حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: صرفاً علاقه شخصی، او را به حوزه دامپزشکی وارد کرده و امروز عضو هیات علمی و دانشیار گروه انگلشناسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران است. «دکتر بهنام مشگی» از همان ابتدا به انگلها، شکل، چرخه زندگي، نحوه تعامل و بیماریزایی آنها علاقهمند بود و امروز از اینکه زندگی خود را مصروف تحقیق و پژوهش در این عرصه کرده، بسیار راضی است. او از اینکه میتواند یافتههای خود را به دانشجویانش منتقل کند، احساس خوبی دارد.
حکیم مهر: آقای دکتر، موضوعات اصلی مطالعاتی شما چه مواردی هستند؟
فعالیتهای علمی اصلی بنده، حوزه انگلشناسی بوده است. انگلشناسی گرایشهای مختلف دارد و در زمینه تشخیص، بیولوژی، ايمونولوژی، كنترل زيستي و ... گسترده شده است. در واقع به این شکل است که هرچه جلوتر میرویم، متوجه میشویم که ندانستهها و آنچه باید بدانیم چقدر زیاد هستند. نگارش کتاب، مقاله و کارهای تحقیقاتی در این حوزه تخصصی از سایر فعالیتهای بنده بوده است. با دانشجویان به مثابه يك دوست در ارتباط هستم و کارهای پژوهشی را نیز ادامه میدهم. در کل این شکل از زندگی کاری را دوست دارم.
حکیم مهر: تاکنون چه تعداد کتاب تالیف یا ترجمه کردهاید؟
۳ کتاب شامل یک کتاب تالیف و ۲ کتاب ترجمه که البته با کمک همکاران عزیزم بوده است و در حال حاضر هم كتاب ديگري در دست تالیف است.
حکیم مهر: شما سالهای زیادی در عرصه دامپزشکی مشغول تحقیق و پژوهش بودهاید. مهمترین مشکلات این رشته را در چه چیزهایی دیدید؟
سوال بسیار خوب و به جایی است و البته پاسخ به آن در بر دارنده موارد متعددي است. آموزش دامپزشکی فی نفسه بسیار بالنده است و در واقع تعامل با موجوداتی است که کشف بطن آنها، درمان آنها، در فکر بهتر شدن حیات آنها و سلامت آنها بالندگی خاص خود را دارد. تمام این مجموعه به سلامت جامعه گره میخورد، چراکه طرف دیگر داستان، انسان است.
بنده معتقد هستم که تمام جوانان این مملکت باید تحصیل کنند و در این شکی ندارم. به هر حال یک نفر علاقهمند به جراحی قلب است، دیگری مکانیک، دیگری نجوم و اخترفيزيك، اما باید ببینیم تا چه اندازه تاب و تحمل پرورش دانشجویان این رشتهها را داریم.
در رشته دامپزشکی باید امکانات وزارتخانه و سازمان دامپزشکی را بسنجیم و ببینیم ظرفيت واقع موجود چقدر است و در اين راستا نياز سنجي، نه مجازي كه واقعي صورت پذيرد. تاسيس يك دانشكده و يا اموزشكده كه منظور بصورت غيردولتي است قطعا نياز به نيازسنجي داشته و ساز و كار خاص خود را مي طلبد. شايد وجود دانشكده هاي بيشمار و همچنين دانش آموختگان، شرایط را قدری پیچیده میکند.
البته بنده خود را در این زمینه صاحبنظر نمیدانم. من معلم هستم، سر کلاس حاضر میشوم، تدريس را حرفه اي دقیق میبینیم و از اين رو با وسواس آموخته هاي علمي و تجربي را انتقال میدهم. کسانی که این مدیریت را بر عهده دارند، باید بگویند در پس این اعمال چه تفکری وجود دارد. بنده این را نمیدانم چون در حوزه اجرا نیستم. حتما آنها هم معذوریتهایی دارند اما من امیدوارم که همه بخشهای موضوع به خوبی واکاوی شود. وقتی یک مسیر سه دههای رفته شد، برگشت آن سخت است و ممکن است تاوانها داده شود. ما باید سعي واقع بر ارايه يك كارنامه مطلوب و يا حداقل نزديك به ايده ال داشته باشيم.
به نظر من آموزش دامپزشکی با آن همه سختیهای خاص و منحصر به فرد خود، نياز به توجه بيشتر و ديده شدن دارد. ضرورت دارد، بمنظور رفع چالش ها و خلاءها مسايل متعدد و متنوعي را در تدوين و اجرا در نظر گرفت. تعداد دانشجو در سطح دکترای عمومی و نيز تحصيلات تكميلي اعم از كارشناسي ارشد و تخصص مهم است. همواره كيفيت بر كميت ارجح است؛ باید مشخص شود این تعداد دانشجو قرار است وارد کدام بازار شوند.
