حکیم مهر - نشریه «نسخه دامپزشکی» در آخرین شماره خود نوشت:
تلاش برای تثبیت موقعیت شغلی
انجمنهای صنفی مسئولان فنی بهداشتی نیازمند حمایت بیشتر هستند
آیا مسئول فنی بهداشتی در واحد تحت نظارت خود، در واقع وکیل و نماینده کارفرما در اجرای امور تخصصی دامپزشکی است، مانند وکلای مدافع در دادگاهها، یا نماینده سازمان حاکمیتی است، مانند بازرسان بهداشتی گوشت در کشتارگاهها؟ آیا مسئول فنی بهداشتی باید پاسخگوی اجرای ضوابط بهداشتی صادره از سوی سازمان حاکمیتی باشد، یا کارفرما این مسئولیت را بر عهده دارد، یا فقط ماموران دستگاه حاکمیتی مسئول هستند؟ یا هر سه؟ چرا مسئول فنی نباید مدیریت بهداشتی واحد را بر عهده داشته باشد؟ اینها پرسشهایی است که پاسخ به آن ها می تواند به تبیین جایگاه مسئولین فنی بهداشتی کمک شایان توجهی کند.
براساس آئین نامه نظارت بهداشتی دامپزشکی، مسئول فنی بهداشتی، شخصی است که پس از تأیید صلاحیت توسط سازمان نظام دامپزشکی و با اخذ پروانه مربوطه از سازمان دامپزشکی و ادارات تابعه، وظیفه کنترل کلیه امور بهداشتی مربوط به واحد مانند کنترل بهداشتی فرآوردههای تولیدی و وسایل حمل و نقل، صدور گواهی بهداشتی حمل دام و فرآوردههای خام دامی از مبدأ واحد و نظارت بر اجرای کلیه قوانین، مقررات و نیز دستورالعملهای بهداشتی در واحدها، شامل مراکز نگهداری و پرورش دام، کارخانههای تولید خوراک دام، چراگاهها، مراتع، آبشخورها، صیدگاهها، کشتارگاهها، کارگاهها، کارخانهها و مراکز تولید، تهیه، آماده سازی، توزیع و عرضه فرآوردههای خام دامی، سردخانههای مواد پروتئینی با منشأ دامی و مراکز جمع آوری شیر یا عسل، انبارهای نگهداری مواد اولیه خوراک دام و یا خوراک آماده دام، کارخانههای جوجه کشی و یا شناورهای (کشتی، لنج، قایق) حامل دام و فرآوردههای خام دامی و مبادی ورودی ذیربط را مطابق شرح وظایف ابلاغی از سوی سازمان دامپزشکی کشور برعهده دارد. همچنین برای هر نوبت کاری در واحدهای تولیدکنندی فرآوردههای خام دامی باید یک نفر مسئول فنی بهداشتی به صورت مجزا، تعیین شود. فعالیت واحد بدون حضور مسئول فنی بهداشتی ممنوع است. ضمنا مسئول فنی بهداشتی موظف است هرگونه تخلف در واحد تحت نظر را که موجب تهدید و یا خطر برای بهداشت عمومی باشد را به سازمان گزارش نماید و مدیر عامل، اعضای هیئت مدیره و سایر مدیران واحدهای فوق، حق دخالت در وظایف مسئول فنی بهداشتی را ندارند و موظف به همکاری با وی می باشند.
براساس ماده 18 آئین نامه مذکور، تعرفههای اشتغال به کار مسئولین فنی بهداشتی موضوع این آیین نامه به پیشنهاد مشترک سازمان دامپزشکی و سازمان نظام دامپزشکی ایران تعیین و به تصویب هیئت وزیران رسیده است. همچنین به منظور اعمال نظارت بهینه بر فعالیت مسئولین فنی بهداشتی و عدم ایجاد وابستگی مالی آنها به صاحبان و متصدیان واحد تحت نظارت، دریافت وجه از واحدها و پرداخت حقوق مسئولین فنی بهداشتی براساس دستورالعملی خواهد بود که توسط سازمان و با همکاری سازمان نظام دامپزشکی، تهیه و ابلاغ می شود.
