سنگ مجاری ادراری عمدتاً در مثانه و گاهی هم در کلیه گربه ها دیده می شود. برخی مطالعات نشان داده اند که حدود 13% گربه‌هایی که بیماری بخشهای تحتانی سیستم ادراری دارند دچار سنگ هستند. گرچه ممکن است وجود سنگ با نشانه هایی همراه نباشد اما عموماً با هماتوری (خون در ادرار) ، تکرر ادرار و سختی دفع ادرار مشخص می شود. اغلب گربه هایی که بیماری دستگاه ادراری تحتانی را دارند بیرون از جعبه یا محل مخصوص ادرار می کنند. گاهی هم سنگها منجر به انسداد در urethra میشوند بطوریکه دفع ادرار کاملاً مختل می شود و یا به حداقل ممکن می رسد. انسداد که معمولاً با درد زیادی همراه است یک اورژانس در دامپزشکی تلقی می شود و می تواند حیات گربه را به خطر بیاندازد.
سنگها از مواد معدنی و مواد ارگانیک با قوام شبیه موکوس شکل می گیرند. از میان سنگهای مختلف آنچه در گربه ها بیشتر شیوع دارد دو نوع استروویت (منیزیم آمونیوم فسفات) و کلسیم اکسالات است. در گذشته استروویت از شیوع بسیار بیشتری برخوردار بود. با این حال در سالهای اخیر ، تعداد موارد شیوع سنگهای کلسیم اکسالات افزایش یافته و امروزه با نوع استروویت برابری می کند.
سنگهای استروویت در هر دو جنس نر و ماده دیده می شوند اما گربه های ماده از بخت بیشتری برای ابتلا برخوردارند و در سنین یک تا دو سالگی بیشتر در معرض ابتلا هستند. متوسط سن ابتلا در گربه ها پنج سالگی است اما بچه گربه های یکماهه و حتی گربه های بیست ساله هم مبتلا به این سنگ ها شده اند. وقتی بچه گربه های زیر یک سال دچار سنگ استروویت می شوند عفونت باکتریایی معمولاً با آن همراه است در صورتی که در گربه های مسن تر معمولاً خبری از عفونت باکتریال نیست.
سنگهای کلسیم اکسالات قدری بیشتر از ماده ها در نرها دیده می شوند. با افزایش سن احتمال ابتلا به این نوع سنگ هم افزایش می یابد بطوریکه بیشترین خطر ابتلا به گربه های عقیم شده نر10 تا 15 ساله مربوط است. نژادهای Persian ، Hialayan و Burmese بیش از سایر نژادها مبتلا می شوند. عفونت باکتریایی معمولاً با سنگهای کلسیم اکسالات دیده نمی شوند. برخی از گربه های مبتلا به این نوع سنگ کلسیم بالایی در خون خود دارند.
درمان به نوع سنگ بستگی دارد. اگر گربه مبتلا به انسداد باشد باید در اسرع وقت نسبت به رفع آن اقدام نمود. گربه مبتلا به انسداد اغلب دهیدراته است و دچار عدم تعادل الکترولیت و اسید – باز می باشد و در جریان خون خود مقدار قابل توجهی از ترکیبات مضر و زاید را دارد. این مسئله می تواند به نقص در عملکرد قلب و کلیه و آسیب مثانه و در صورت عدم درمان به مرگ منجر گردد.
بسیاری از سنگها را می توان با عکسبرداری اشعه X تشخیص داد. با این حال بعضی از سنگها را نمی توان به دلیل کوچکی به این روش تشخیص داد. در برخی موارد سونوگرافی مثانه می تواند راهگشا باشد. سنگهای استروویت را می توان در یک بازه زمانی چند ماهه از طریق جیره غذایی خاص درمان کرد اما سنگهای کلسیم اکسالات را باید از طریق جراحی خارج نمود.
