گفت‌وگوی خبرگزاری مهر با «دکتر مسعود شکیبا» دامپزشک و فعال محیط زیست (+تصاویر)

حکیم مهر - دامپزشک و نماینده انجمن حمایت از حیوانات در استان گلستان با انتقاد از از رواج شکار تفریحی در کشور، گفت: شرایط حاکم بر فضای زیستی حیات وحش کشور ما شرایطی بسیار آسیب پذیر و شکننده است.

دکتر مسعود شکیبا دوست دار و فعال محیط زیست است که به واسطه دامپزشک بودن، فعالیت و ارتباط زیادی با حیات وحش دارد.

وی که برخوردش با حیوانات به واسطه علاقه پدر به نگهداری حیوانات در منزل از بدو تولد آغاز شد، دوره خدمت خود را از اداره کل محیط زیست گلستان و زمانی آغاز کرد که قبل از آن عملاً هیچ دامپزشکی در این سیستم در استان وجود نداشت.

فعالیت دکتر شکیبا در اداره کل حفاظت از محیط زیست گلستان تا سال ۸۴ ادامه داشت و بعد از آن بنا به دلایلی قطع همکاری صورت گرفت. پس از آن همکاری با این سازمان به صورت غیر رسمی تا سال ۸۹ ادامه داشت و در سال ۹۲ با بازگشت دکتر مهاجر به سازمان این همکاری شکل جدی تری به خود گرفت.

دکتر مسعود شکیبا در گفتگو با خبرنگار مهر در ابتدا به انتخاب وی از طرف سازمان محیط زیست و معرفی به سازمان دامپزشکی کشور به عنوان دامپزشک برتر اشاره کرد و در ادامه، درباره درمان حیات وحش در سال ۹۳، گفت: از جزئیات علت این انتخاب اطلاعی ندارم ولی دوستان در دفتر بیماری ها و حیات وحش در سازمان این اشراف و آگاهی را به کار بنده داشتند که تعداد و تعدد حیوانات درمان شده و رهاسازی شده استان گلستان از سایر استان ها بالاتر بود و با حداقل امکانات سعی کردیم مشکلات را مرتفع کنیم.

وی که معتقد است سایر دامپزشکان فعال در حیات وحش از او بسیار توانمندتر و مجرب تر هستند، ادامه داد: به نوعی برای حفظ جایگاه نگهداری و درمان حیات وحش در محیط زیست با خود نگاه اداری محیط زیست هم جنگیده ام و هنوز هم برای انجام این مطالبات در تلاشم.

وی افزود: در این راه همواره به این معتقد بودم و هستم که حیوانات و حیات وحش حق درمان پس از آسیب را دارند و نیاز به جایگاه تعریف شده ای برای محل درمان و نگهداری وجود دارد.

شکیبا که معتقد است اطلاق کلمه حیات وحش مفهوم وحشی بودن نیست، با بیان این که اگر در اختیار من بود نام حیوانات آزاد یا رها را برای این بندگان خدا را برمی گزیدم، اظهار کرد: حیوانات به سادگی و بی دلیل به انسان حمله نمی کنند و آسیب نمی رسانند به واقع تنها موجودی که روی کره خاکی اقدام به ظلم و کشتار بی رحمانه و بی حد و حصر آن هم با افتخار می کند، انسان است.

وی در این رابطه افزود: در گذر زمان مطالبات جامعه به سمتی می رود که ما در قبال طبیعت، محیط زیست، درختان و حیات وحش مسئولیت بیشتری داریم و موظف تر هستیم و این خواست و مطالبات مردم، سازمان محیط زیست که خود متولی شکار بوده را به این راه می آورد که شکار بس است و حیوانات آسیب دیده با گلوله و ساچمه نیازمند درمان و نگاه جدی تری هستند.

دکتر شکیبا با بیان این که من دشمن شکارچیان نیستم، در خصوص شکارکردن اظهار کرد: اجداد من اگر روزی برای الزامات زندگی و تغذیه شکار نمی کردند امروز بنده برای دفاع از حقوق حیوانات اینجا نبودم، درختی با شاخ و برگ زیاد نیاز به هرس دارد اما وقتی تنها یک جوانه داریم که به سختی سر از خاک درآورده قطعا از آن حفاظت می کنند و دیگر آن را هرس نمی کنند و مانع قطع آن می شوند. جمعیت بسیاری از حیات وحش ما مانند همان جوانه هستند.