وظایف و چالشها
دکتر علی مناف زاده، نائب رئیس انجمن صنفی مسئولین بهداشتی و ناظرین بهداشتی استان آذربایجان غربی در این باره به نسخه دامپزشکی میگوید: در حیطه نظارت بهداشتی دامپزشکی دو جایگاه وجود دارد.
یکی مسئول کنترل کیفی که جزء پرسنل واحد تولیدی بوده و توسط کارفرما به کار گرفته می شود و رابطه آنها تابع قانون کار است. در این حالت، وظیفه این شخص اعلام موارد بهداشتی و فنی به کارفرما می باشد و کارفرما میتواند به تذکرات مسئول کنترل کیفی عمل نماید و یا آنها را نادیده بگیرد.
مسئول کنترل کیفی هیچ مسئولیتی در برابر سیستم حاکمیتی در قبال عدم رعایت موارد بهداشتی در واحد مربوطه ندارد و به عنوان کارمند واحد، فقط پاسخگوی کارفرما می باشد.
دوم مسئول فنی بهداشتی به عنوان نماینده سازمان حاکمیتی می باشد و وظیفه نظارت و جلوگیری از تخلفات و اجرای دقیق دستورالعملهای سازمان دامپزشکی کشور را بر عهده دارد و متصدی واحد تولیدی ملزم به اجرای دستورات وی می باشد. مسئول بهداشتی در برابر سیستم حاکمیتی، در قبال عملکرد خود پاسخگوست.
وی تصریح می کند: تا سال 1387 تعریف قانون مندی از جایگاه مسئول بهداشتی وجود نداشت تا اینکه در سال 1387، مسئول بهداشتی در ماده یک آیین نامه اجرایی نظارت بهداشتی دامپزشکی تعریف شد. در کشور ما همچنان جایگاه دقیق مسئول بهداشتی مشخص نیست و در عمل معلوم نیست، مسئولین فنی بهداشتی، در کدام یک از گروه های فوق قرار دارند، و این امر ریشه تمام مشکلات بهداشتی موجود است. در واقع مسئول فنی بهداشتی (نماینده سازمان حاکمیتی)، کارفرما و دستگاه حاکمیتی، هر سه نسبت به وظیفه ایی که بر عهده دارند بایستی پاسخگوی اجرای قوانین و عملکرد خود نسبت به سیستم های نظارتی و جامعه باشند.
دکتر مهرداد تشکری، رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی مسئولین فنی بهداشتی استان تهران نیز در این درباره به نسخه دامپزشکی میگوید: مسئول فنی بهداشتی، همانطور که از اسمش پیداست، نماینده دستگاه حاکمیتی و مسئول اجرای دستورالعملهای بهداشتی صادره از سازمان دامپزشکی کشور در واحد مربوطه می باشد، اما عملاً با شرایط حاکم، بر خلاف روال مرسوم در دنیا، فقط مسئول ابلاغ دستورالعملهای سازمان دامپزشکی بوده و به عنوان یک رابط بین سازمان و صاحب واحد تحت نظارت می باشد و نه بیشتر.
در صورتی که مسئول فنی بخواهد به تمامی دستورالعملهای سازمان دامپزشکی عمل کند، مثلاً بخواهد محمولة مرغ تاریخ گذشتهای را ضبط و گزارش نماید؛ متاسفانه مورد خشم و غضب صاحب واحد قرار میگیرد و نتیجه آن، اخراج مسئول فنی بهداشتی و ابطال پروانة اشتغال او توسط خود دستگاه حاکمیتی یعنی سازمان دامپزشکی کشور و نهایتاً پیوستن وی به جمع بیکاران تحصیلکرده کشور می باشد.
وی مهمترین مشکل مسئولین فنی بهداشتی را عدم همکاری و توجه مسئولین در بخش دولتی و بعضاً کارشکنیهایی که برخی از همکاران در بخش دولتی انجام میدهند، مانند تعلل در ابلاغ و اجرای دستورالعملهایی که در خصوص مسئولین فنی بهداشتی میداند و اظهار میدارد: در حقیقت این طرز فکر و تصور در بخش دولتی مرسوم شده است که بخش خصوصی یک رقیب جدی برای آنها میباشد و با قدرت گرفتن بخش خصوصی، دولتیها هیچکاره می شوند، در صورتی که اشتباه میکنند، زیرا با حمایت از بخش خصوصی اهمیت نظارت بهداشتی بخش دولتی نیز پررنگتر میشود و با قدرت و دقت بیشتری میتوانند بر واحدها نظارت داشته باشند و بنابر این در امر نظارت بهداشتی و تامین سلامت مردم موفق تر خواهند.
