باشد. استفاده آسیب رسان از حیوان هیچ ارزشی نداشته و با اصول اخلاقی پزشکی و دامپزشکی و حفاظت از محیط زیست مغایرت دارد. گروه‎های بسیاری مانند سازمان‎های حمایت کننده از حقوق کودکان، حقوق زنان، حقوق کارگران و غیره در تلاش برای  ایجاد جامعه ای بدون خشونت  و تبعیض  برای انسانها هستند اما آنها از خشونت و آزاری که  خود هر روز بر سر حیوانات در آزمایشگاه‎ها و مراکز آموزشی و تحقیقاتی می‎آورند، ناآگاه و یا نسبت به آن بی‎تفاوت هستند. باید توجه کرد که خشونت در آستانه در آزمایشگاه‎ها متوقف نمی‌شود و به سایر قسمت‎های جامعه از جمله خانواده‌ها گسترش می‌یابد.
آموزش اخلاقی با استفاده از ابزارهای جایگزین، برای ایجاد جامعه‎ای آبرومند و انسانی، جامعه‎ای که در آن رحم و شفقت به تمام موجوداتی که خداوند آنها را آفریده، برای برقراری صلح جهانی الزامی است.