حکیم مهر: با توجه به ظرفیتهای امروز جامعه، شما جذب چند نفر دانشجو را برای یک سال کافی میدانید؟
این را نمیتوانم پاسخ دهم، اما میتوانم بگویم، شايد يك سوم این تعداد دانشجو زیاد باشد. تعداد دانشجو یک طرف است، تعداد آموزشکده ها و يا دانشكده هاي بیشمار طرف دیگر اين رخداد هستند. من واقعا هیچزمان رشته هاي حوزه پزشکی را به این شكل، ندیده و نخواهم دید. اما چه اتفاقی میافتد که این رشته میتواند این همه بار را تحمل کند. نباید فراموش کنیم که تنها رشته دکترای حرفهای وزارت علوم دامپزشکی است. اين رشته و نيز اساتيد معزز از توانمندي هاي منحصر به فردي برخودار هستند كه بارها و به كرات هم اين موضوعات به تبلور رسيده است؛ فکر میکنم باید قدر این مساله بیشتر دانسته شود. باید تفکر، اندیشه و تعمق بيشتر در تفكر را به کار گیریم و با دقت آينده نگري كنيم. در این صورت شاید بتوان با برنامهریزیهای دقیق و اصولی به آن بالندگی و شأنی که بایسته و شایسته است، برسیم.
حکیم مهر: به رشته پزشکی و سیاستهای وزارت بهداشت اشاره کردید. آیا شما با انتقال آموزش دامپزشکی به وزارت بهداشت موافق هستید؟
بلي، موافق این انتقال هستم. عملکرد وزارت بهداشت را در باب آموزش و پژوهش به عينه میبینم. این نه رویا است و نه خواب و خیال. همکاران خود را در وزارت بهداشت میبینم و پیشرفتی را که در علوم پزشکی رخ میدهد؛ البته در حال حاضر هم دامپزشكي خوش مي درخشد. پيدا و پنهان كه بر هيچ كس پوشيده نبوده و نيست؛ این پتانسیل و توانمندی در دامپزشکی وجود داشته و دارد. اساتید ما از نسل قدیم گرفته تا میانی و جوان از جان و دل و عاشقانه کار میکنند. اگر آنان در وزارت بهداشت با همین شدت و حدت، فعاليت هاي پژوهشي را دنبال كنند كه قطعاً اينگونه خواهد بود، به حتم شاهد پيشرفت هاي چشمگيرتری در عرصه مربوط خواهيم بود. خلاءهای موجود با انتقال آموزش رفع خواهد شد.
یک سوی دامپزشکی، انسان است. تمام مواد غذایی با منشاء پروتئینهای حیوانی و دامی، از شیر و لبنیات تا گوشت قرمز، سفيد و ... از کجا میآید؟ و ضامن سلامت و بهداشت انها كيست؟ مثال ها آنقدر زيادند كه آفتاب آمد دليل آفتاب.
به طور خلاصه در هم تنیدگی دامپزشکی با پزشکی بسیار زیاد است. مثلا همکاران ما روی قلب سگ و يا انگلهای گربه کار میکنند؛ علت آن چیست؟ تمام اینها مرتبط با انسان است. در حال حاضر دو نفر از اساتيد همكار بر روي برخي از جنبه هاي بيماري "ام اس" فعاليت پژوهشي مهمي دارند. آناتومي و بافتشناسی انسان و حیوان باید کنار هم قرار بگیرند، نه اینکه آناتومی حیوانی کنار رشته اي دور باشد. باید نگاه کرد که ارتباط کدام یک به هم نزدیکتر است؟
حکیم مهر: پژوهش دامپزشکی با چه مشکلاتی روبروست؟
هر اتفاقی که در حوزه پژوهش میافتد، حاصل عشق است. ما از جان و دل مایه می گذاریم و اگر این عشق نباشد، خیلی از دستاوردهای امروز را نمیدیدیم. چون این علاقه و تعلق خاطر و اخلاق مداری وجود دارد، سبب میشود که ما مسیرهای خود را پیدا کنیم. اما این فرق دارد با اینکه با چه امکاناتی به این نتیجه میرسيم؟ چنانچه امکانات بیشتری در اختيار قرار گيرد و مسیر پیش روی آنها بازتر باشد، خیلی سریعتر میتوانند حرکت کنند. یعنی مسیری را که درحالت عادی یک دهه زمان میبرد، در مدت ۵ سال و يا كمتر به اتمام میرسانند. به ديگر سخن، مسير از باب وجود وجوه مشابه و مشترك هموارتر مي گردد.
حکیم مهر: مهمترین دستاوردهای حوزه انگلشناسی حیوانات چه چیزهایی بوده است؟
اینجا تحقیقات مختلف انجام میگیرد، مثلا یک بار در زمینه کیتهای تشخیصی و یک بار در زمینه کنترل، پیشگیری و تهیه واکسن است. دستاوردهای ما متفاوت است. تمایل پژوهشی بنده ان است که تا جایی که بتوانم گرهای از مشکلی باز شود، اینکه فلان آلودگی باعث تاثیرات مخرب بر عملكرد یک گلهدار میشود، برای بنده خیلی سخت و گران است و از اينرو تمايل فطریم آن است كه تا جايي كه مقدور باشد، به این فرد کمک کنم. اینها بخش علمی قضیه است؛ این که در اجرا چه اتفاقی بیفتد بحث دیگری است. اینکه چقدر بتوان با آن مبارزه کرد که خسران اقتصادی دامدار تنزل يابد، از ديگر موضوعات است.
امیدوارم که مرزهای دانش و علم در این کشور روز به روز گستردهتر شود؛ حرکت در مرز دانش با همین امکاناتی که داریم. قرار نیست بگوییم فلان امکانات ناسا در اختیار ما قرار گیرد. باید بتوانیم با همین امکانات، حداکثر استفاده را ببریم و امیدوارم که این اتفاق رخ دهد.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.