این در حالی است که در سالهای اخیر از عملکرد نظارتی مسئولین فنی به شدت انتقاد می شود و حضور آنها در امر نظارت تقریبا بی اثر عنوان می گردد.
دکتر تشکری دلایل متعددی را در این زمینه دخیل می داند و به برخی از آنها اشاره می کند: وجود قراردادهای مستقیم بر اساس قانون کار بین مسئولین فنی بهداشتی و واحدهای تحت نظارت، وابستگی مالی مسئولین فنی بهداشتی به کارفرما و گرفتن حقوق و مزایا از کارفرما به صورت مستقیم، نفوذ صاحبان قدرت و سرمایه در کشور، عدم حمایت سازمان دامپزشکی و ادارات تابعه از مسئول فنی بهداشتی در اکثر مواقع؛ عدم وجود امنیت شغلی برای مسئولین فنی بهداشتی، اگر مسئول فنی بهداشتی نسبت به اجرای دستورالعملهای بهداشتی صادره از سازمان دامپزشکی کشور بخواهد سخت گیر باشد، در پایان قرداد یک ساله، مورد بی مهری قرار گرفته و به خیل بیکاران جامعه می پیوندد و همچنین مسایل دیگری وجود دارد که بیان آنها در شأن و منزلت اجتماعی مسئولان فنی بهداشتی نمی باشد.
انجمنهای صنفی، راهگشای مشکلات
با توجه به اینکه مسئولین فنی و ناظرین بهداشتی در استخدام شرکت ها می باشند، بنابر این انجمن های صنفی این گروه باید از طریق وزارت کار و تحت عنوان انجمن صنفی کارگری براساس ماده 131 قانون کار تشکیل گردد که با تشکیل هیئت 3 نفره موسس و برگزاری اولین مجمع عمومی با حداقل 50 نفر عضو هیئت مدیره 5 یا 7 نفره تشکیل و بر اساس اساسنامه شروع به فعالیت می نماید.
در حالی که سازمان نظام دامپزشکی و جامعه دامپزشکان ایران به صورت عام به وضعیت صنفی دامپزشکان رسیدگی می کنند، انجمنهای صنفی مسئولین فنی میتوانند به صورت تخصصی به بررسی مسائل و مشکلات مسئولین فنی و ناظرین بهداشتی بپردازند و در تعامل با دیگر تشکلها نسبت به رفع مشکلات و ارائه راهکارها اقدام نماید.
به این منظور، مسئولین فنی و ناظرین بهداشتی در استانهای مختلف میتوانند با مراجعه به اداره تشکلهای اداره کل تعاون کار و رفاه اجتماعی استان مربوطه و با انجام مراحل ارسال تقاضانامه تأسیس، ارائه مدارک مبنی بر مسئول فنی یا ناظر بهداشتی بودن و اشتغال متقاضیان در حرفه یا صنعت مربوطه، درج آگهی تأسیس در یکی از روزنامههای کثیرالانتشار، تنظیم پیشنویس اساسنامه مطابق مقررات، دعوت و برگزاری مجمع عمومی، ارائه مدارک جهت ثبت انجمن صنفی و سرانجام درج آگهی، انجام انتخابات و درج آگهی ثبت انجمن صنفی در روزنامه کثیرالانتشار و روزنامه رسمی نسبت به تاسیس انجمن صنفی در استان خود اقدام نمایند.
بر این اساس، تاکنون در 6 استان کشور شامل تهران، آذربایجان غربی، اصفهان، بوشهر، خوزستان و فارس انجمن صنفی مسئولین فنی بهداشتی تشکیل شده است و در حال فعالیت است، اما آنچه میتواند خواسته مسئولین فنی بهداشتی را به نحو شایسته تری پیگیری کند، انجمن کشوری این صنف، خواهد بود. رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی مسئولین فنی بهداشتی استان تهران درباره تشکیل انجمن کشوری مسئولین فنی بهداشتی اظهار می دارد: انجمن صنفی استان تهران از زمان هیئت موسس تعامل و تجمیع انجمنهای صنفی دیگر استانها را در دستور کار خود قرار داده است و با تلاشهایی که از سوی انجمن صنفی استان تهران صورت گرفت، در حال حاضر همه انجمنهای سطح کشور با یکدیگر در ارتباط و تعامل بسیار خوب و مستمر هستند و می توان گفت که پایههای تشکیل انجمن کشوری (کانون) ایجاد شده است، اما هنوز اقدام قانونی در این خصوص صورت نگرفته است.