وی که معتقد است، شرایط حاکم بر فضای زیستی حیات وحش کشور ما شرایط بسیار آسیب پذیر و شکننده است، تصریح کرد: اگر گونه ای براساس بهم خوردن تعادل زیستی که توسط خود انسان به اکوسیستم تحمیل می شود یا در اثر زایش و رشد مازاد بیشتر شود و دشمن طبیعی هم نداشته باشد، شکارچیان با شکار آن ها از آسیب به محیط زیست در اثر این افزایش تعداد جلوگیری خواهند کرد، شاید این نگاه که همان تعداد هم باید جا به جا شوند و کشته نشوند زیبا باشد ولی واقع گرا و اجرایی نیست.

شکار تفریحی برای یک مسلمان دور از اخلاق است

وی در ادامه افزود: در دوره ای که هرروز زنگ خطر انقراض گونه ای را در دنیا می شنویم و به عینه شاهد انقراض بسیاری از گونه ها هستیم برای یک مسلمان دور از اخلاق است که مبحث کشتن و شکار کردن را با عنوان ورزش و تفریح مطرح کند.

نماینده انجمن حمایت از حیوانات در استان گلستان گفت: تجارت و همچنین قاچاق اسلحه به هر شکل همیشه بسیار پر سود بوده است و همین مسئله باعث وجود تعداد بسیار زیادی اسلحه در کشور ماست.

وی اضافه کرد: اسلحه به ذاته وسیله ای است برای کشتن و کافی است فردی از لحاظ تعادل و فشارهای روحی دچار مشکل باشد مشاهده می شود که علاوه بر آنچه که حلال گوشت اطلاق می شود تعداد بسیار زیادی از حیوانات راس هرم تغذیه ای که گوشت خواران هستند را نیز شکار می کنند، به خصوص پرندگان شکاری.

وی گفت: به هنگام شکار حجم بسیار بالایی از سرب به صورت ذرات بسیار ریزی به شکل پراکنده در تالاب ها و زمین های کشاورزی پاشیده می شود، این سرب به تدریج جذب گیاهان و پس از آن جذب بدن انسان می شود که عوارض بسیار زیادی دارد و واقعیت این است که عنصر سرب هیچ جایگاه مثبتی در بدن انسان ندارد.

شکیبا گفت: در حال حاضر متاسفانه هستند افرادی که عملا اسلحه و کشتن بر وجود آنها حاکم است به طبیعت که می رسند هر جنبنده ای را می کشند، حتی تابلوهای جاده ها هم از گلوله های آنها بی نصیب نیستند.

وضعیت معیشتی کارکنان محیط زیست مناسب نیست

وی در ادامه، به بحث مدیریت محیط زیست استان پرداخت و با بیان این که باید به وضعیت معیشتی کارکنان محیط زیست اعم از محیط بانان و کارشناسان آن توجه ویژه ای شود، اضافه کرد: متاسفانه آنان در شرایط سخت و پرفشاری زندگی می کنند، ما اگر بتوانیم مناطق خود را حفظ کنیم و به محیط بانان رسیدگی کنیم، بار زیادی از فشارهای وارد بر حیات وحش را کم می کنیم.

دکتر شکیبا در این خصوص افزود: جدا از عدم محقق شدن حق و حقوق واقعی محیط بانان و کارکنان زحمت کش محیط زیست، مشکلی دیگری هم بخصوص در گلستان وجود دارد و آن نبود نیروی کافی است.

وی بیان کرد: بنا بر آنچه اعلام شده، به تعداد یک سوم نیروی لازم و تعریف شده سازمانی پرسنل وجود دارد و عملا هر شخص به اندازه سه نفر کار می کند، بعضا مسئولینی برای چند ساعت و حتی چند روزی داخل مناطق طبیعی ساکن می شوند و به نظرشان محیط بانان در فضایی بسیار عالی زندگی می کنند و شرایط بسیار مطلوبی دارند اما این نگاه، نگاه غلطی است در کوتاه مدت لذت بخش است.

این دامپزشک خاطرنشان کرد: محیط بانان با داشتن پایین ترین حقوق در بین کل سازمان ها، و در شرایطی که گاهی همسر باردار دارد و یا هزار مشکل دیگر و حتی بدون مشکل باید ۹شبانه روز از خانواده جدا باشد، به صورت ۹روز کار و ۶ روز استراحت بعضا در بسیاری موارد با وجود کمبود نیرو در آن ۶ روز هم در صورت لزوم در خدمت محیط زیست هستند.

