گفت وگوی دکتر آراسب دباغ مقدم با پایگاه اطلاع رسانی هفته نامه سلامت
مادرم همیشه میگفت نان برکت خداست و نباید آن را دور بریزیم، از بچگی همیشه به ما یاد دادند که نان مقدس است و ضایعاتش را نباید با بقیه زبالهها یکی کرد... یادم میآید کیسه نان خشکی در ایوان بود و بعد از جمع کردن سفره، نانهای باقیمانده را در کیسه مخصوص میریختیم و مادرم آنها را آخر هفته به «نمکی» میفروخت و به جای آن سبدهای پلاستیکی یا نمک میگرفت. شاید خیلیها ندانند که این نان خشکها، عاقبت غذای دامها میشود و با کلی سموم و قارچ به سوی خودمان بازمیگردد. این روزها متخصصان در مورد مشکلاتی که نانهای کپکزده برای دامها و بعد هم برای سلامت ما ایجاد میکند، هشدار میدهند. در این زمینه با دکتر آراسب دباغمقدم، دامپزشک و متخصص بهداشت سلامت: چرا استفاده از نان خشک برای خوراک دام اینقدر شایع است؟ خوراک دام در دامداریهای صنعتی کار دقیق، تخصصی و فنی است که دامپزشک و مهندس دامپروری آن را تنظیم میکنند و معمولا از مواد مغذی مختلفی تشکیل میشود ولی در خوشبینانهترین حالت، نیمی از دامداریهای ما صنعتی هستند و شاید بتوان گفت فقط 40 درصد دامداریها صنعتی و بقیه سنتی اداره میشوند. دامداریهای سنتی برای کاهش هزینهها از نان خشک برای خوراک دام استفاده میکنند که منبع کربوهیدرات است. دامداریهای صنعتی یا شیری است یا پرواری، اما دامداریهای سنتی یک مدت از گاوها شیر میگیرند و بعد سرش را میبرند و از گوشت آن استفاده میکنند و هیچ قاعده و حساب و کتابی ندارند بنابراین از نان خشک هم برای تغذیه دامشان استفاده میکنند. سلامت: استفاده از نان خشک به عنوان خوراک دام چه مشکلاتی ایجاد میکند؟ در استانهای مرطوب و شمالی کشور، این نان خشکها دچار کپکزدگی میشوند و سموم قارچی مهلکی مانند مایکوتوکسین که خطرناکترین آنها آفلاتوکسین است، تشکیل و بعد از تغذیه دام وارد شیر میشود. عمدهترین مشکلی که ایجاد میکند هم سرطان کبد است. سلامت: آیا این سموم قارچی در مرحله پاستوریزه کردن از بین نمیرود؟ نه، سم آفلاتوکسین در حرارتهای بالا از بین نمیرود و حتی در استریل کردن که دمای بالای 120 درجه وجود دارد نیز این سموم باقی میمانند و وارد شیر میشوند و ما این شیر را میخوریم. سلامت: گوشت دامهایی که با نان خشک تغذیه میشوند، چه مشکلی پیدا میکند؟ گوشت آنها مشکل چندانی ندارد و بیشتر مشکلات متوجه شیر آنهاست. سلامت: آقای دکتر! شما در صحبتهایتان به نان خشکهای کپکزده اشاره کردید، آیا اگر نان خشک کپکزده نباشد، میتواند تغذیه مناسبی برای دام باشد؟ نه، نان خشک جایگاهی در تغذیه دام ندارد و در دامداریهای صنعتی به هیچوجه از نان خشک حتی اگر سالم باشد، برای تغذیه دام استفاده نمیشود ولی در دامداریهای سنتی قضیه متفاوت است. حتما شما هم دیدهاید که برخی گاوداران، دامهایشان را رها میکنند تا زباله بخورند، نان خشک هم در واقع جزو ضایعات است و اصلا جایگاهی در تغذیه دام ندارد و این کار غیرعلمی است و سلامت مردم را به خطر میاندازد. سلامت: چه ارگانی باید به این قضیه نظارت کند؟ سلامت دام از مزرعه شروع میشود و اگر از همان ابتدا تغذیه مناسبی نداشته باشد، در کارخانههای تولید لبنیات نمیتوان آلودگی را برطرف کرد. نظارت بر دامها برعهده سازمان دامپزشکی است و دامپزشک به عنوان نماینده این سازمان باید نکتههای قانونی را رعایت کند و نگذارد چنین تخلفاتی در دامداریها اتفاق بیفتد اما آنچه بیش از نظارت اهمیت دارد، بحث فرهنگسازی است. سلامت: منظورتان از فرهنگسازی چیست؟ منظور از فرهنگسازی این است که نان خشک را به نمکیها و نان خشکیها نفروشیم و به مردم بگوییم این نان خشکی که میفروشیم و به جای آن پلاستیک یا نمک میگیریم، در یک چرخه ناسالم باعث تولید سموم در شیر دام میشود و بعد در پاکت شیر میآید و بچه ما آن شیر را میخورد و باید هزینههای هنگفتی را صرف درمانش کنیم. سلامت: حرف آخر؟ توصیه میکنم مردم برای حفظ سلامت خود، از فروش نان خشکها صرفنظر کنند تا برخی دامدارهای سودجو نتوانند نان خشک کپکزده به دامشان بدهند و به فکر تغذیه سالم و درست آنها بیفتند. باید این چرخه را قطع کنیم.
مواد غذایی گفتوگو کردهایم.
از قضا اين كار كاملا با اصول تامين خوراك دام منطبق مي باشد
ثانيا جز در واحدهاي پرواربندي اماكان استفاده از اين ماده غذايي در خوراك گاو صنعتي به دليل متغير بودن ارزش تغذيه اي عدم امكان تنظيم جيره، عملياتي نيست
اينكه مردم نان خشك را به نان خشكي ها نفروشند توصيه به رفتار نادرست است يعني نان خشك ها را در زباله بريزند! يا خودشان مصرف كنند! چه راه جايگزيني وجود دارد
البته اينكه نان خشك را تا زمان تحويل به نان خشكي در شرايط مناسب نگداري كنيم يك ضرورت است كه با آگاهي شهرورندان ميسر خواهد شد
از سوي ديگر بايد به ياد داشته باشيم كه دام در شرايط معمولي از مصرف نان خشك كپك زده خودداري مي كند