مهمترین اقدامات انجمنها
برخی منتقدان در کشور عقیده دارند که انجمنها بیش از آنکه در جهت منافع اعضا عمل کنند، عنوانی برای هیات مدیره هستند تا منافع شخصی را دنبال کنند. دکتر تشکری با اذعان به این موضوع، اظهار می دارد: متاسفانه در این خصوص مسئله این طور جا افتاده است، اما انجمن صنفی تهران به ویژه هیئت مدیره آن منفعت خود را در منفعت کلیه اعضای زیر مجموعه خود می داند.
وی میافزاید: ثابت شده است که در هر جمعی تک روی نتیجه مطلوب ندارد و باید حرکت به صورت جمعی و در جهت منافع جمع باشد و بنابر این سعی هیئت مدیره انجمن تهران بر این است که بر اساس مصلحت اعضا برنامهریزیها و پیگیریهای خود را انجام دهد تا نتیجه مطلوب برای تمامی ردههای مسئولین فنی بهداشتی با هدف ارتقای بهداشت و سلامت جامعه حاصل گردد.
دکتر مهرداد تشکری، رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی مسئولین فنی بهداشتی استان تهران درباره مهم ترین اقدام این انجمن از زمان تشکیل به نسخه دامپزشکی میگوید: انجمن صنفی تهران در ابتدای سال 1394 در راستای صیانت از حقوق مسئولین فنی و ناظرین بهداشتی به استناد تصمیم نامه هیئت محترم وزیران اقدام به تهیه و تنظیم جداول حقوق و مزایای سال 1394 و راه اندازی نرم افزار آنلاین محاسبه حقوق و مزایای مسئولین فنی و کادر بهداشتی در زیر پرتال خود به آدرس اینترنتی http://salary.tehranva.ir نمود و این امکان را برای همه همکاران و کارفرمایان محترم در سراسر کشور مهیا نمود تا به محض ابلاغ حداقل حقوق کارگری توسط وزیر محترم تعاون کار و رفاه اجتماعی، از حقوق و مزایای این صنف مطلع شده و نسبت به تجدید و یا عقد قرارداد خود اقدام نمایند.
وی تصریح میکند: مسئولین فنی بهداشتی در چهار ماه آغازین هر سال به علت اعلام دیر هنگام حقوق و مزایا و ابلاغ آن توسط سازمان دامپزشکی کشور دچار بلاتکلیفی در تمدید قراردادهای خود بوده و متحمل ضررهای مالی فراوان می شوند و متاسفانه گوش هیچ یک از مسئولین نیز در این خصوص شنوا نیست.
با وجود اینکه انجمن صنفی تهران، لیست حقوق و دستمزد سال 1394 را در فروردین ماه منتشر نمود و طی نامه ای در اختیار سازمان دامپزشکی قرار داده است، اما علی رغم پیگیریهای به عمل آمده از سوی این انجمن، متاسفانه تا به حال نسبت به ابلاغ آن اقدامی صورت نگرفته است. لازم به ذکر است با توجه به اینکه در تصویب نامه هیئت وزیران، اجرای تعرفههای جدید منوط به ابلاغ سازمان دامپزشکی نشده است و سازمان دامپزشکی نیز در ابلاغیههای سالهای قبل در این خصوص یادآور شده است که جداول ابلاغی از سوی سازمان دامپزشکی صرفاً جنبه راهنما در محاسبه حقوق و مزایای مسئولین فنی بهداشتی و کادر بهداشتی دستیار وی در سال مربوطه را داشته و در صورت هر گونه مغایرت، ملاک عمل مفاد قوانین و مقررات مندرج در تصویب نامه هیئت وزیران میباشد، اما اداره کل دامپزشکی استان تهران بعد از گذشت 3 ماه از سال برخلاف قوانین همچنان تعرفه سال 1393 را به رسمیت میشناسد!