درمان در حیات وحش بسیار متفاوت از درمان حیوانات اهلی و انسان

دکتر شکیبا در خصوص مسئله درمان گفت: درمان در حیات وحش بسیار متفاوت از درمان حیوانات اهلی و انسان است. انسان به واسطه داشتن نطق و زبان درد و شرایط و مفاهیم مربوط به درد را بیان می کند، در صورتی که چنین امکاناتی برای یک دامپزشک وجود ندارد.

وی در ادامه افزود: این مبحث در خصوص حیات وحش خیلی سخت تر می شود چون صاحبی برای حیوان وجود ندارد تا آن را مقید و کنترل کند و بعضاً برای معاینه یک حیوان نیاز به بیهوش کردن آن وجود دارد یعنی یک سری علائم معمول حیاتی حیوان توسط خود دام پزشک به چالش کشیده می شود.

وی بیان کرد: حیوانات اهلی وقتی دچار آسیب می شوند سعی می کنند در این هنگام کم حرکت تر باشند و تقلای پر مخاطره ای را انجام ندهند ولی حیوانات وحشی به هیچ وجه حاضر نیستند آزادی زندگی خود را در دستان یک انسان ببینند، بنابراین تا آخرین لحظه مرگ به شدت تقلا می کنند که این باعث ایجاد مشکل در درمان آن ها می شود.

شکیبا گفت: مطالبات مردم در خصوص درمان حیات وحش آسیب دیده از دامپزشکان و سازمان محیط زیست بسیار زیاد است این در حالی است که واقعیت امر این است که وقتی یک حیوان وحشی آسیب می بیند به جرات می توان گفت که باید ۵۰ درصد آن را مرده بدانیم.

پرستاری در بحث درمان حیات وحش مهمترین بخش است

وی اظهار کرد: در مبحث درمان حیات وحش پس از تشخیص و درمان مبحث پرستاری و تغذیه و نگهداری بالاتر، مهم تر و حساس تر است و این انتظاری است که بسیاری از مردم از اداره کل حفاظت محیط زیست دارند و به نوعی این موضوع ضعفی برای این سیستم است، در واقع اگر فرض کنیم حتی جایگاه درمان و تشخیص برای حیات وحش در نظر گرفته شود مبحث پرستاری مانند حلقه مفقوده باقی خواهد ماند.

وی گفت: استان گلستان با توجه به تنوع زیستی بالا و تعدد حیات وحش آسیب دیده از طرف سازمان محیط زیست به عنوان استان اولیه و پایلوت برای ایجاد گروه امداد و نجات در نظر گرفته شده و مباحثی با انجمن حمایت از حیوانات گلستان و سازمان صورت گرفته است.

دکتر شکیبا تصریح کرد: اساساً نباید سازمان محیط زیست را در برخورد با حیات وحش سرزنش کرد، چرا که اولاً در گذشته نام این سازمان، سازمان شکاربانی بود و خود بانی شکار و سازمان دهنده و نظم دهنده کشتن بود و هنوز مبحث درمان در قالب و قلب آن پذیرش نشده است.

وی در ادامه افزود: ساختار اداری پاسخ گوی نگه داشتن حیوان بیمار و تیمار آن نیست و نیازمند افراد خبره و دلسوز در این زمینه است.

دکتر شکیبا گفت: نیروهای کمکی برای حمایت و درمان حیات وحش باید آموزش دیده باشند، چون رفتار یک حیوان در طی درمان و پرورش با حیوان دیگر متفاوت و متمایز است، علی رغم مقاومت های خاص طبق یک ایستایی مشخص زندگی در طبیعت جانمایی شده است و وقتی که این جانمایی را به هم می زنیم مشکلات زیادی برای حیات وحش به وجود می آید.

وی گفت: من به شخصه در حالت عادی با تغذیه دستی و کمکی به حیات وحش در طبیعت مخالف هستم، اما به عنوان مثال کل و بزهایی که در ارتفاعات زندگی می کنند در زمستان بر اثر سرما به پایین دست می آیند، ولی این پایین دست تبدیل به نقاطی برای ویلا سازی و فنس کشی و هزار مسئله دیگر تبدیل شده است که انسان باید به کمک این حیوانات بیاید و با تغذیه دستی به آنها کمک کند، در قبال خسارت هایی که به زیستگاهشان وارد کرده و ممنوعیت هایی که برایشان ایجاد کرده اند.